Migirdic Margosyan nin 512 sayfalik Tespih Taneleri yetim olmadigi halde anadilini ogrenmek uzere Istanbul a yetimhaneye Sisli Karagozyan Ermeni Yetimhanesine bileti gonulsuz olarak kesilen Diyarbekirli bir Ermeni cocugun hikayesi... Tespih! Cekilirken ya da Diyarbekir usulu elde tur attirilirken hostur da! Ipi kopup her bir tanesi bir yana dagilinca toplanmasi guctur. Toparlansa bile ayni duzen icinde yeniden ilk hali gibi sekle girmesi zor istir vesselam. Imkansizdir. 512 sayfalik kitabi Migirdic Margosyan in Tespih Tanelerini okuyup bitirdigimde evveli emir bunlari dusundum. Kitabi okudugum gunlerde belki besinci kez Irakli Kurt Yonetmen Behman Gobadi nin Sarhos Atlar Zamani (Dema Hespên Serxwes) filmini bir kez daha izlemis oldum. Filmin bir sahnesinde bedensel ozurlu ve hasta Madi ye abisi ve kizkardesi yutmasi icin bir hap verir. Ardindan da su yerine tukurugu ile hapi yutmasini soylerler. Soylemekle kalmaz uygulamasi icin de yutkunarak Madi eva bike der yutkunma tarifi yaparlar. Nedense bu sahne ile kitaptaki Kafle zamaninin cocuk diliyle anlatilisi beni ziyadesiyle etkiledi. Diran anamin kucaginda meme emidi. Obir kardasim Bedrus anamin etegini tutidi. Ben onlardan boyugtim. Anama Mama dzarav im (anne susadim) diyidim. Su istidim. Anam da bahan Tukit gille (Tukurugunu yut) diyidi. Ben de anamin sozini dinlidim. Tukurugimi yutidim ki susuzligim gecsin... Kimi kitaplar vardir ki; daha kitabi elinize aldiginizda ya da kapagina ve ismine baktiginizda size el eder. Benimle tanis bulus der. Tespih Taneleri sayisi cok az olan bu tip kitaplardan. Kapaginda bir fotograf var. Migirdic Margosyan in babasi Disci Sarkis nami diger disci Ali elinde aleti ile ayakta. Disci koltugunda ise hemsehrisi tasci Migirdic nami diger Zifkar ya da bir baska adiyla Marasal oturmus tedavi goruyor. Fotografin gorunmeyen tarafinda ise Disci Sarkis ile yine Marasal var. Sarkis Sisli de Marasal Diyarbakir da Marasalin oglu Samo (Sami Hazinses) Kadikoy de Ermeni mezarliginda Dayi Demirci Ghaco ise ABD de New Jersey de yatiyor. Iste tespihin taneleri... Aslinda belki de kitabin bizatihi kendisi hic cekilmemis cekilmedigi icin de dogal olarak hicbir albumde yer almamis bir dolu fotograf karesi zenginliginde. Elbette kitap ani-roman. Ama ondan ote filmi cekilecek ve her karesi zihinlerdeki boslugu dolduracak onemde bir filmografik kitap. Yetim olmadigi halde anadilini ogrenmek uzere Istanbul a yetimhaneye Sisli Karagozyan Ermeni Yetimhanesine bileti gonulsuz olarak kesilen Diyarbekirli bir Ermeni cocugun hikayesi. Istanbul a gidin. Ana lisanizi ogrenin. Adam olin... Ana dili ogrenmenin ancak yaban ellerde mumkun olacagi gercegi. Bir baska acidan da adam olmanin ancak anadili ogrenmekle mumkun olacaginin vurgusunun israri. Insan Migirdic Margosyanla tanisip konustuktan sonra anlayabiliyor anadille muhabbetin manasini. Baba Sarkis bir kilic artigidir. Heredan da baslayan hayati kirim zamani dort yasinda iken Kafleden kurtulup Siverek te agalarin elinde sunnet ettirilip Ali adini alarak hizmete kosturulup bir dolu ise girip cikarak sonra Diyarbekir de son bulan/ buldugu varsayilan bir serencamin oykusu. Baba Sarkis o denli dile ve yurda duyarli ki; soyadi kanunu cikiyor. Simdilerde Istanbul da yasayan Aydin Kilicci nin babasi o tarihlerde Diyarbekir de nufus muduru. Disci Sarkis israrla Margos soyadini almak istiyor. Mudur Vazgec gel sana baska bir soyadi verelim diyor. Baba Sarkis in bu inatlasmasi bes yil suruyor. Sarkis de aile de soyadsiz kaliyor. Sonra bir gun mudurun disi agriyinca disinin cekilmesi pahasina aile Margos soyadina sahip oluyor. Hele gelin. Hep barabar sayagh bagagh Diyarbekir de kac ghane Heredanli kac ghane Liceli kac ghane Egilli kac ghane Piranli Hay var? Baba Sarkis in hep barabar diyerek etrafindaki kendinden insanlara boylesine ciddi ve onemli bir iste sayim gorevini yukledigi bir oneriyle mecliste bulunanlar hep beraber zihinleriyle Diyarbekir kucelerinde gezinerek hane hane Ermeni Evlerini saymaya ve bu evlerde yasayan Ermenilerin nereli; ana baba coluk-cocuk kac nufus olduklarini tespit etmeye calismasinin eldeki bir tespihin birkac tur attirilarak olusturulmus 1940 li yillara dair hikayesinin ironisi... Kurtce nin Ermenice nin Turkce nin Diyarbekir agzinin damak ve zihin tadinda kullanildigi ve bugunlerde cokca ihtiyacini duydugumuz Hemsehri bir kitap olmus Migirdic Margosyan in ani romani Tespih Taneleri. Eski bin yillardan kalma bazalt bir Diyarbekir evinin genisce bir odasinda ortaya kurulan buyukce bir mangalin koz atesi kusatmasinda bir kis gecesi bas kosede oturan ev sahibi Ermeni Disci Sarkis in elindeki tespihle tane tane sehirde kac Ermeni kaldigi gunlerden bu gunlere geldik sevgili Margos Axparik (Agabey). Sahi! Kekê Margosyan hadê gel sayax tespih bu defa benim elimde olsun kac tene Diyarbekirli kaldix bu binler yillik memlekette.(SD/KO) * Kerem ke Migirdic Axparik: Buyur Migirdic Agabey. ** Tespih Taneleri. Migirdic Margosyan. Aras Yayinlari. 2006. Migirdic Margosyan nin 512 sayfalik Tespih Taneleri yetim olmadigi halde anadilini ogrenmek uzere Istanbul a yetimhaneye Sisli Karagozyan Ermeni Yetimhanesine bileti gonulsuz olarak kesilen Diyarbekirli bir Ermeni cocugun hikayesi