• 1. Meclis te nasil bir yol izlenecek? - Yasanin gorusulmesi 18 Mayis ta yarida kalmisti. Once hangi noktadan baslanacagi karara baglanacak. Ardindan teklifle ilgili lehte ve aleyhte konusmalar yapilacak. Daha sonra maddelere gecilip gecilmemesi oylanacak. Maddelere gecilmesi ret edilirse teklif de ret edilmis sayilacak. Maddelere gecilirse ki oyle olacagi saniliyor; once degisiklik onergeleri ele alinacak. Deveciyan in sundugu ve akademisyenleri yasa kapsami disinda birakan onerge ozellikle dikkat cekiyor. Kabul sansi yuksek. Ardindan 2001 tarihli Ermeni soykirimi yasasina ekleme yapan ve Ermeni soykiriminin inkarina ceza ongoren madde oylanacak. Daha sonra degisikliklerle birlikte teklifin tumu oylanacak. • 2. Gorusmeler ve oylama sirasinda salt cogunluk gerekli mi? - Oylama icin salt cogunluk gerekmiyor. Salonda bulunanlarin yaridan bir fazlasinin oyu yetiyor. Bugunku oylamada az sayida milletvekilinin oturuma katilacagi kabuller agir basarsa yasanin Meclis en gecmis sayilacagi biliniyor. Tartisma icin teorik olarak yoklama istenmesi mumkun ama centilmenlik kurallarina gore cok nadiren buna bas vuruluyor. • 3. Teklif bugun Ulusal Meclis ten gecerse yasalasiyor mu? - Hayir. Yasa metni bundan sonra Senato ya gidecek. Ancak Senato tarafindan da ayni sozcuklerle onaylanirsa imza icin Cumhurbaskani Jacques Chirac a sunulacak. • 4. Senato da bekleme suresi var mi? - Senato da sonsuza kadar bekleyebiliyor yani bir kez Meclis ten gecti mi artik kaduk olmuyor. • 5. Teklif onumuzdeki gun veya haftalarda Senato da ele alinabilir mi? - Bu zayif bir olasilik. Senato da tipki Ulusal Meclis te oldugu gibi normal gundemi belirleme yetkisi hukumete ait ve gelecek ilkbahardaki baskanlik secimine kadar hukumetin metni Senato gundemine almasi beklenmiyor. • 6. Hukumetin Senato da bu teklifi engelleme yetkisi var mi? - Hukumete ragmen Senato da ele alinmasi mumkun. Bunun icin Senato da grubu bulunan bir partinin kendisine ayrilan ozel oturumda benzer bir yasa teklifi sunmasi gerekiyor. Iki dereceli secimle secilen senatorlerin milletvekillerine kiyasla secmenle dogrudan temasi daha az. Daha sorumlu davranip bu yola basvurmamalari bekleniyor. • 7. Senato dan da gecerse teklifin yasalasmasinin onundeki tum engeller kalkiyor mu? - Cumhurbaskani nin 15 gun icinde metni ikinci kez gorusulmek uzere Meclis e iadesi mumkun. Chirac in bu hakki kullanip kullanmayacagi simdiden bilinmiyor. Ayrica Cumhurbaskani nin Basbakan in Ulusal Meclis ve Senato baskanlarinin 60 milletvekili veya senatorun dusunce ve ifade ozgurlugunu kisitlayici nitelik tasimasi nedeniyle anayasaya aykiri oldugu gerekcesiyle teklifi Anayasa Mahkemesi ne goturme yetkisi var. • 8. Senato Meclis e iade ve Anayasa Mahkemesi engelleri asilirsa baska engel kalir mi? - Hayir. Cumhurbaskani resmi gazetede ilan etmek zorunda. Teklif 1 yila kadar hapis ve (veya) 45 bin Euro ya kadar para cezasi ongoruyor. Bu yasadan yargilanip hukum giyen bir kisi ic itiraz yollarini tuketip Avrupa Insan Haklari Mahkemesi ne basvurabilir. AIHM Fransa yi suclu bulsa bile Fransa kendi ic yasasini degistirmek zorunda degil. Son yillardaki uygulamalar AIHM nin kararlariyla uyum saglayacak seklide Fransa nin yeni duzenleme yapmayi kabul ettigini gosteriyor. • 9. Ankara konuyu uluslararasi mahkemelere tasiyabilir mi? - Turkiye AIHM ye basvuru yapabilir. Yani cikarilan yasanin Avrupa Insan Haklari Sozlesmesi ne aykiri oldugunu savunup Fransa aleyhine dava acabilir. Itiraz gerekcesi gene dusunce ve ifade ozgurlugunun ihlali olur. • 10. Secimlerden sonra teklifin akibetini degistirecek siyasal gelismeler olur mu? - 2007 ilkbaharinda hem Cumhurbaskani hem Ulusal Meclis degisecek. Simdiki veriler sagda Nicolas Sarkozy solda Segolene Royal in en guclu cumhurbaskani adaylari oldugunu gosteriyor. Her ikisi de inkari suc sayan teklifi destekliyor. Buna karsilik Sosyalistlerin ikinci en guclu adayi Dominique Strauss Kahn teklife acikca tavir aldi. Gene de secimlerden sonra yeni yonetimin simdikinden cok daha realist bir cizgiye gelecegi dusunulebilir