Saygideger efendim; bildiginiz uzere belki hic kimsenin romanciligi sizinki kadar tartisilmamistir. Kimileri sizi cok satan fakat okunmayan yazar olarak nitelendirmektedir. Kimileri sadece eseriniz cikinca ortaligi alabora ettiginizi ileri surmektedir. Kimileri dilinizi bozuk uslubunuzu kekremsi roman tekniginizi zayif bulmaktadir. Kimileri de sizi mukemmel bir romanci kabul etmektedir. Sizin de bildiginiz gibi sanat eseri olarak romanin da kendine gore olculeri vardir; ama bu olculer birimlere dayanmamaktadir; guzelligi zevki ahengi icerdigi icin subjektif agirliklidir. Aksi takdirde Beyaz Gemi Cemile Gun Olur Asra Bedel ve benzeri urunleri insanliga sunan Cengiz Aytmatov gibi kultur ve sanat adaminin Nobel i alamamasini izah edemeyiz. Kim ne derse desin Turkiye Cumhuriyeti vatandasi olarak Nobel odulunu almaniz gercekten sevindiricidir. Nobel odulu alinir mi verilir mi tartismasi bir yana en onemli odulun sahibi olmaniz sizi en az bir yil dunyanin gundeminde tutacaktir. Gelecek yil bir baskasi alacagi icin siz yavas yavas listelere yerleseceksiniz. Bugunlerde soyleyeceginiz soz cok genis cevrelerde yanki bulur. Tolstoy Cehov Andre Malroux Proust ve daha pek cok devin giremedigi listeye kisa bir sure once adini yazdiranlarin simdilerde esamileri okunmuyor. Dolayisiyla sozlerinin etkisi de azalmistir. Tabii en buyuk temennimiz adinizin ve eserlerinizin hicbir zaman dillerden dusmemesidir. Dostoyevski nin curetini ne sizden ne de diger bir romancidan beklemeye hakkimiz yok. Dostoyevski koyu bir Ortodoks katiksiz bir Rus tu. Puskin in olumunde milliyetciler adina yaptigi konusmada bir genc heyecandan dusup bayildi; butun Rus milleti sarsildi. Milliyetcidir gerekcesiyle beynelmilel platformlardan kovulmasina sanatiyla karsi koyabilecegine inandigi icin vicdaninin sesini dile getirmekten endise duymadi. Bir vatandas olarak sizden milletimizi savunmanizi beklemiyorum; zira buyuk milletlerin dusmanlari da buyuk olur. Onlara gogus germenin kolay olmadiginin farkindayim. Fakat gercegi dile getirmek aydin olmanin birinci sartidir. Sozde Ermeni soykirimi konusunda tarihcilerimiz gazetecilerimiz ekranlarda konusurken hicbir sey soylemediklerini elbette biliyorsunuzdur. Bu konuda hangi sartlarda konustugunuzu bilmiyorum; ama gerekli arastirmayi yapmadiginiz asikârdi. Insanlar hatadan azade degildir; hepimiz yanlis yapiyoruz. Hatada israr bagnazliktir; hatadan donmek fazilettir. Insanliga mal olmus bir aydina elbette ki bagnazlik yakismaz. Hatta bagnazlikta israra hakki yoktur. Konuya dair yapacaginiz sathi bir incelemeyle sunlari goreceksiniz; Ermeni diasporasi soykirim iddialarini Ingiltere Imparatorlugu na mal etmeyi goze alamaz; cunku topraklarinda yuz milyonlarca Musluman yasamaktadir. Amerika Birlesik Devletleri nin cumhurbaskanligina bu meseleyi mal ederler. Wilson da Genelkurmay Baskani ni kalabalik bir heyetle incelemek uzere ulkemize gonderir. Sosyolog psikolog antropolog tarihcilerden olusan heyet buradan Paris e giden Ermenilerden incelemeye baslar. Bir Ermeni ye soykirimin nasil oldugunu sorunca su cevabi alirlar: Cok feci oldu ben iki defa katledildim. Isin magazin boyutunu sezerler. Memleketimize de gelip kisa bir sure once olaylarin gectigi yerleri inceleyerek Genelkurmay Baskani soykirim olmadigini belirten unlu raporunu verir. Bununla tatmin olmayan Ermeniler baski yapinca Amiral Bristol gorevlendirilir. O da soykirim yoktur tarzinda rapor verir. Istanbul isgal edilir. Soykirimdan suclu olabilecekler yakalanir Ziya Gokalp gibiler Malta dadirlar. Istanbul da ve Malta da mahkemeler kurulur. Hepsi beraat eder. Bu olaydan Italya da haberdar olan donemin basbakani Sait Halim Pasa; Milletime leke birakmam diyerek muhakeme edilmesi icin Cemiyet-i Akvam a ve Lahey Adalet Divani na basvurur. Onlar da muhakemeye gerek olmadigini belirten cevap verirler. Soykirim iddiasini dayandirdiklari Ingilizlerin kaleme aldigi kitapta Almanlarin talimatiyla bu menfur fiili isledigimiz belirtilmektedir. Yirmili yillarin ortalarina dogru Ingiliz hukumeti Almanya ya bunun bir savas propagandasi oldugunu bildirir. Lutfedip arastirirsaniz bunlari daha pek coklarini goreceksiniz. Isterseniz adresinize hepsini postalayabilirim. Sayin Pamuk; romanciliginiz tartisiliyor ama siz bir aydinsiniz. Aydin sorumlulugunu bilen kimse demektir. Bu sorumluluk aileden baslar icinde yasanilan toplumdan tasarak insanligi olusturan butun kesimlere ulasir. Bu gercegi dile getirirseniz Turk milliyetciligiyle suclanmaniz da mumkun degildir; zira Turklerin de insanligin bir parcasi oldugunu mutlaka kabul edersiniz. Ve sonra butun bu kararlarin Hiristiyan devletleri tarafindan alinmalari bir milletin Hacli zihniyetiyle karsi karsiya oldugunda sizde de suphe birakmamis olmalidir. Bu zihniyet sizi de rahatsiz ediyorsa konusmanizin tam zamanidir. Saygilarimla.