Tarih Kurumu Ataturk un Kurtlerle ilgili 1923 teki sozlerini sansurledi. Ataturk un 25 e dek Turk tanimi yoktu. Ataturk Turkiye halki diyordu cok defa. Kanunlarda da bu boyleydi Ataturk hocalarla dua ederek besmeleyle kurbanla Meclis i acti. Meclis Osmanli da boyle hic acilmadi. Ataturk Meclis i bugun boyle acsaydi irtica denirdi buna Anadolu cok buyuk isgal yasamadi. Kurtulus Savasi uc yil surdu sehit-yarali 30 bin zaiyatimiz oldu. Bu Cumhuriyet in mesruiyeti icin piriltili hale getirildi NEDEN? Cemil Kocak Gecenlerde Taner Akcam in Ermeni sorunuyla ilgili yazdigi son kitabinda yer alan Ataturk un bir sozu cok tartisildi. Ataturk e ait bu sozlerin Meclis kayitlarinda bulunamadigi ileri suruldu. Ayni gunlerde Turk Tarih Kurumu nun Ataturk un dinle ilgili bazi sozlerini sansur ettigi basina yansidi. Bu anlasilmasi cok zor bir celiskiydi. Cumhuriyetimizin kurucusu olan ve devletin butun kurumlariyla ilkelerine bagli oldugu Ulu Onder in sozleri yine devlet tarafindan sansur ediliyordu. Devletin bazi kurumlari niye Ataturk un bazi sozlerini sansur ediyordu? Saklanmaya calisilan neydi? Niye yakin tarihimiz hep boyle sirlarla doluydu? Yakin donem siyasi tarih uzerine calisan Sabanci Universitesi ogretim uyesi Doc. Cemil Kocak la Cumhuriyet donemini bu donemin sirlarini Ataturk un kisiligini devletle Ataturk un iliskilerini ve bugunku durumu konustuk. Gecen gun tuhaf bir gercek ortaya cikti. Taner Akcam Ermeni sorunuyla ilgili yazdigi kitaba Ataturk un Utanc verici olay diye bir sozunu baslik almisti. Ataturk un bu konusmayi Meclis in gizli oturumunda yaptigi da soylendi... Bu konusmanin Meclis zabitlarinda sansurlendigi de soylendi... Hangi gorus dogru? Ataturk 24 Nisan da Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin acilisi nedeniyle yaptigi ilk Meclis konusmasinda bu sozu soyledi. Ataturk bu sozun gectigi bolumde Karsitlarimiz (Itilaf devletleri) bize tehditte bulunuyorlar. Memleket dahilinde katliam yapilmamasini istiyorlar. Bu iddia gecersizdir... Memleketimizin hangi kitasinda Ermenilere karsi katliam yapilmistir veya yapilmaktadir diyor. Ve hemen sonra da ekliyor. Harbi Umumiye nin (Birinci Dunya Savasi nin) baslangic safhalarindan bahsetmek istemem. Zaten Itilaf devletlerinin bahsettikleri de bittabi maziye ait fazahat diyor. Fazahat in anlami nedir? Kaynak Yayinlari na gore fazahat in Turkcesi utanc verici isler alcaklik tir. Dolayisiyla Ataturk Ermeni olaylariyla ilgili olarak utanc verici isler diyor. Bugun boyle bir olay yok ama dun vardi. 1915 te utanc verici bir sey olmustur ve Itilaf devletleri de zaten bugunden degil; gecmise ait utanc verici alcakca islerden bahsediyor diyor. Peki Ataturk un bazi sozleri toplumdan bilincli bir sekilde saklanmis olabilir mi? Su olabilir. Ataturk un bazi sozleri konjonkture uygun dusmeyebilir. Biz Ataturk u buyuk devlet adami buyuk kumandan ulu onder sifitlariyla aniyoruz. Oysa en onemli ozelligi olan siyasetci tarafini unutuyoruz.. Ismet Pasa Ataturk un siyasetciligi kumandanligindan ustundur diyor. Gercekten Ataturk ongorusu yuksek olan cok iyi bir siyasetci. Ve bir siyasetci yerine ve zamanina gore ayni konuda farkli seyler soyleyebilir kurdugu ittifaklari degistirebilir. Bu siyasetin dogasinda var. Ataturk un de farkli zamanlarda ayni konuda farkli gorusleri var. Hangi konular bunlar? Mesela Ataturk e Osmanli devletinin Birinci Dunya Savasi na girmesi hakkinda ne dusunuyorsunuz diye soruyorlar. 1919 da sorduklarinda Savasa girilmemesi diye bir ihtimal yoktu diyor. Cunku Ataturk o zaman Ittihatci larla birlikte davranmak zorundaydi ve onlari koruyor. Zaman geciyor Cumhuriyet kuruluyor. Ayni soru yine soruluyor. Ittihatcilar icin Bunlar cahildir. Birinci Dunya Savasi na girip memleketin altini ustune getirdiler diyor. Ataturk un Sovyetler Birligi yle iliskisini ve sozlerini alin emperyalizme ve kapitalizme karsi cikan cok Bolsevik Che Guevera tarzi bir Ataturk kurabilirsiniz kafanizda. Ama ayni Ataturk camiden cikip Meclis i aciyor. Hocalarla birlikte dua ederek kurbanlarla besmelelerle Meclis i aciyor. Meclis Osmanli da boyle hic acilmadi. Ataturk bugun Meclis i boyle acabilir miydi? Acsaydi ne olurdu? Irtica denirdi buna. Ataturk siyasetci olarak boyle yapmak zorunda oldugunu dusundu. Cunku o donemde Islami bir dayanismaya ihtiyaci vardi. Ataturk un dinle ilgili sozlerinin de Turk Tarih Kurumu tarafindan sansur edildigini okudum gazetelerde. Bu mumkun mu? Mumkun. Ataturk un meshur Medeni Bilgiler kitabindaki dinle ilgili bazi sozleri sansurlenmis. Ataturk bu kitabinda Islam Araplarin dinidir... Biz ise Turkuz... Islam bizi geriletti... Bizden uzak dursun havasinda bir soz ediyor. 1930 larda soylenmis bir soz bu. Bizim icin hangi Ataturk gecerli bunu soyleyen Ataturk mu Meclis i duayla acan Ataturk mu? Ataturk gidip camide halka hutbe de okuyor. Balikesir de bir camide konusuyor. Yapacaklarini Islam da bunlari emrediyor diye anlatiyor. Ataturk ondan sonra hic camiye gitmis mi? Gitmemis. Bir yandan devlet butun kurumlariyla Ataturkcu bir yandan devletin kurumlari Ataturk un sozlerini sansurleyip sakliyor. Bu celiski nereden kaynaklaniyor? Cunku farkli konjonturlerde farkli Ataturkculuk versiyonlari var. Herkesin kendine gore icini doldurabilecegi bos bir kutudan bahsediyoruz. Ataturk un ayni konuda farkli yaklasimlari var. Eger Ataturk un siyasetci olarak soyledigi bir soz o gunku konjonkture uymuyorsa sansur ediliyor. Ataturkculuk Ataturk un olumunden sonra mi ortaya cikti? Aslinda Ataturkculuk diye bir sey yok. Ataturk var. Ataturkculuk diye bir ideoloji hicbir zaman olmadi. Ataturk un aklindan bir ideolojik paket hazirlamak hic gecmedi. Ataturk un siyaseti duruma gore hareket etmek oldu. Mesela iktisat siyasetinde ozel sektor de devletcilik de arka arkaya denendi. Ataturkculuk bir pragmatizmdir. Dolayisiyla biz bunu soyledik angaje olduk bu programin disina cikamayiz gibi teorik bir platformdan tamamen uzak bir sistemdir. Kazanmak icin gereken neyse o yapilir. Gerekirse ittifaklar kurulur ve bozulur. Mesela Turk Tarih Kurumu Ataturk le ilgili baska seyler de sansur etti. TTK baska neyi sansurledi? Ataturk un 1923 te Izmit te basin mensuplariyla yaptigi cok uzun bir gorusme var. Ataturk orada Kurt meselesine deginiyor. 1960 larda Ataturk un soylev ve demecleri toplanirken o tarihte gazetelerde yayimlanmis olan konusmasinin bu bolumu cikariliyor. O konusmasinda Ataturk Milli Mucadele nin basinda da Teskilat-i Esasiye de de oldugu gibi Kurtlere yerel ozerklik otonomi ya da ona benzer bir sey verilecek diyor. Zaten Turk milleti ve Bu memlekette Turkler yasar tanimlamasi da 1925 teki Seyh Sait isyanindan sonra ortaya cikiyor. Niye? Seyh Sait isyani donum noktasidir. Bu isyanin ikili bir yuzu var. Kurtler hem Cumhuriyet in reformlarina karsi ayaklaniyorlar hem de bir Kurt milliyetciligi ayaklanmasini gerceklestiriyorlar. 1925 e dek Ataturk Meclis teki konusmalarinda Turk Kurt Cerkez hepimiz Islam in unsurlarini olusturuyoruz diyor. 1925 ten sonra ise Turkiye de yasayan herkes Turk milletidir herkes Turktur. Cumhuriyet i Turkler kurdu deniyor. Yani Herkes kendine Turk diyecek ve Turkce konusacak deniyor. Oysa Ataturk un 1925 e kadar bir Turk tanimi yoktu. Kanunlarda da Turk tanimi yoktu cogu zaman Turkiye halki diye geciyordu ve Ataturk de cok defa boyle diyordu. Ataturk Kurtlerle yapmis oldugu ittifaki bozdu mu? Seyh Sait ayaklanmasinin temel nedeni bu ittifakin bozulmasidir zaten. Bu ittifakin bozulmasina tepkidir ayaklanma. Kurtleri yanina alarak verdigi Milli Mucadele yi basariyla sonuclandirdiktan sonra Ataturk bir siyasetci olarak Kurtlerin destegine ihtiyaci kalmadigini dusundu. Bu ittifaki ileride yapmak istediklerine engel olarak gormeye basladi ve muhtemelen de kafasinda nihai hedef olarak Kurtlere ozerklik vermek gibi bir sey yoktu. Onun nihai hedefi bizim bugun anladigimiz uniter devletti. Aslinda Ataturk un Kurt sorununa bakisi bugunku resmi politikadan farkli degildi. Eger her donem konjonkture uygun farkli bir Ataturkculuk varsa bugunku Ataturkculuk nedir? Bugun Ataturkculerin dile getirdigi bir cumhuriyet ilkesi var. Oysa cumhuriyetcilik devlet baskaninin hanedan uyesi olmayip bir sekilde secimle gelmis olmasindan ibaret bir yonetim seklidir. Yani saltanata son vermektir. Cumhuriyeti bu sekilde tanimlarsaniz cumhuriyetci olmanin manasi pek yok. Ama bizde bir de cumhuriyetin temel ilkeleri degerleri diye bir lakirdi var. Cumhuriyetin ici kendisiyle ilgili olmayan laiklik meselesiyle doldurulmaya calisiliyor. Aslinda Ataturkculuk laiklik meselesidir. Bugun Ataturkculuk ten geriye ne kaldi derseniz laiklik meselesi kaldi. Ataturkculugun icinde demokratik bir mesele hic yok. Ataturkculuk te niye demokrasi yok peki? Aslinda demokrasi ve laiklik ayrilamaz. Laiklik demokrasi icin ne kadar gerekliyse demokrasi de laiklik icin o kadar gereklidir. Ataturk hayati boyunca aslinda ozgur akli vurguluyor. Islam in getirdigi zihniyet dunyasini dinin sosyal baskisini yikmadan insanlarin ozgur bir akla sahip olmasinin mumkun olamayacagini ve din hâkimiyetini yok etmeden demokra-tik bir duzenin kurulamayacagini dusunuyor. Dinin insanlar uzerindeki baskisinin ancak otoriter bir duzende ortadan kaldirabilecegine inaniyor. Ataturkculuk esas itibariyla budur ve tipik bir aydinlanma felsefesidir. Ataturkculuk siyasi felsefe olarak otoriterligin disinda asla tanimlanamaz. Ataturkculuk cagdas demokrasiye izin verir mi? Korkarim vermez. Bugunku Ataturkculuk le Ataturk un gercek kimligi ve sozleri ne kadar ortusuyor? Ataturkculuk Ataturk e cok haksizlik ediyor. Ataturk boyle ayet duzeyinde birtakim sozlerden ibaret bir insan degil. Onun Birinci Meclis te milli mucadeleye yon verebilmek ve insanlari ikna edebilmek icin yaptigi konusmalar cok onemli. Cok akilli ongoru sahibi kararli iyi bir siyasetci Ataturk. Egilip bukulmuyor mu? Evet egilip bukuluyor. Inanilmaz bir egilip bukulmesi var esnekligi cok yuksek Ataturk un. Ataturk iyi bir siyasetci. Ama biz Ataturk u bizim yaptiklarimizi yapmayan insan ustu bir varlik bir supermen olarak dusunuyoruz. Ataturk un pek cok sozu niye topluma yansitilmiyor? Nutuk dahil Ataturk un yaptigi konusmalarin genis kesimlerce okundugunu soyleyemeyiz. Biz Ataturk un soylediklerini Istikbal goklerdedir. Hayatta en hakiki mursit ilimdir gibi ayetler tarzinda biliyoruz. Mesela Nutuk yillardir en cok basilan kitaptir. Bir universite mezununun onune koysaniz ne anlattigini anlatamaz. Cunku Nutuk u tam anlayamaz. Niye? Nutuk o kadar anlasilmaz mi? Biz yakin tarihimizi Nutuk tan ogrenemez miyiz? Ogrenemeyiz. Nutuk sekiz yillik bir otobiyografidir. Ataturk Nutuk ta 1919 da Samsun dan baslayarak 1927 ye kadar gecen sekiz yillik hadiseleri sadece kendi acisindan anlatiyor. Nutuk sadece telgrafnamelerden kurulu bir metindir. Nutuk u profesyonel tarihcinin disinda kimsenin anlamasi mumkun deglidir. Ortalama bir vatandas Nutuk tan bir sonuc cikaramaz. Bu yuzden biz Nutuk un Ey Turk Gencligi diye baslayan sadece son satirlarini biliyoruz ve onu da ayet gibi asiyoruz. Tarihciler gecmiste ne oldugunu arastirmakta zorlaniyorlar mi? Arsivlerin hepsini kilitli bir dolaba koysaniz da yakin tarihle ilgili yeterince malzeme var. Yazilmis kitaplari o gun basilmis gazeteleri profesyonel bir gozle okursaniz yakin tarihte ne oldugu anlasiliyor. Mesela Milli Mucadele yillarinin gazetelerine bakiyorsunuz Istanbul da isgal altinda cikan gazeteler Mustafa Kemal i alkisliyor Anadolu hareketini destekliyor. Yayimladiklari karikaturlerde Yunan subaylariyla diger yabanci askerlerle dalga geciliyor. Normal kosullarda isgal altinda bunlar mumkun degildir. Peki nasil olabiliyor bu? Demek ki o kadar da bir isgal yok. Eger hakiki bir isgal olsa insana nefes aldirmazlar. Anadolu cok buyuk bir isgal yasamadi. Isgal asil Guneydogu da Fransizlar tarafindan Gaziantep Kahramanmaras ve Urfa da yasandi. Bati Anadolu da da Yunan isgaline karsi savasildi. Italyanlar ve Ingilizler geldi ama hic savasmadik. Birinci Dunya Savasi nin galipleri Istanbul a yuz bin kisilik orduyla geldiler ama Istanbul da Kartal dan oteye gecmediler. Kaltal dan sonrasi Kuvayi Milliye den soruluyordu. Cunku onlarin Osmanli devletini tamamen ortadan kaldirma niyetleri yoktu. Zaten Ingilizler Musul ve Kerkuk u almisti. Anadolu yla ilgilenecek durumda degillerdi. Cunku kuzeyde Rusya da Bolsevikler bambaska bir sistem kuruyordu. Asil hedefleri Rusya ydi. Rusya daha buyuk tehditti ve oraya asker gondermek istiyorlardi. Biz Kurtulus Savasi ni kime karsi yaptik? Mucadelenin ana hatti batida Yunanistan in ittirilmesi doguda da Ermenistan in ittirilmesidir. Kazim Karakarabekir in ordusu doguda Ermenilerle savasti. Osmanli Ermenileri degil bunlar. Rusya da Bolseviklerle de savasan Beyaz ordu taraftari Mensevik Ermeniler bunlar. Dogu Anadolu yu istiyorlardi. Turk ordusu Guneyde Fransizlarla batida da yuz binin uzerindeki Yunan askeriyle savasti. Ingilizlerin Musul ve Kerkuk u almasi uzerine Fransizlar da hic olmazsa guneydoguda bir yer edinmeye calisiyordu. Kurtulus Savasi uc yil surdu ve sehit-yarali toplam 30 bin kisilik zaiyatimiz oldu. Kurtulus Savasi nin piriltili hale getirilmesinin nedeni Cumhuriyet e ve Cumhuriyet le birlikte yapilanlara bir mesruiyet kazandirmak icindir. Toplum yakin gecmisin gerceklerini ogrenirse cok mu sasirir? Sasirir fakat cok rahatlar. Bu toplum rahatlamaya ihtiyaci olan bir toplum. Toplumdan saklanan sirlarin kaynaginda Ittihatcilar mi var? Onlari mi korumaya calisiyoruz? Cumhuriyeti kuran kadronun Ittihatci olmasinin da payi var tabii. Normalde cumhuriyetcilerin Osmanli saltanatinda olan her seyi suclamasi gerekirken savunmak durumunda kaliyorlar. Cunku Ittihatcilar gecmislerini silip atamiyorlar. Cunku Cumhuriyet bir kopus degil bir gecis aslinda. Fransiz ihtilalindeki gibi gelenler gidenleri giyotinle kesmis olsalardi onceki donemle bir kopus olurdu. O zaman Enver Pasa Sarikamis ta olen 90 bin asker icin 90 bin kere didiklenirdi. Ama durum oyle degil. Enver Pasa nin yaveri Cumhuriyet te Ataturk un yaveri. Yaverler duzeyinde bir devamliligi var isin. Ayni kadro ayni zihniyet Cumhuriyeti devam ettiriyor. Iste o zaman da rejim degisikligi olmuyor iktidar degisikligi oluyor. Osmanogullari nin saltanati bitiyor Cumhuriyet kuruluyor. Ittihat Terakki Partisi isim degistiriyor ve ittihatcilar Cumhuriyet Halk Partisi oluyor. Ittihatcilar Osmanli yi batiriyorlar ama Cumhuriyeti de kuruyorlar. Osmanli nin son doneminde yasanan aci olaylari gizlemenin nedeni de Cumhuriyeti kuran kadronun Ittihatci olmasi mi? Evet. Kopus olmadigi icin Ermeni katliami da bu yuzden tartisilamiyor. 1915 teki olaylari siz tarihci olarak nasil tanimliyorsunuz? Ben eskiden de 1915 olaylarina katliam derdim hâlâ oyle diyorum. Tapu kayitlari bu meselenin ozune iliskin bilgi kaynagidir. Cunku 1915 cok sayida Ermeninin oldurulmesiyle sinirli degildir. Ayni zamanda buyuk miktarda servet de el degistirdi. Ne boyutta servet degisimi oldugu Muslumanlara ne boyutta mulk devri gerceklestigi anlatimdan cikmaz. Bu ancak tapu kayitlarindan okunabilir. Yaklasik bir milyon Ermeni yerinden aliniyor ve bir daha donmuyor. O baglara bahcelere dukkânlara isyerlerine birileri sahip oluyor. Tapu kayitlarinda bu ortaya cikiyor. 1915 ten 18 e kadar ki tapu kayitlarindan Ermenilerin o siradaki mulk toplami ve bunlarin kimlere gectigi rahatlikla gorulebilir. Bunun ortaya cikmasindan cekiniliyor...