Akhtamar Surp Hac Kilisesi bugun anit muze olarak acildi. Patrik Mesrob II yilda bir kez duzenlenecek ayin ve festivalin diyalog ortamina katkida bulunacagini soyledi. Restorasyonu gecen yil biten kilisenin acilis tarihi dort kez degistirilmisti. Restorasyon calismalari gecen yil tamamlanan Van daki Akhtamar Kilisesi olarak da bilinen Surp Hac Kilisesi bugun (29 Mart) anit muze olarak acildi. Acilis torenine Kultur ve Turizm Bakani Atilla Koc un yani sira Turkiye Ermenileri Patrigi Mesrob II Ermenistan Kultur Bakani Yardimcisi Gagik Gurciyan ve yaklasik 30 ulkenin buyukelcisi ve Ermeni cemaatinin temsilcileri katildi. Patrik: Yilda bir ayin ve festival adaya ziyaretci ceker Patrik Mesrob II 90 yili askin bir suredir ibadethane olarak kullanilmayan kilisenin aslina uygun bir sekilde restore edilmesinin sevindirici oldugunu soyledi. Patrik yilda bir kez duzenlenecek bir ayinin ve ona bagli olarak duzenlenecek bir festivalin dunyanin her yerinden dua etmek insanlari adaya cekecegini soyledi ve soyle dedi: Boylelikle bir gun belki iki toplum arasinda bir turlu basarilamayan diyalog ortaminin olusabilmesini saglayacak adimlar atilabilecegini umit ediyorum. Binayi koruma altina alan ve yenilenmesi icin elinden gelen ozveriyi esirgemeyen hukumetimizin yilda bir kez bu ozel gunde gerceklestirilecek geleneksel kutlama torenine olanak saglayacagina kalben inaniyorum. Acilis tarihi bes kez degistirildi 915-921 yillari arasinda Ermeni Krali Gagik Arzruni tarafindan yaptirilan Van-Akhtamar Surp Hac Kilisesi nin restorasyon calismalari gecen yil tamamlanmisti. Ancak acilis tarihi dort kez degistirildi. Ilk once 4 Kasim 2006 olarak saptanan acilis tarihi bilindigi gibi daha sonra 24 Nisan 2007 ardindan 11 ve 15 Nisan son olarak da 29 Mart olarak degistirildi. Haftalik Agos gazetesi bu degisikliklerle ilgili Akhtamar Komedisi ve Emin misiniz? Son Karariniz mi? baslikli iki haber yapmisti. Mildanoglu: Kalici onlemler alinmali Ermeni cemaati adina restorasyon calismalarin uzman gozlemci olarak katilan mimar Zakarya Mildanoglu Agos gazetesine yaptigi degerlendirmede sunlari soylemisti: Akhtamar restorasyonunun geldigi noktayi iki farkli acidan degerlendirmek isterim. Ilki isin mesleki yaniyla restorasyon nasil sonuclandi (ya da sonuclandi mi) sorusuyla ilgilidir. Restorasyonun oldukca basarili bir sekilde gelistigini ulkemiz acisindan onemli bir deneyim ve ornek bir calisma oldugunu soylemeliyim. Ancak Akhtamar Surp Hac Kilisesi restorasyonunda henuz kucuk bir adim atilmistir. Sadece kilise restorasyonu tamamlanmis kazi sonucu ortaya cikan kulliye doga ve insan etkilerine karsi korumasiz kalmistir ve gecici onlemlerin otesinde kalici onlemlerin alinmasini beklemektedir. Ayrica uzun vadeli de olsa adanin tumune yonelik kara kismini da adanin sahil bolgelerini de icerecek bir calismanin programlanmasi gerekmektedir. Hac temel oge Mildanoglu ayni haberde Kilise nin restorasyon calismalarinda yer verilmeyen hacla ilgili de su bilgileri vermisti: Akhtamar Kilisesi nin projeleri hazirlanirken restitusyon projelerinde konik olan ana catida bu haca yer verilmistir. Proje cizimlerinde bu hac yer almaktadir. Ancak ne hikmetse restorasyon projelerinde bu haca yer verilmedi. Hacin sekli semali malzemesi olcegi konusunda yeteri kadar veri olmadigi aciklamasi ikna edici degildir. Yeteri kadar veri ancak yeterli arastirmalar sonucu elde edilebilir. Bu arastirmayi da ancak uzmanlar yapabilir. Ermeni mimarlik ve sanati konusunda ozellikle Ermeni kilise yapilari ve ozellikleri konusunda kulaktan dolma bilgiler disinda ozel bir uzmanliga ihtiyac vardir. Genel gecer restorasyon ilkeleri ile bu yapi restore edilemezdi. Bu nedenle yuklenici firma sahibi Cahit Zeydanli her tur fedakârligi yaparak uzmanlardan destek almis ve bu basarili sonucu elde etmistir. Ayrica yeteri kadar gorsel malzeme ve bircok yayinda Hac konusunda teknik bilgi de yer almaktadir. 1908 tarihli fotografta tastan yapilmis bir hac yer aliyor. Daha sonraki donemlerde tasin yerini alan metal hacin bulundugu fotograflar da var. Bu fotograflarin yeterli kaynak olusturdugunu dusunuyorum