Turk Tarih Kurumu Baskani Prof. Dr. Yusuf Halacoglu nu sevin sevmeyin begenin begenmeyin bugunlerde onun ulkemiz acisindan son derece onemli bir goreve soyunmakta oldugunu gormezden gelemeyiz. Gecen gun yazmistim Londra da kurulu ve Ermeni diyasporasinin en onemli arastirma kuruluslarindan biri olan Gomidas Enstitusu nden Ara Sarafyan bundan bir hafta once yazdigi bir elektronik posta ile Prof. Halacoglu nu 1915 te Harput ta olanlari birlikte arastirmaya davet etti. Baslangicta Bana resmen bir basvuru yapilmadi gibi seyler soyleyen Prof. Halacoglu nun Ara Sarafyan in teklifini geri cevirmedigi anlasildi. Aslinda Ara Sarafyan in yaptigi kendisi acisindan cok buyuk bir cesaret isi. Ozellikle diyasporanin soykirim konusunu tartismaya bile yanasmadigi Soykirim olmamistir diyen biriyle yan yana gelmedigi bilinen bir sey. Zaten bu sebeple zamaninda Basbakan Recep Tayyip Erdogan in yaptigi Ortak bir tarihciler komisyonu kurup konuyu inceleyelim teklifi neredeyse otomatikman reddedilmis hatta fena halde kucumsenmisti. Cunku diyasporaya gore soykirim bir gercek. Oysa konunun gercekte ne kadar tartismali oldugu meseleyi soykirim sozcugu uzerinden konusmakta israr etmenin cok degisik sonuclari olabilecegi en azindan dunku Bosna karariyla bir kez daha ortaya cikti. Ara Sarafyan kendisi de 1915 ve sonrasinda yasananlari soykirim olarak nitelese de karsit delillerle ve Turk tarafinin belgeleriyle yuzlesme cesaretini gosterdi. Sirf bu nedenle diyasporadan aforoz edilmesi bile soz konusu belki de. Ara Sarafyan kendisi adina bu denli riskli bir girisimde bulunurken onu cevapsiz birakmak hem Basbakan in tarihciler komisyonu onerisinin aslinda samimi bir oneri olmadigini kabul etmek hem de bir anlamda Sarafyan basta diyasporanin iddialarina yuz yuze cevap vermekten kacmak anlamina gelecekti. O yuzden sirf bu nedenle de olsa Prof. Halacoglu nu kutluyorum. Dun Ara Sarafyan dan yeni bir mektup geldi. Sarafyan Harput la ilgili yapilacak arastirmanin asamalarini soyle belirlemis kendince: 1. Gomidas Enstitusu Prof. Halacoglu na 1915 te Harput ta yasananlarin neden taciz katliam ve soykirim olduguna ve neden basit bir tehcir olmadigina dair belgeleri sunacak. 2. Prof. Halacoglu Osmanli kayitlarina gore Harput ta ve cevre koylerde tehcirin nasil uygulandigina iliskin belgeleri sunacak; tehcir kayitlarini aile aile koy koy sunacak tehcir edilenlerin nereye nasil yerlestirildiklerini gosterecek. 3. Bundan sonra sunulan materyali dikkatle inceleyecek ve taraflardan birinin ikna edici olup olmadigini gorecegiz. Belki her iki taraftan gelecek materyalin de degerli taraflari da hatali taraflari da olacak. Iki ayri materyalin birbiriyle uyustugu ve uyusmadigi noktalari inceleyecegiz. Ve sonunda da bu materyalin tamamini herkesin incelemesine sunacagiz. Bilmiyorum Ara Sarafyan in takdim ettigi bu asamalar hakkinda Prof. Halacoglu ve arkadaslari da hemfikir mi ama ilk bakista oneri gayet makul ve dengeli gozukuyor. Bana gore Harput ta ne oldugunun anlasilmasi ve sonuclar konusunda her iki tarafin da ayni noktaya gelmesi elbette cok onemli ama daha da onemlisi Ermeni olaylari konusunda ilk kez iki tarafin tarihcilerinin belgeler duzeyinde konusmaya baslayacak olmalari. O yuzden ben surecin kendisini yaratacagi sonuclardan daha fazla onemsiyorum ve boyle bir surecin baslamis olmasinin bile Turkiye ye uluslararasi arenada ciddi nefes aldiracagini dusunuyorum.