Istanbul da ve Diyarbakir da Ermenistan filmleri gosterimlerine katilan sinema arastirmacisi film elestirmeni Artsvi: Tabularin yikilmasi ve samimi bir diyalog gelistirilmesinin zamani geldi. Sadece yikan milliyetciliklere bir son vermek gerek. Tam bes yil sonra Artsvi yi tekrar gorecegim haberini aldigimda mutluluktan ucmustum. Ancak sevincimin kursagimda kalmasi fazla uzun surmedi. Yollar arasina sikismis bir hayatin cilvesi olarak Ankara dan Istanbul a gelemedim ve sevgili arkadasimi goremedim O nun Istanbul da yaptigi konusmalari dinleyemedim Turkiye deki deneyimlerini paylasamadim. Bir telefon konusmasina sigdirmaya calistigimiz sohbetimizde kendisine sorular gondermeyi ve Internet ortaminda bir soylesi yapmamizi onerdigimde her zamanki olumluluguyla cevap verdi. Iste Artsvi nin Turkiye den edindigi izlenimler ve sorularima verdigi yanitlar. Artsvi Bakhchinyan kimdir? Artsvi Bakhchinyan Yerevan dogumlu 35 yasinda sinema arastirmacisi film elestirmeni. FIPRESCI Ermenistan in ikinci baskani filolog Ermeni dili ve edebiyati alaninda doktora yapti. Bugune kadar alti kitap ve pek cok makale yayinladi. Ermenistan Sinemasi 1924-1999 (2001) tum Ermenistan filmleri uzerine hazirlanan bir filmografik kitabin derleyenlerinden biri. Kendi yazdigi kitaplarinin isimleri soyle: Ermenistan-Isvec (2006) Dunya Sinemasinda Ermeniler (2004) Napolean Bonaparte ve Ermeniler (2003) Ermenistan-Iskandinav Ulkeleri: Tarihi ve Kulturel Iliskiler (2003) Ermeni Kokenliler (1993) (Ermeni Diyasporasi hakkinda biyografik sozluk) Ermeni Kokenli Portreler (2002). Bundan once de Turkiye ye geldigini ve Istanbul Film Festivali nin jurisinde yer aldigini biliyoruz. Bu defa Turkiye ye gelme nedenin neydi? Evet 1999 yilinda taninmis sinema elestirmeni Atilla Dorsay in davetiyle Istanbul Film Festivalinde FIPRESCI juri uyesi olarak katilmistim unutulmaz bir deneyimdi benim icin. Ayni juride sevgili meslektasim ve arkadasim Alin Tasciyan da vardi kendisi bu yil Altin Kayisi Yerevan Uluslararasi Film Festivali nde juri uyesiydi. Yedi yil once FIPRESCI odulu Yesim Ustaoglu na verilmisti kendisi gectigimiz yil Altin Kayisi odulune layik gorulmustu bu yil da uluslararasi juri uyeleri arasindaydi. Gordugun gibi Ermeni-Turk kulturel baglari sinema alaninda mevcut ve daha da gelisecek umarim. Bu defa Anadolu Kultur Istanbul da ve Diyarbakir da Ermenistan filmleri gosterimi duzenledi. Anadolu Kultur program sorumlusu Kubilay Ozmen bu yil Ermenistan i ve Altin Kayisi ofisini ziyaret etmis ve bizden 4 Ermeni filmi istemisti. Fesitval burosu Harutyun Khachatryan dan uc film Return to the Promised Land Documentalist Return of The Poet filmleri ile Albert Mkrtchyan dan Merry Bus isimli filmleri onermisti. Bu filmler Diyarbakir Sanat Merkezi nde ve Bogazici Universitesi Mithat Alam Film Merkezi nde gosterildi. Bilgi Universitesi nde de dort film birlikte izleyiciyle bulustu. Diyarbakir da ilk kez bulundun izlenimlerin neler hem bir yabanci hem de Ermeni olarak? Iki kez Istanbul a gelmistim daha once ve Turkiye de oldugumu hissetmemistim. Diyarbakir da sadece Kurt ve Zaza izleyicilerle karsilasmama ragmen gercekten Turkiye de oldugumu anladim. Diyarbakir in aurasi Istanbul da gormedigim bir doguyu yansitiyordu. Izleyenlerin Ermeni ziyaretciye karsi tavirlari cok sicakti. Diyarbakir daki Ermeni kilisesinin kalintilarini gormek benim icin muthis heyecan vericiydi. Diyarbakir in gorulmesi gereken cok ozel mimari yapilarindan biri. Catisi ne yazik ki yok fakat duydugum kadariyla renovasyon calismalari kapsaminda yeniden yapilacakmis. Turkiye nin dogu ve guney kesimlerindeki Ermeni eserleri dunya kultur mirasi icin son derece onemli bunun icin devlet tarafindan ozel olarak ilgilenilmeli. Diyarbakir da hangi film gosterildi ve izleyenlerin tepkisi nasildi? Sadece Return of the Poet (Sair in Donusu) gosterildi Diyarbakir da. Gosterimden once sadece sinemayla sinirli olmayan Ermeni Kurt iliskilerini de iceren interaktif bir tartisma ortami oldu. Benim bir projem var Ermenistan da yapilan ve Kurtleri konu alan filmleri Diyarbakir da gostermeyi dusunuyorum. Kurtler hakkinda Ermenistan da yapilan ilk film 1926 tarihinde Ermeni sinemasinin kurucusu Hamo Beknazaryan tarafindan cekilmis. Zare filmi ise Sovyet Ermenistan inin ikinci kurgu filmi. Kurtler hakkinda cekilmis hem kurgu hem de belgesel tarzinda baska filmler de var. Ozellikle de Hineer Salem in Vodka Lemon filmi hatirlarsaniz bu film Istanbul da da gosterilmisti. Istanbul da da soylesiler yaptin hangi konularda konustun? Istanbul daki dinleyicilerden aldigin tepkiler nasildi? Ermenistan sinemasinin dunu ve bugunu hakkinda konustum. Istanbul daki dinleyicilerin Ingilizce yle bir sorunu olmamasina ragmen Ermenice konusmayi tercih ettim. Meslektasim ve arkadasim Sevan Ataoglu cevirileri yapti. Komsu ulkeler ucuncu dillere ihtiyac duymamalilar kendi ana dillerinde konusmalilar diye dusunuyorum. Diyarbakir daki gosterimde izleyenlerin cogunlugu Kurt oldugundan sorular da Ermenistan ve Kurtler ile ilgiliydi. Bilgi ve Bogazici Universiteleri ndeki gosterimlere katilim azdi fakat son derece aktif ve konunun profesyoneli katilimcilardi. Ozellikle Mithat Alam Film Merkezi nin basindaki Yamac Okur un duydugu heyecandan cok etkilendim. Ikimiz de ortak calismalarimizin devami konusunda kararliyiz. Bana Turkiye de son donemde uretilen kisa filmlerden olusan bir DVD verdi ben de bu filmlerin 2007 Altin Kayisi Film Festivali nde gosterilmesini onermeyi dusunuyorum. Kulturel diyaloglar Ermeniler ve Turkler arasindaki iliskileri gelistirmenin en iyi yolu. Zira iki ulkenin iliskileri hepimizin bildigi gibi hep fazlasiyla karmasik. Turkiye deki son gununde Fransiz parlamentosu Ermeni soykirimini inkar edenlere ceza uygulamasi ongoren yasayi kabul etti ve Orhan Pamuk Nobel Odulu ne layik goruldu. Bu gelismeler senin programina etki etti mi? Bu iki gelisme hakkinda ne dusunuyorsun? Orhan Pamuk un bu yil Nobel Odulu alacagina neredeyse emindim. Umarim bu en prestijli edebiyat odulu Turk halkina Pamuk un ne kadar yuksek vasifli bir yazar oldugunu hep hatirlatir ve buna bagli olarak da soylediklerini ciddiyetle dusundurur insanlara. Fransa parlamentosunun karari aciklaninca organizatorler Bilgi Universitesi nde duzenlenecek olan gosterimi ve soylesiyi iptal etmenin daha iyi olacagini dusunduler. Neyse ki sonra program planlandigi sekilde yapildi. Tabii ki butun bir gun boyunca radyodan ve televizyondan Ermenistan ve Ermeniler sozcuklerini duyuyordum Ataturk anitinin onundeki gosteriyi ve Istiklal Caddesi ndeki Fransiz Konsoloslugu nun guvenliginin nasil arttirildigini gormustum. Eger konusmami sehirdeki sinemalardan birinde yapsaydim bazi milliyetcilerin gelip domates ve yumurta atacaklarina hic suphem yoktu sadece Ermeni oldugum icin. Neyse ki Istanbul daki en iyi universitelerden birinde ve daha once Ermeni konferansini duzenleyen universitedeydim ve boyle bir sey olmadi. Tabularin yikilmasi ve samimi bir diyalog gelistirilmesinin zamani geldi. Hicbir sey gelistirmeyen ve sadece yikan milliyetciliklere bir son vermek gerek. Eminim Turkiyeli ve Ermenistanli sinemaya adanmis insanlarla; Yamac gibi Alin Yesim Sevan Kubilay ve benim gibilerin mutevazi katkilariyla insanlarimiz arasindaki yarali iliskileri iyilestirmeye yardim edebiliriz