Hrant Dink in hayati esi Rakel ile tanismasindan TKP/ML uyeligine yetistirme yurtlarindan gazeteci kimligine kadar gecen yogun trafik 53 yil sonra menfur bir cinayetle son buldu. Gunlerdir gazete sayfalarinda ve televizyon ekranlarinda ugradigi silahli saldiri sonucu hayatini kaybeden Agos Gazetesi Genel Yayin Yonetmeni Hrant Dink var. Hayati yakin cevresi fikirleri siyasi mucadelesi anlatiliyor genellikle. Peki Hrant Dink kimdir? 15 Eylul 1954 sabahi Malatya’da Ermeni ve Alevilerin yasadigi Cavusoglu mahallesinde tatli bir telas yasanir. Ebenin kapida gorunmesiyle tedirginlik yerini sevince birakir; cunku daha sonra ismi Hrant olacak bir erkek cocuk gelmistir dunyaya… Sarkis ve Gulvart cifti ilk cocuklarina Ermenicede canli ates’ anlamina gelen Hrant ismini verir. Ciftin ikiser yil arayla iki cocuklari daha olur. Baba Sarkis Dink mutevazi bir terzidir Malatya’da… Cevreye kendini tanitirken Hasim ismini kullanir. Malatya’da Terzi Hasim olarak nam salar zaten bir sure sonra… O Malatya Gurunlu; adi tek gul anlamina gelen anne Gulvart da Sivas Kangallidir. Terzi Hasim kumar muptelasidir. Kazandigi parayi kumarda kaybeder hep. Yetmeyince de sagdan soldan borc alir. Oyle bir zaman gelir ki kazandigi parayla borclarini da odeyemez. En son care Malatya’dan kacmaktir. Terzi Hasim de oyle yapar zaten. Esi ve cocuklariyla solugu Istanbul’da alir. Buyuk sehirde yeni bir hayata baslar aile. Terzi Hasim Malatya’da kalmistir artik. Istanbul’da Sarkis Dink ismiyle cikar ortaya… Ancak baba Dink Istanbul’da da uslu durmaz. Burada da kumar oynamaya devam eder. Bu durum Dink ciftini bosanmaya kadar goturur. Aile parcalandigi gun cocuklar dramatik bir olayla karsi karsiya kalir. Dayinin evinin onunde anne anneanne yengeler pencereden babaniza gidin’ diye seslenirken baba sokagin kosesinde oraya gidin’ isareti yapmaktadir. En buyugu 7 yasinda uc cocuk bu tavir karsisinda bilinmedik bir yone dogru kosar. Uc gun sonra Kumkapi’da bir balikci sepetinin icinde ac sefil ve perisan halde uyurken bulunurlar. Sonraki mekânlari Gedikpasa’daki Ermeni Yetimhanesi olur. Hrant Dink kendi hayatini anlattigi mecmualarda yetimhaneye gidislerini soyle hikâye ediyor: Istanbul’a geldikten bir yil sonra annem ve babam ayrildi. Uc kardes ortada kaldik. Bizi dedem goturup Gedikpasa Ermeni Yetimhanesi’ne verdi. Ondan sonra hayatim hep yatili okullarda gecti. Annem okulumuza yakin bir yerde ev kiraladi gelirdi hep gorusurduk. Benim okula gelip isler yapardi hafta sonlari camasir falan yikar onlara yardim ederdi. Boylece bize yakin olurdu. Yasliliklarinda annem ve babami baristirdik. Ama bu uzun olmadi sonra olduler.” Hrant Dink’in hayatinda dede faktoru on plandadir. Kitap okuyan 7 yabanci dil bilen dedesinden cok sey aldigini soyluyor hatiralarinda Dink: Benim okuyup sorgulamama bir nebze de olsa dedem sebep olmustur. Cok okurdu. Ben de kardeslerimden farkli olarak okumayi sectim. Kardeslerim okumak istemediler.” Kardesleriyle birlikte daha sonra Tuzla’daki Ermeni Cocuk Kampi’na gider Hrant Dink. Artik buyumustur. Kampa Turkiye’nin degisik yerlerinden Ermeni cocuklar getirilmektedir. Dogu ve Guneydogu Anadolu’yu karis karsi gezen Hrant Guzelyan isimli papaz Cizre’de Ermeni Varto Asireti olarak bilinen asiretin cocuklarini Tuzla’ya getirmek icin harekete gecer. Asiret reisi Siyament Yagbasan olmus ve 13 cocugu ortada kalmistir. Guzelyan bunlarla birlikte asiretin 25 cocugunu alip Tuzla’ya getirir. Bu cocuklarin arasindan biri kamptaki herkesin dikkatini ceker. En cok da Hrant Dink’in. Sadece Kurtce konusabilen bu kucuk kiz ileride Hrant’in esi olacak Rakel’den baskasi degildir. Hrant Dink kampta ona sahip cikar ve Ermenice ogretir. TKP/ML ICIN FIRAT ADINI ALIYOR Bu sirada Dink diger Ermeni yetimhanelerinde ve yatili okullarinda belletmenlik yapmakta bir yandan da okula devam etmektedir. Bir sure sonra Uskudar Surp Hac Lisesi yatili kismindan disiplinsizlik’ gerekcesiyle atilir. Okulunu bitirmek icin kaydini Sisli Lisesi’ne aldirir ve buradan mezun olur. Tuzla’ya geri dondugunde Rakel’in buyuyup serpildigini gorur. Hrant 20 Rakel 14 yasindadir ve bir yil sonra genc âsiklar evlenir. Nikâhlarini da papaz Hrant Guzelyan kiyacaktir. Universite egitimi icin Istanbul Universitesi Fen Fakultesi Zooloji Bolumu’nde okumaya baslar. Bu donemde yasadisi radikal sol orgutlerle tanisir. Turkiye Komunist Partisi/Marksist Leninist (TKP/ML) cizgisine giren Hrant Dink’in hayati da adi da bu surecte degisir. TKP / ML’nin yaninda Ermeni gencler TIKKO’nun icinde de bulunmaya baslamislardir. TIKKO mensubu Armanek Bakirciyan Hrant’la birlikte Uskudar Surp Hac Lisesi’nde belletmen olarak gorev yapan arkadasidir. Bakirciyan’dan sonra Hrant da arkadasi Stefan’la sol orgutlere katilma karari alir. Ermeni olmalari islerini zorlastirmasin diye Hrant Firat; Stefan Murat; Armanek ise Orhan adini alir. Daga cikan ve sonraki yillarda Ali Aga kod adiyla Tunceli ve civarinda teror estiren Orhan o bolgedeki gizli Ermenilerle temas kurmayi basarir. 1978’de askerî bir operasyon sirasinda oldurulur. Firat adini alan Dink’in Rakel’e olan aski onun Orhan’la birlikte daga cikmasini engeller. Ama yine de teblig” faaliyetlerini surdurur. Chronicle Dergisi’nin 2. sayisinda Kejesi Olmayan Bir Eskiyaydi” baslikli Tuncay Opcin imzali haberde Orhan Bakir’la (Bakirciyan) ilgili bolumde soyle deniliyor: Orhan Bakir Istanbul Universitesi Fen Fakultesi’nde okurken arkadasi Hrant Dink’le birlikte Surp Hac Lisesi’nde belletmen olarak gorev yapiyordu. O donemde Dogu ve Guneydogu’da Kurtce konusan Ermeniler oldugu ortaya cikti. Dink Iste biz bu koylere gider ogrenci bulur Uskudar Surp Hac Lisesi’ne getirirdik.’ diyor.” Hrant Dink Zooloji Bolumu’nu bitirdikten sonra biyoloji felsefesinde akademik kariyer yapmak ister ancak kursu acilmayinca bu istegi yerine gelmez. Bunun uzerine tekrar universite sinavina girip felsefe bolumune kayit olur; ama burayi da yarida birakir. Hayatina kaldigi yerden devam eder. Dink’in onunde artik askerlik meselesi vardir. Denizli’de piyade olarak vatanî gorevini yerine getirirken cavus yapilmadigi icin hep icerlenecektir. 8 ay askerlik yapan Dink girdigi cavusluk sinavindan 100 almasina ragmen rutbe takilmayinca yatakhaneye cekilip uzun bir aradan sonra ilk kez uzun uzun agladigini soyler. Dink Ermeni oldugu icin cavus yapilmadigini soyleyip durur hep. Ancak dosyasina giren TKP/ML uyeliginin askerlikte sorun olabilecegini hic hesaba katmamistir. Asker’den donen Dink iki erkek kardesiyle birlikte yayinevi ve kirtasiye isine girer. Diger yandan da esi Rakel ile birlikte yetistikleri Tuzla Ermeni Cocuk Kampi’ni yonetmeye baslarlar. Anadolu’nun degisik yerlerinden getirilen Ermeni cocuklari bu kampta egitilir. Kamp degisik amaclar icin kullanildigi gerekcesiyle 21 yil sonra kapatilir. Bu kampta yetisenlerden birinin ASALA ile baglantiya gectiginin tespit edilmesi Hrant’in bir sure tutuklanmasina da sebep olur. Dink yazi yazmaya bazi Ermeni Cemaat gazetelerinde ufak kitap elestirileri yaparak baslar. Ancak bu isin boyle olmayacagini ayni zamanda Turkiye’deki Ermenilerin sesini duyurmak icin 5 Nisan 1996’da haftalik Ermenice-Turkce yayimlanan Agos gazetesini cikarir. Dink’e gore Agos Turkiye’nin demokratiklesmesinde onemli rol oynadigi gibi kayip Ermenileri” de bulusturuyordu. Tehcir ile birlikte emanet cocuklarin’ torunlari soyagacinda gizlenen gercekleri ogrenip harekete geciyordu. Dink konuyla ilgili olarak bir sohbette soyle diyordu: Bazen gunde 5-6 mesaj aliyoruz. Insanlar birbirlerini buluyor. Ermeniler her yerden varliklarini hissettirmeye basliyorlar. Agos bunda onemli bir arac oldugu icin mutluyuz.” Gazetecilikte sivri dil kullanmayi yegleyen Hrant Dink Agos’ta yayimlanan Ermeni kimligi ile ilgili yazi dizisi nedeniyle Ekim 2005’te Turkluge hakaretten 6 ay hapis cezasi aldi. Cezam onaylanirsa bu ulkeyi terk ederim.” diyen Dink butun bunlara ragmen Fransa’da Ermeni Soykirimi’nin inkârini suc sayan yasa tasarisi karsisinda da durmayi bildi. Dink’e gore Ermeni meselesi bu topraklarda olusmustu ve yine bu topraklarda cozulmeliydi. Diaspora tarafindan Erivanci olmakla suclanan Dink diasporanin Erivan uzerinde hâkimiyet kurma istegini elestirip bunun yanlis oldugunu savunuyordu. Benim halkim binlerce yil bu topraklarda yasadi ama simdi burada halkim yok kulturum yok. Bunun adi da soykirimdir.” gorusunu savunan Dink’in hazmedigi nokta ise bu konuda Turkiye’nin baskalari tarafindan suclanmasiydi. 2 yil once Kanadali Ermeni asilli yonetmen Atom Agoyan tarafindan cevrilen Ararat” filmine karsi cikan Dink Bu film Turkler ve Ermeniler arasindaki bu sorunun rahat ve olgun bir sekilde konusulmasina hizmet etmekten uzak.” demisti. Film uzerine Dink ile Aksiyon dergisi adina soylesi yaptigimiz sirada kendisine sorulan Ermenilerin toprak talebi var mi sorusuna Hrant Dink Evet bizim bu topraklarda gozumuz var ama sahip olmak icin alip goturmek icin degil gomulmek icin.” demis ve sonrasinda her konusmasina bu dusuncesini ilave etmisti. Bu topraklarda gomulmek isteyen Dink 19 Ocak 2007’de ugradigi menfur bir saldiri sonucu 53 yasinda oldu ve bu topraklara gomuldu