Gazeteci Hrant Dink in oldurulmesinin yarattigi hava Turkiye nin Ermeni sorunu baglaminda dis iliskilerini nasil etkiler? Bu olay Ankara ile Erivan ve de Ermeni diasporasi arasinda bir yakinlasmaya yol acabilir mi? Bunun bazi ulkelerde parlamentolarin Ermeni yanlisi kararlar cikarma egilimine yansimasi nasil olur?.. Hemen belirtelim ki Dink suikastinin dis dunyada yarattigi sok basta Turkiye den gelen bazi olumlu sinyaller uzerine umut yaratti. Turk halkinin tepkisi hukumetin hassasiyeti katilin ve diger zanlilarin hizla yakalanmasi cenazeye Ermenistan dan ve diasporadan onemli kisilerin katilmasi ve hatta bir Ermenistan yetkilisiyle gorusmenin yapilmasi dis cevrelerde saskinlik ve sempati yaratti. O kadar ki bazi Avrupa gazeteleri bu trajik olayin Turkler ile Ermeniler arasinda buzlarin erimesi ve soykirimla ilgili tartismalarin da bir gerginlik kaynagi olmaktan cikmasi icin bir firsat olabilecegini one surduler... Bir bakima bu menfur saldirinin akisleri 1999 Marmara depreminin Turkiye ile Yunanistan arasinda yol actigi yakinlasmayi animsatti. Iki olay birbirinden cok farkli tabii; ama en azindan benzer tarafi sivil toplumun halk yiginlarinin aninda ve icten tepki gostererek karsilikli anlayis ve sempati yonunde bir adim atmasidir. Ege modeli Turk-Yunan yakinlasmasinda temel dusunce suydu: Iki tarafin liderleri aralarindaki sorunlarin kolayca hizla halledilemeyeceginin bilincindeydiler. Ama iki komsu ulkenin baris icinde yasamasi icin mutlaka diyalog kurmalari gerektigi kanisindaydilar. Nitekim bu politika sayesinde sivil toplumun onayak oldugu yumusama havasi hâkim oldu. Aslinda siyasi anlasmazliklar giderilemedi ama iki taraf da sorunlarla beraber yasamayi ogrendi... Boyle bir model Turkiye ile Ermenistan arasindaki iliskilerin normallestirilmesinde uygulanabilir mi? Iki komsu ulke arasinda diplomatik iliskiler kesik. Sinir kapali. Resmi temas yok. Ankara normal iliskilerin kurulmasi icin bazi onsartlar kosuyor. Ornegin Ermenistan in Karabag daki isgaline son vermesi ve Azerbaycan la uzlasmasi gibi. Turkiye soykirim iddialarini incelemek icin ortak bir komisyon kurulmasini istiyor. Dink in cenaze toreni icin Istanbul a gelen Ermenistan Disisleri Bakan Yardimcisi Arman Kirakosyan sartsiz olarak iliskilerin kurulmasini onerdi. Ama anlasilan bu gorusmede iki taraf da bilinen pozisyonlarini tekrarlamakla yetindi. Acilim firsati Ankara ile Erivan arasinda iliskilerin normallestirilmesi aslinda gorundugu kadar basit bir olay degil. Iki taraf icin de birtakim komplikasyonlar var. Ama (Turk-Yunan iliskilerinde oldugu gibi) siyasi irade ve cesaretle bu zorluklarin ustesinden gelinebilir. Gelinmeli de... Ankara nin Erivan ile iliski kurmasi diasporayla da daha iyi bir anlayisin saglanmasi hatta birtakim ulkelerin jenosit iddialari lehinde tavir almasinin onlenmesi imkânini yaratabilir. Boyle bir acilimin ornegin Ermeni tasarisinin ABD Kongresi nden gecmesini engelleyecegi veya diasporadaki militanlarin giristigi kampanyalari durduracagi garantisi yoktur tabii. Ama simdiye kadar izlenen politika da bu olumsuzluklari onleyememis ustelik Turkiye nin bircok ulkeyle iliskileri de bu yuzden zedelenmistir. Dink cinayetinin ardindan olusan hava yeni stratejiler denemek icin bir firsat olusturabilir. Simdi iki taraf icin de bu yonde ortak adimlar atmanin zamanidir. skohen@milliyet.com.tr