Genelkurmay ATASE ve Genelkurmay Denetleme Baskanligi Yayinlari Cilt 6 2007-Ankara Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etud Baskanligi (ATASE) tarafindan yayina hazirlanan Arsiv Belgeleriyle Ermeni Faaliyetleri 1914-1918 adli kitabin altinci cildi Subat ayi icerisinde yayinlanmistir. Toplam 557 sayfadan olusan bu eserin daha once yine Genel Kurmay Baskanligi tarafindan bes cildi basilmis ve bu serinin sekiz cilde tamamlanmasi ongorulmustur. Toplam alti cildinin de bilgisayar ortaminda kullanicilarin hizmetine sunuldugu bu eserlerin Ermeni sorunu konusunda calisma yapacak kisilerin kolaylikla kitaba erismesi acisindan buyuk kolaylik saglamaktadir. Kitapta belgelerin Osmanlica orijinalleriyle birlikte Turkce ve Ingilizce cevirilerine de yer verilmistir. Kapakta ise Ermeni vahsetini gosteren Izmit e bagli Kullar koyunde Ermeniler tarafindan balta ile katledilen Turklerin olay yerinde cekilen fotografi bulunmaktadir. ATASE Baskani Korgeneral Eyup Kaptan’in kaleme almis oldugu sunus yazisinda Osmanli Devleti’nin idari yapisindan bahsedilerek Osmanlinin yurttaslari arasinda ayrim yapmadigi ve Ermenilerin aslinda dis guclerin mudahalesi ile Osmanli Devleti’nde isyan ettigini belirtmistir. Tasnaksutyun orgutunun Istanbul merkezli olmak uzere yuruttugu faaliyetlerle ilgi olarak yakalananlarin ifade tutanaklarinin yer aldigi bu ciltte Ermeni teror orgutlerinin Tehcire ragmen siyasi faaliyetlerini devam ettirdikleri ve Tasnaksutyun uyelerinin yurt disindaki baglantilari belgeler isiginda gun yuzune cikartilmistir. Bu baglamda soz konusu donemde ayrilikci faaliyetlerde bulunan Ermeni siyasi parti uyelerinin ifadeleri dogrultusunda hazirlanan tutanaklarda Tasnak ve Hincak Ermeni siyasi partilerinin merkezi yurutme kurullarinin Bulgaristan Amerika Almanya Isvicre ve Fransa gibi ulkelerde oldugu ve her turlu siyasi faaliyetlerinin de buralardan yonetildigi anlasilmaktadir. Tehcir kararinin ardindan yakalanamayan orgut uyelerinin yasa disi faaliyetlerini mahalle seviyesinde bir orgutlenme ile sagladigi ve bu tur faaliyetlerinde ozellikle kadinlari kullandiklari bu ifadelerden anlasilmaktadir. Ayrica Ermeni kadinlarin ozellikle Anadolu’daki durum hakkinda topladiklari bilgilere yer verilerek ve bu bilgilerin Avrupa’ya kadar nasil ulastirildigi anlatilmaktadir. Tasnaksutyun uyelerinin yurt disi baglantilarini nasil sagladiklari Istanbul’daki yabanci buyukelcilerle olan iliskileri ve Istanbul’daki tutuklamalara karsi protesto eylemlerine dair belgelerde okuyucularin hizmetine sunulmustur. Soz konusu tutanaklar incelendiginde siyasi parti uyelerinin Istanbul’un yani sira tasradan gelen bir cok uyesinin oldugu ayrica Iran Rusya ve Bulgaristan gibi ulkelerden de Osmanliya gelen Ermenilerin oldugu gorulmektedir. Orgut uyelerinin kendi aralarinda hangi yollarla iletisim kurdugu finansmanin nasil saglandigi ve hangi matbaalarin Ermeni faaliyetlerinde rol aldigi konularina da aciklik getirilmektedir. Kitapta ayrica Sebinkarahisar’i basan orgut uyelerinin Musluman mahallelerini yakmalari ve buralarda yasayan Turklere yonelik yapilan iskencelere de deginilerek orgut uyelerinin ozellikle stratejik oneme sahip yollari ele gecirdikleri ve Turk ordusunun ikmal ve geri hizmetlerini aksatmayi hedefledikleri bu yolla Rus ordularinin islerini kolaylastirmayi ve ilerlemelerini sagladiklari da yine tutanaklardan anlasilmaktadir. Sonuc olarak herhangi bir yorum yapilmadan tamamen belgelerin orijinallerinin cevirilerinin bulundugu bu eser Birinci Dunya Savasi sirasinda yasanan olaylarin nasil gelistigini taniklarin kendi ifadelerinden hareketle ortaya koymasi bakimindan oldukca onemlidir. Kitapla ilgili uzerinde durulmasi gereken bir diger hususta cevirilerin son derece akici ve anlasilir bir dille yapilmis olmasidir. Bu da kitabin kolayca okunmasini ve konu hakkinda derinlemesine bilgi sahibi olsun olmasin herkesin rahatlikla okuyup anlayabilmesini saglamaktadir. Hazirlayan: Yildiz Deveci Bozkus ISBN : 975-409-312-1 Yayin Turu : Kitap Basim Yeri : Genelkurmay Basimevi Basim Yili : 2006 Sayfa Sayisi : 557 Dili : Turkce Osmanlica Ingilizce