Ermeni klasiklerinden Bagdasar Kardesin Trabzon da sahneye konmasini saglayan Necati Zengin: Esas hedefimiz Ermenistan a gitmek. Basarabilirsek Turkiye den oraya giden ilk tiyatro olacagiz Agos Gazetesi Genel Yayin Yonetmeni Hrant Dink i olduren Ogun Samast ve arkadaslarinin yasadigi kent olan Trabzon da aylardir bir Ermeni tiyatro oyunu sahneleniyor. Ermenistan tiyatrosunun klasik eserleri arasinda yer alan oyunun yazari gibi eseri Turkceye ceviren de Istanbul dogumlu bir Ermeni. Yonetmeni de Erivanli olan oyunun tum oyunculari ise Turk. Trabzon Sanat Tiyatrosu tarafindan sahnelenen Bagdasar Kardesin takviminde Istanbul Gurcistan ve Ermenistan turnesi de var. Trabzon Sanat Tiyatrosu nun kurucusu yoneticisi ve Bagdasar Kardesin genel sanat yonetmeni Necati Zengin oyunun Istanbul da sahnelenmesi konusunda kendisine yardimci olan arkadasi Hrant Dink in oldurulmesiyle gundemlerinde degisiklik yapacaklarini soyledi. Ermeni tiyatrosunun bir klasigi olan Bagdasar Kardesin Trabzon da sahnelenmesini saglayan Zengin ile bu sureci ve bundan sonra yapacaklarini konustuk. Trabzon da bir Ermeni oyununu sahneleme fikri nasil dogdu? Trabzon Sanat Tiyatrosu 14 yillik bir tiyatro. Kurucusu ve yoneticisi benim. Bugune kadar 16 oyun sahneledik. Tiyatroyu kurarken birtakim olcutlerle yola ciktik. Bunlardan biri de Turkiye de oynanmamis ozgun farkli kulturlerin oyunlarini oynamak tabii ki bu arada Turk tiyatrosunun seckin yazarlarinin oyunlarini sahnelemek. Yani bir yerli bir yabanci oyun sergilemek. Bugune kadar da boyle geldi. Iki yil once Dogu Konferansi grubuyla Ermenistan a gittim. Hrant Dink Etyen Mahcupyan Can Dundar Nebil Ozgenturk ve Nuray Mert in de bulundugu 20-25 kisilik aydinlar grubuyla... Orada halen Agos gazetesinin yazarlarindan olan ve Agos un Erivan temsilcisi Diran Lokmagozyan la tanistim. Trabzon da yedi yildir yapilan Karadeniz e Kiyisi Bulunan Ulkeler Tiyatro Festivali ne son dort yildir Ermenistan da katiliyor. Oradan onemli gruplar gelip Ermenistan tiyatrosunu tanitiyor. Erivan da oldugum gunlerde Diran la o tiyatrolardan birine gittik. Festival icin gelis gidislerin haricinde bir Turk oyunu Ermenistan da bir Ermeni yazarin oyunu da Turkiye de oynansin diye bir teklifte bulundum. Turk-Ermeni iliskilerini politikacilardan ayristiralim istedim ve Bana hemen bir Ermeni oyunu soyleyin dedim. Bagdasar Kardesten bahsettiler. Oyunun yazari Hagop Baronyan 1891 de Istanbul da olmus donemin Osmanli tiyatrosu kurucularindan onemli bir yazar. Bagdasar Kardes 1888 de Istanbul da sahnelendi Ermenice olarak. Bir daha da sahnelenmedi Turkiye de. Diran dan bu oyunu cevirmesini istedim. Oyun Rusya da Gurcistan da sahnelendi. Ermenistan da bir klasik zaten... Tiyatrolar mutlaka her yil bu oyunu oynuyor. Tiyatroda dilin pek onemi yok Yonetmenligini neden siz ya da baskasi degil de Hrant Hakobyan yapti? Ben de yonetebilirdim ama bir Ermeninin yonetmesinin daha anlamli olacagini iki ulke arasindaki kultur alisverisine daha fazla katki saglayacagini dusununce Hrant Hakobyan gundeme geldi. Hrant Hakobyan onemli bir sinema yonetmeni. Teklifimizi kabul etti. 40 gunluk bir prova surecinden sonra 24 Kasim 2006 da Huseyin Kazaz Kultur Merkezi nde Bagdasar Kardesin promiyerini yaptik. O gunden bugune de belli araliklarla oyunumuz suruyor. Gala ve sonrasinda Trabzon daki tepkiler nasildi? Gazeteciler basta olmak uzere vali yardimcilari emmiyet teskilatimizdan bircok kisi izledi cok begendiler. Cok iyi bir baslangic yaptik. Yerel basinda bizden cok bahsedildi. Ulusal basina maalesef tasiyamadik olayi... Daha dogrusu ulusal basin duyarsiz kaldi boyle onemli bir adima. Simdi gundeme geliyor. Bugune kadar oynadik ve turne programimiz da var. Rejisor arkadasimiz Hrant ve ben mayis ayinda Ermenistan a yapacagimiz turne icin ugrasiyoruz. Ermenistan in dort buyuk sehrinde bu oyunu oynatmaya calisacagiz. Buradaki gibi Ermenistan da da oyunu Turkce mi oynayacaksiniz? Tabii ki... Oyun Ermeniler tarafindan cok iyi biliniyor. Bizde mesela Kesanli Ali Destani klasik bir oyundur. Bu da oyle bir klasik oyun Ermenistan da. Zaten tiyatroda dilin pek onemi yok. Evrensel bir sanat oldugu icin beden diliyle de gayet iyi anlatabiliyorsunuz. Istanbul turnesi soz konusuydu. Bedenimden bir parca kopmus gibi Turnenin Istanbul ayagi icin Hrant Dink mi yardim ediyordu? Hrant Dink le son yillarda gorusuyordum. Istanbul turnesini yapalim demistim ona. Hrant da Olur demisti. 9 Ocak ta gazeteci arkadasim Haydar Karsan la Tahran a gittik. Uluslararasi Tiyatro Festivali nin resmi davetlisi olarak. Bir hafta kaldik ve donuste de yine Istanbul yolu uzerinden geldik. 15 Ocak Pazartesi gunu havaalanina indikten sonra aksam Trabzon ucagina daha zaman vardi. Haydar a Agos a gidelim Hrant la Istanbul turnesini konusalim dedim. Agos a ugradik yaklasik uc saat kaldik. Bir saat Hrant la sohbet ettik. Iran la ilgili konustuktan sonra oyunun Istanbul turnesine geldi laf. Nasil yapacagiz nasil edecegiz? dedi. Bir salon ayarlayacaksin ben de sana bilet afis her seyi gonderecegim ve salon dolacak dedim. Hrant Sen burada bu oyunu Ermeni cemaatine mi oynamak istiyorsun? dedi. Hayir dedim. Turk tiyatroseverlere Istanbullu elestirmenlere yazarlara ve tiyatro dunyasi icinde yer alan insanlara ve tabii ki Ermeni vatandaslara oynamak istiyorum. Tamam cok iyi olur. Benden ne istiyorsun? Hadi Caman yakin arkadasim. Onu arayip salonunun durumunu soracagim. Buraya ne zaman gelmek istersin? dedi. Subat ayinda bir hafta sonu olursa iyi olacagini marta da sarkabilecegini belirttim. Cunku nisan mayista Gurcistan turnemiz mayista yine Ermenistan soz konusu. Tamam benden bu konuda haber bekle dedi. Hatta oradaki arkadaslarina Ben unutabilirim mutlaka bana hatirlatin Hadi yi arayacagim dedi. Yemek yedik cay ictik sohbet ettik. Kapiya kadar bizi ugurladi. Uc gun sonra da boyle bir cinayete kurban gidisi beni cok sarsti. Hakikaten kardesimi kaybetmis gibiyim. Bedenimden bir parca kopmus gibi hissediyorum. Cok uzgunum. Oyunu MIT ten arkadaslar da izledi Sizinle gorusmemizin sebebi Trabzon da bu oyunu sergilemeniz. Hrant Dink in cinayet zanlisi kisi ya da kisiler de Trabzonlu. Boyle bir kentte boyle bir oyunu su ana kadar surdurdunuz. Neler yasadiniz? Kesinlikle olumsuz seyler olmadi. Ben bu oyunu secerken cevremdekilerden boyle bir tepki olabilecegine iliskin telkinlerde bulunanlar oldu. Acik soyleyeyim ben de kaygi yasadim. Rejisor Hrant Hakobyan buraya geldikten iki gun sonra eski (A.E.) emniyet mudurumuz Resat Altay beyden randevu aldim ve gorusmeye gittik. Rejisorumu tanistirdim. Boyle bir projem var. Bunu size aktarmaya geldim sizi de oyunumuzun promiyerine davet edecegim dedim. Emniyet muduru bizi cok iyi karsiladi. Kutlarim iki ulkenin ortak kulturleri var. Boyle bir emegi boyle bir calismayi cok iyi karsiliyorum. Ama her ilde oluyor Trabzon da da olabiliyor. Birtakim fanatikler cikip rahatsiz edebilir. Bu konuda ne dusunuyorsun? dedi. Ben de Buraya gelis amacim bu. Siz koruyacaksiniz. Sizin goreviniz bu dedim. Guldu Tabii hocam bizim gorevimiz bu yapacagiz ama yine de olabilir dedi. Prova gunlerim belli oynayacagimiz gunleri de liste olarak size bildirecegim dedim. O da Zaten Rus Konsoloslugu nun orada kulubemiz de var. Elimizden geleni yapacagiz ama bir sey olacagini sanmiyorum diye konustu. Ben de olacagini sanmiyorum dedim. Sonucta biz tiyatro yapiyoruz. Oyunun icerigini anlattim birkac cumleyle. Bir aksam rejisorumuzle oturup yemek yiyelim sohbet edelim dedi Resat bey. Sergileme asamasina geldigimizde davetiyeyi kendi ellerimle sekreterine biraktim. Fakat emniyet mudurumuz gelemedi baska arkadaslar geldi. Sadece emniyetten degil MIT ten de arkadaslar geldi izledi oyunu. Sonunda hem rejisorumuzu hem beni tebrik ettiler. Cok guzel bir gece yasadik. Hatta oyundan sonra bir arkadasimiz kemence caldi birlikte horon teptik. O tedirginlik basta oldu ama su ana kadar iki aylik bir surec icerisinde hicbir olumsuz tepki gormedik. Oyun da bayagi ilgi gordu. Mayis sonuna kadar devam ettirecegiz. Esas hedefimiz Ermenistan a gitmek. Bu Turkiye den Ermenistan a giden ilk tiyatro olacak. Bunu basarabilirsek cok sevinecegiz. Bu olaydan sonra Trabzon da sahneleme konusunda cekinceniz artiyor mu? Basta bu oyunu sahnelerken hangi duygulari tasiyorsam bugun de ayni duygulari tasiyorum. Hicbir cekincem yok. Sonucta tiyatro yapiyoruz. Gelen insanlar da hangi kesimden olursa olsun oyunumuzu begendiler. Onun getirdigi bir guven var. Neden cekincem olsun ki? Sonucta sanat yapmaya calisiyoruz. Oyun neyi anlatiyor? Necati Zengin Bagdasar Kardesin bir kadinin zengin kocasini aldatmasini anlattigini belirtiyor: Koca mahkemeye basvurunca Osmanli donemi hukuk sistemine atiflar yapiliyor. Bizim zaten repertuvar anlayisimizda da bos iceriksiz oyunlar olmadi. Toplumsal bir kaygi tasiyoruz. Bu anlamda bu cizgide oyunlar yaptik. Ici bos figurler sergilemedik. Siyasi degil. Gunumuz televole kulturunu her gun magazinlerde goruyoruz. Filan manken filancayi aldatti. Bunlara bir gonderme var oyunda. Televole kulturu bizdeki kadar had safhada olmasa da Ermenistan da da var artik. Iki perdelik komedi Hagop Baronyan in yazip Diran Lokmagozyan in Turkceye cevirdigi oyunun yonetmeni Hrant Hakobyan. Bagdasar Kardes i Ibrahim Gursoy Anus u Filiz Aydin Kibar i Tarik Semerci Oksen i Suleyman Sirtkaya Paylag i Munir Altuntas Yergat i Cengiz Aydogdu Sur u Mehmet Fukul Sogome yi Gonul Aydin Takuhi yi Songul Nadir Kamber ve Marta yi Meltem Faiz oynuyor.