Beyazdamar kilisesini hatira harabelerini balli Italyan mimarlari isitince eski calismayi cikardim arsivden. Istanbul dan baslayalim: 70 lerde aklievveller Islambol dan geldigi hurafesini gundeme getirmislerdi dunyanin en kozmopolit kentinin adinin. Ecevit 2001 de memleketteki belde adlari ile ilgili sonradan geri cekilen bir genelge cikarmisti. Genelge beldelerin bugunku adlarinin yerine eskiden var olan Turkce adlarinin kullanilmasini oneriyordu. O vakitler hayretler icerisinde bakalim hangi kentlerin eski adi Turkce imis diye arastirmis ve epeyi eglenmistim. Ecevit e de benzer bir uyari gelmis olmali ki genelgesini alelacele geri cekmisti. Bugunlerde beyazdamar kilisesini hatira harabelerini ve balli Italyan mimarlari isitince eski calismayi cekip cikardim arsivden. Anadolu kent adlari yolculuguna Meydan Larousse (Istanbul 1972) ve Dr. Reinhardt Stewig in Bati Anadolu nun Kulturel Gelisimi (Istanbul 1973) kaynaklarindan cikmistim. Ben cocukken TRT de Anadolu nun anne doludan geldigini anlatan bir masal vardi. Anadolu: Anatolia ve Rumca gunesin dogdugu taraf ve bazi dilbilimcilerce Rumca dan da eski bir kokeni oldugu iddia edilen bir sozcuk. Her halukârda Turkce kokenli degil. Musluman i bol Istanbul ile denizsiz Denizli Istanbul dan baslayalim: 1970 lerde bazi aklievveller Islambol dan geldigi hurafesini gundeme getirmislerdi Stinpolis in (Rumca kente dogru demek) dunyanin en kozmopolit kentinin adinin. Yolumuza devam edelim: Denizi olmayan Denizli Diopolis Rhoas tan uydura uydura Donguzlu Donuzlu Tonguzluk Dengizli ve nihayet Denizli olmus. Ne baligi ne de esiri olan Balikesir gene Rumca Palaio Kastro dan; Sakarya Rumca cakal demek olan Sangaria dan; Bilecik Rumca Belokomme den; Bitlis Buyuk Iskender in kumandanlarindan Batlis ten; Bodrum Latince Petronium dan; onu gormeyenin bahti kara Ankara ya Hititce Ankuwa ya Farsca uzum demek olan Engur den ya da Rumca koruk demek olan Aghurida dan; Ordu Rumca Kotyora dan; ciharsembe yani Farsca dorduncu gune benzetilerek uydurulmus Carsamba kasabasi Rumca Themiskyra dan (yani iki kez uydurma); kadilar kenti Kadikoy Rumca bugun Kurbagalidere veya Bokludere denen Calchedon dan; yeni vilayetlerimizden Aksaray Rumca Archelais den; yeri dar Darica Rumca Dacidyza dan; canlarin kirildigi Cankiri Rumca Gangra-Kangiri den; dosdogru Egridir Rumca Agrea dan; Gaziantep Ermenice Anthaph dan; saclari lule lule Luleburgaz Rumca Lulebergus dan; Kutahya Rumca Kotyaion dan; Kandira Rumca Candra dan; Kirklareli Rumca Saranta Ekklesies yani Kirk Kilise den; en dindar kentimiz Konya Frigce Kawania sonra Latince Iconium dan geliyor... Yolculuk yorucu yaraticilik muazzam degil mi? Kastra Komneni ve Zone Guldag Ama biz yolumuza devam edelim. Adana Rumca ve Yunan mitolojisinde goklerin hâkimi Zeus un agababasi Uranus un oglu Adanus dan Afyon Rumca Opion dan Alanya Arapca Alaiye den Anamur Latince Anemurium dan Tokat Ermenice Togayit ten Silifke Buyuk Iskender in kumandanlarindan Selefkos tan Amasya Rumca Amaseia dan Amasra Rumca Amastris ten Antalya Bergama Krali Ikinci Attalos tan Zonguldak Fransizca Zone Guldag yani Guldagi Bolgesi adlandirmasindan Kastamonu Komnen Kalesi anlamina gelen Kastra Komneni den Bergama Rumca Pergamon Lapseki Rumca Lampsakos Balat Latince Palatium Maras Asurca Markasi Mardin Suryanice Marde den Mugla Rumca Mobella dan Milas Rumca Mylassa dan Nusaybin Rumca Nisibis den. Yaban kirazi demekmis... Rize den girelim bu sefer: Rize Rumca Rizea dan Samsun-Amisos Zile-Zela Sivas Sebastia Sinop-Sinope Trabzon-Trapezus Siirt Keldanice kent anlamina gelen Keert Polathane-Platanea Malazgirt-Mantzikert Silivri-Selymbria Erdek-Artaki Tirebolu-Tripolis Gordes-Kordus Manisa-Magnesia Izmir-Smyrna Iznik-Nikaia Bolu-Polis Bursa-Prusa Gelibolu-Gallipolis Edirne-Hadrianopolis Edremit-Adramytteion butun Eregli ler Herakleia Giresun-Kerasus veya Ceresia yani yabankirazi hos degil mi? Gonen Konane den Kars Karis ten Kayseri ise Caesarea yani Sezar kentinden. Geriye kaliyor Canakkale Eskisehir Gumushane Tunceli belki Kirsehir Nevsehir ( nev i Farsca sehr i Arapca) Bingol (eski adi Ermenice Capakcur) Tunceli (eski adi Kurtce Dersim) Agri (Ararat) Adiyaman Adapazari ve Alasehir... Ecevit in genelgesi ilk aciklandiginda bana 1980 lerin ortasinda komsunun cokmekte olan rejimini ve topluma yeni bir hedef gostermekten aciz Bulgar Komunist Partisi Genel Sekreteri Todor Jivkov un Bulgar Turkleriyle Musluman Pomaklarin adlarini Slavlastirma kampanyasini animsatti. Daha yakin bir tarihte ise Sirp Cetniklerin Bosnak tan arindirdiklari koylerin hemen hemen hepsine yaraticilik ozurlu olduklarindan Sirbinje adini takmalarini. Urkutucuydu acikcasi. Her ne kadar bu ulkedeki mozayik coktan aforoz edildiyse de o hos sentezin sen i gitmis tek tezi kalmissa da biz gene umut edelim yukarida siraladigimiz adlar o genelgeleri kaleme alan zihniyete kurban gitmesin. Bu amacla tum Anadolu tanrilarini imdadimiza cagiriyorum. (CA/TK) * Cengiz Aktar in yazisi haftalik Agos gazetesinin 23 Mart tarihli sayisinda yayinlandi.