Yaklasik 6 yil onceydi. Aksiyon Dergisi icin bir kapak dosyasi hazirliyordum. Konu Hiristiyanliktaki dinî tasvirler ozgun adiyla ikonalardi. Elimizde cok carpici bir bilgi vardi: Hiristiyanlik acisindan buyuk tarihî ve dinî degere sahip en eski ikonalar Muslumanlar sayesinde korunmustu. Bu cok ilgincti. Cunku Hiristiyanligin en onemli dinî resimleri tasviri yasaklayan Islamiyet sayesinde gunumuze gelebilmisti. 8 inci asirda Bizans ikonalari putperestlik olarak goren bir anlayisin etkisiyle imparatorluk sinirlari icindeki tum ikonalari tahrip etmisti. Tek istisna Islam in ilerlemesi sayesinde Musluman egemenligine gecen topraklardaki kiliselerdi. Iste bu kiliselerden biri de bilinen en eski ikonalarin bulundugu Misir daki St. Catherine Manastiri idi. Konuyu arastirirken hadisenin birinci elden muhataplari olan Hiristiyanlarla da gorusmemiz gerekiyordu. Acaba onlar da bu bilgiyi dogruluyor muydu? Bu amacla Fener deki Rum Patrikhanesi ni ziyaret ettik. Cok sansliydik; cunku Patrikhane de Ortodoks Kilisesi icinde ikonalari en iyi bilen bir din adami karsimiza cikmisti. Peder Pavlos Politis uzun sure ikonalarin restorasyonu konusunda calismis bir isimdi. Pavlos ayni zamanda Fransa daki Sinirsiz Restoratorler sivil orgutunun Guneydogu Avrupa sorumlusuydu. Patrikhanenin kucuk atolyesinde fetih oncesi donemden kalma ikonalari restore etmekle ugrasan Pavlos St. Catherine Manastiri ndaki tarihî eserlerin ve en eski ikonalarin bolgenin Muslumanlara gecmesi sayesinde korundugunu dogruluyordu. Ayrica Muslumanlarin Ortodoksluga katkisinin bu manastir ve buradaki ikonalarla sinirli olmadigini soyluyordu: Ortodoksluk bizatihi varligini ve gelismesini tamamen Osmanli ya borcludur. Osmanli sinirlari disinda kalan Ortodoks mirasi maalesef korunamamis. Osmanli olmasaydi Katolikler asla Ortodokslugu bugunlere getirmezlerdi. Patrikhane den ayrilirken koltuklarimiz kabarmisti. Duyduklarimiz Musluman ve Osmanli gecmisimize dair gurur vericiydi. Bugun kendimizi baska milletlere anlatirken hep boyle orneklere basvuruyoruz. Ve Allah a cok sukur bu acidan oldukca zengin bir mirasa sahibiz. Daha once tarihimizde yer alan bu guzel ornekleri belgeleriyle anlatan bir kitaptan soz etmistim. Gokkubbe Altinda Birlikte Yasamak: Belgelerin Diliyle Osmanli Hosgorusu adli kitap Basbakanlik Devlet Arsivleri tarafindan hazirlanmisti. Kitapta Fatih in Bosna daki butun gruplara dinlerini serbestce yasayacaklarini garanti eden fermanindan Osmanli vatandasi Hiristiyanlarin kilise insasina yaptigi yardim icin padisaha yazdigi tesekkur mektuplarina insani hayret icinde birakan belgeler yer aliyordu. Bu belgelerden biri de gazeteci Hrant Dink cinayetiyle gundemde olan Ermeni cemaatiyle ilgiliydi. Belgeye gore 10 yil sonra Ermeni teroristlerin bombali saldirisina ugrayacak olan Padisah II. Abdulhamit maddi sikinti icinde oldugunu ogrendigi Ermeni Patrikhanesi ne yardim yapilmasini istiyordu. Bu orneklere 500 yil once Avrupa da surulen Yahudilere Osmanli nin kucak acisini ecdadimizin Kudus Sam Istanbul ve Balkanlar da farkli din ve irktan insanlara gosterdigi hosgoruyu de ekleyebiliriz. Ancak Hrant Dink cinayetine zemin hazirlayan tablo ulusalci denilen gruplarin pompaladigi kin ve dusmanlik maalesef bu mirastan cok uzaklastigimizi gosteriyor. Sayet bugune yansimiyorsa dune dair muhtesem orneklerle ovunmek ne ifade eder. Icimizde yasayan ve din-dil yonuyle cogunluktan farkli olanlara muamele noktasinda yakin tarihimizde ovunecegimiz boyle kac ornek var? Dinî ve millî kulturumuze gore bize emanet olan insanlarin sorunlarindan ne kadar haberdariz? Surasi acik: Osmanli yi yere goge sigdiramayan kimi milliyetci ve muhafazakar cevrelerin bu konulardaki tutumu ne kendi gecmisimize ne de evrensel degerlere uyuyor. Biliyorsunuz soykirim iftirasini reddetmek icin bu kavramin onune sozde sifatini ekliyoruz. Galiba Osmanli yi surekli yuceltip ama uygulamada hep aksini savunanlara da sozde Osmanlicilar dememiz gerekiyor.