Devlet Mardin in Nusaybin ilcesine bagli Xirabêbaba koyunde ekim ayinda bulunan toplu mezarla ilgili sessizligini korurken tarihci David Gaunt un arastirmalari konuya aciklik getirdi Olay Kapatilmak Isteniyor Gazetemizde 19 Ekim de Ermeni koyunde toplu mezar basligiyla yayinlanan haber yanki uyandirdi. Xirabêbaba (Kuru) koyunde inceleme yapan Akarsu Jandarma Karakolu yetkilileri olayin ustunu orterken Isvecli tarihci Prof. David Gaunt toplu mezarin Ittihat Terakki seflerinden Mardin Mutasarrifi Halil Edip in emrindeki olum mufrezeleri tarafindan katledilen 270 Ermeni ve Suryani ye ait oldugunu soyledi. Toplu Mezar 1915 Soykirimindan Mardin Sancagi nda 150 katliami ayrintilariyla inceleyen Gaunt olayin 14 Haziran 1915 te yasandigini belirterek sunlari anlatti: Bu katliamin failleri Ittihat ve Terakki nin Mardin deki lideri olan Mardin Mutasarrifi Halil Edip in emrindeki olum mufrezesiydi. Katliamdan kurtulmus olan bir Suryani nin anlatimina gore 150 Emeni ve 120 Suryani kasabadan cikarilarak oldurulmustu. Toplu mezar Darali Ermeni ve Suryanilere mi ait? Gazetemiz Ulkede Ozgur Gundem de 19 Ekim de yayinlanan Ermeni koyunde toplu mezar baslikli haberin yankilari suruyor. Mardin in Nusaybin ilcesine bagli Xirabêbaba (Kuru) koyunde koyluler tarafindan bulunan toplu mezara iliskin fotograflar yayinlanmasina ragmen herhangi bir inceleme baslatilmazken tarihciler toplu mezarin 1915 te katledilen Ermeni ve Suryanilere ait olma ihtimalinin buyuk oldugunu belirtiyor. Akarsu Jandarma Karakolu tarafindan ustu ortulen ve bilgi alinmasi yasaklanan toplu mezar hakkinda gorustugumuz Isvec Sodertorn Universitesi Tarih Profesoru David Gaunt toplu mezarin Muslumanlara ait olma ihtimalinin bulunmadigini buyuk olasilikla 1915 te Ittihat Terakki seflerinden Mardin Mutasarrifi Halil Edip in komutasindaki mufreze tarafindan katledilen Ermeni ve Suryanilere ait oldugunu kaydediyor. Bolge de 1915 te yasananlar konusunda ayrintili calismalari bulunan Gaunt un konuyla ilgili goruslerini aldik. Ermeni ve Suryanilere ait Prof. David Gaunt a gore Mardin Nusaybin deki Xirabêbaba (Kuru) koylulerinin buldugu jandarmanin kapatarak basin mensuplarinin ulasmasini engelledigi toplu mezardan cikan insan kemikleri buyuk olasilikla 1915 de katledilen Dara (bugunku Oguz) yerlesiminden 150 Ermeni ve 120 Suryani aile reisine aitti. Prof. Gaunt Xirabêbaba (Kuru) koyunun Ermeni koyu olmadigi gorusunde. Bolgedeki Ermeni koyleri Tel-Arman (bugunku Kiziltepe) yoresinde diyen Prof. Gaunt sunlari belirtiyor: Ancak Nusaybin Dara ve Cizre de bir miktar Ermeni nufusu vardi. Mardin Sancagi nin guneydogu tarafinda ozellikle Nusaybin cevresinde ve Nusaybin in hemen dogusunda cok sayida katliam yapildigi biliniyor. Katliamlarin faili Muhallemi sulalesinden gelen Refik Nizamettin Kaddur bey isimli bir subay komutasindaki yorede El-Hamsin (Arapcada elli adam anlamina geliyor) namiyla taninan olum mufrezesiydi. El-Hamsin Vali Resid Bey in emriyle Diyarbakir Mardin Nusaybin ve Cizre bolgesinde kurulan bir dizi olum mufrezesinden yalnizca biridir. 3 ihtimal 1915 yilinda bolgede yasananlar hakkinda kapsamli calismalari bulunan Gaunt toplu mezarda bulunan kemikler uzerinde yapilacak incelemeden daha net bilgiler elde edilebilecegini soyluyor. Prof. Gaunt a elde edilecek sonuclara gore uc ihtimalin netlesecegini belirtiyor: Eger kemiklerin cogunlukla erkek ve Ermenilere ait oldugu gorulurse kurbanlarin 13 Haziran da Nusaybin Hapishanesi ne konularak 15 Haziran 1915 te katledilen Katolik Ermeni Suryani Protestan ve Keldani yetiskin erkeklerden olustugu sonucuna varilabilir. Kurbanlarin daha cok kadin oldugunun tespit edilmesi durumunda ise kemiklerin 28 Haziran 1915 te toplu halde katledilen Katolik Ermeni kadinlara ait olmasi yuksek bir ihtimaldir. Ucuncu bir ihtimale gore de oldurulenler yine ayni donemde katledilmis olan Nusaybin li Ortodoks Suryaniler olabilir. Ancak bu durumda kurbanlarin erkek kadin cocuk ve yetiskin karisik bir dagilim gostermesi gerekir. Muslumanlar olamaz Prof. Gaunt kurbanlarin Hiristiyanlar tarafindan oldurulen Muslumanlara ait olmasinin hemen hemen imkansiz oldugunu cunku bolgedeki tek Hiristiyan direnisinin toplu mezardan hayli uzaktaki kusatilmis koylerde bir avuc Suryani tarafindan canlarini kurtarmak amaciyla gerceklestirildigini bunlara katliamdan kacarak kurtulmus tek tuk Ermeninin katilmis oldugunu kaydediyor. Ermeni ve Suryani katliami Bu ihtimaller disinda Prof. Gaunt gazetemizde yayinlanan veriler isiginda elde edilecek sonucu ise soyle tahmin ediyor: Ulkede Ozgur Gundem de yer alan sinirli ayrinti ve koyun Nusaybin den cok Dara ya (bugunku Oguz koyu) yakin oldugu dikkate alindiginda toplu mezarda bulunan iskeletlerin buyuk bir ihtimalle 14 Haziran 1915 te Dara dan toplanmis ve katledilmis olan 150 Ermeni ve 120 Suryani aile reisine ait oldugunu dusunuyorum. Dara katliami Mardin Sancagi nda 1915 yazinda gerceklesen yaklasik 150 katliami ayrintilariyla inceleyen Gaunt Dara katliamini ise soyle anlatiyor: Bu katliamin failleri Ittihat ve Terakki nin Mardin deki lideri olan Mardin Mutasarrifi Halil Edip in emrindeki olum mufrezesiydi. Katliamdan kacip kurtulmus olan bir Suryani nin anlatimina gore 150 Emeni ve 120 Suryani toplam 270 kisi kasabadan cikarilarak bir sure yurutulmus; sonrasinda oldurulerek cesetleri bir kuyuya atilmisti. Ancak Suryaniler ve Ermenilerin iki ayri grup halinde oldurulmus olmalari Suryanilerin cesetleri kuyuya atilirken Ermenilerin bu magaraya atilmis olmasi muhtemeldir. Prof. Gaunt kimdir? Gaunt kasim ayi baslarinda Gorgias Press LLC yayinevi tarafindan ABD de yayinlanacak olan Massacres Resistance Protectors: Muslim-Christian Relations in Eastern Anatolia during World War I (Katliamlar Direnis ve Koruyanlar: I. Dunya Savasi Sirasinda Dogu Anadolu da Musluman-Hristiyan Iliskileri) baslikli kitabin yazari. Resmi Rus Turk ve Bati Avrupa arsivlerine dayanilarak yazilmis olan kitapta ayrica simdiye kadar hicbir yayinda yer almamis elyazmalari ve sozlu tarih kaynaklarindan da yararlanilmis. Kitap tanitim yazilarina gore Gaunt un calismasi ozellikle Urmiyeli ve Hakkarili Asuriler ve Diyarbakirli daha cok da Tur Abdinli Suryaniler uzerine yogunlasiyor. ISTANBUL AYSE GUNAYSU