Diyarbakir a olan sevgisiyle bilinen Migirdic Margosyan in Diyarbakir in 1940 li yillardaki durumunu anlatan ve ana dilini ogrenmek icin Istanbul a uzanan oykusu Aras Yayincilik tarafindan Tespih Taneleri ismiyle yayinlandi. Gavur Mahallesi Soyle Margos Nerelisen? Biletimiz Istanbul a kesildi gibi Turkce kitaplari yaninda Ermenice Dikrisi Aperen (Dicle Kiyilarinda) Kurtce Li ba me Li wan deran kitaplari kitapseverlere sunulan Migirdic Margosyan in son calismasinda hayatinin vazgecilmez bir parcasi olan Diyarbakir yine satirlarin arasina gizlenmis gizli kelimelerle goz kirpiyor. Ermenilerin Kafle dedikleri buyuk goc ertesinde ailesinden ayrilan Disci Sarkis in oglu Migirdic in Diyarbakir kuce lerinde baslayan cocukluk maceralari yavas yavas bosalan bir sehrin ardindan geldigi Istanbul da yasadiklari kimi zaman azinlik olmanin getirdigi duygularla grilesirken kimi zaman da verdigi mucadelenin pesinde zenginlesiyor. Zamanin Arjantin patrigiyken Turkiye Ermenileri patrikligine onerilen Karekin Hacaduryan Turkiye de yasayan Ermenilerden acilacak okullara yardimda bulunacaklari sozunu alarak oneriyi kabul eder. Istanbul daki gorevine baslar baslamaz Anadolu nun bircok bolgesine Vartebed olarak adlandirilan papazlari gondererek kapi kapi dolasmalarini ve Istanbul da bir okulun acilacagini tum masraflarin ise kendileri tarafindan karsilanacaginin soylenmesini ister. Iste Disci Sarkis in oglu Migirdic in hikayesi de Diyarbakir a gelen ve kapi kapi dolasarak durumu haberdar eden bir vartebed in sozleriyle baslar. O gune kadar Turk okullarinda okuyan Migirdic in anadilini cok az bilmesi bu onerinin ailesi tarafindan buyuk bir sans olarak gorulmesine neden olur. Diyarbakir in kucelerini tas evlerini birakmak istemeyen Margosyan 1948 de Israil Devleti nin kurulmasiyla baslayan ve yerel halk tarafindan Mose Gocu olarak adlandirilan Yahudi gocunun ertesinde yaslilarin tabiriyle okumaq lazim gocune katilir. Diyarbakir in yavas yavas bosalan sokaklari Istanbul a goturur Margosyan i. Sivas Kayseri Hatay ve bircok Anadolu sehrinden gelen Ermeni cocuklariyla birlikte 1915 sonrasi yetim Ermeni cocuklari icin insa edilen Karagozyan Ermeni Yetimhanesi nde misafir edilirler. Diyarbakir i birakma zorlugunun yaninda dil sorunuyla bogusan Margosyan hayatindaki ilkleri cogunlukla Istanbul da yasar. Istanbul da kaldigi sure icerisinde Istanbul Turkcesinin yaninda Ermenice ve Fransizca ogrenen Margosyan in digerlerinden farklilik gosteren Diyarbakir masallarina uzanan oykusu gazetelerin dikkatini ceker ve gunluk olarak yayinlanan Marmara Gazetesi nde Dikranagerd li Migirdic in oykusu yayinlanir. Kisa zamanda gerek matematigi gerekse jimnastik derslerini Ermenice dersi olarak algilayip goren Migirdic anadilini ogrenerek kendi halkinin icerisinde anadilinde konusabilmenin mutluluguna erisir. Kulturlerin bulustugu sehir Kitapta en ilgi cekici noktalardan biri Diyarbakir in gectigi yerlerde Diyarbakir aksaninin kullaniliyor olmasi. Yazar cumleleriyle okuyucuyu Diyarbakir in mistik havasina tasirken sicak konusmalarla okuyucuyu hayatinin bir parcasi haline getiriyor. Kurtler Ermeniler Suryaniler Keldaniler Yahudiler yani Diyarbakir in ayrilmaz parcalari kitapta bazen esnaf bazen komsu bazense bir arkadas olarak karsimiza cikarken Turk okullarinda azinliklarin yasadigi problemlerse oldukca ilginc noktalari vurguluyor. Isimlerinin Ermenice olmasindan kaynakli olarak azinlik olduklari telaffuzlarindan belli olan cocuklarin Turk okullarindaki ogretmenlerin garip bakislarindan cekinmeleri ve isimlerini Ali Ahmet Veli seklinde degistirmeleri bir cocugun dilinden ezilen olmayi anlatiyor. Kafle nin ardindan Kitabin bazi bolumlerinde Kafle olarak adlandirilan buyuk gocten alintilar yapan yazar tarihi ve yasananlari babasi Disci Sarkis in dilinden gunumuze aktariyor. Kafle zamaninda ailesinden ayrilan Sarkis in irgat olarak calistigi bir yerden kacip kendisine ablalik etmek isteyen ancak oz ablasi olmayan bir kadinin yanina siginmasiyla baslayan sisli oykusu kucuk bir cocuga ailesi hakkinda sorulan sorularla aydinlanir ve Migirdic in kendi tarihini ogrenmesine neden olur. Yazar babasi Sarkis in kim oldugunun ogrenildigi andaki duygulari kadinlarin sevinc cigliklariyla anlatiyor. Diyarbakir in Gavur Mahallesi olarak adlandirilan Hancepek te dogan ardindan Istanbul a uzanan Migirdic Margosyan in ani-roman niteligindeki yasam oykusu bizi terk edildikten sonra kilitleri tek tek kirilan bos evlere Diyarbakir in kucelerine hic benzemeyen Istanbul un dar sokaklarina tasirken kitapta kucuk bir cocugun dilinden dusmeyen Kirklar dagi nin sarkisi da gecmise olan ozlemi bir kez daha vurguluyor