SEFA KAPLAN: Baspatrik Karekin II nin ziyareti oncesinde cemaatinizde bir takim endiseler tasindigi konusunda haberler yayimlandi. Nasil gecti ziyaret bu ziyareti nasil degerlendiriyorsunuz? MESROB II: Genelde olumlu ve cemaati manen costuran bir havada gecti diyebiliriz. Sorularinizi yanitlamaya baslamadan once Karekin II nin unvaninin Baspatrik degil genel anlamina gelen Katolikos” oldugunu hatirlatmak isterim. Kilise de Baspatrik” diye bir rutbe yoktur. Tum dillerde kullanilmasi gereken ruhanî unvan Katolikos”tur. Imparatorluk veya Krallik baskentlerinde gorev yapan episkoposlara Patrik” veya Papa” etnik topluluklarin ruhani onderlerine ise Katolikos” denir. Katolikos Karekin II Hazretleri once 20-22 Haziran tarihlerinde Rum Patrikligi’nin konugu oldu. Uc patrik bir araya geldik Fener’deki Aya Yorgi ve Kinaliada Panayia Rum kiliselerinde birlikte dua ettik yuzyillar oncesinden miras kalan mezhepsel ve dinsel bazi teolojik konulari gorustuk Heybeliada’daki Aya Triada Manastiri’ni Balikli’daki Rum Manastiri’ni ziyaret ettik ayrica 25 Haziran Pazar aksami Sayin Bartholomeos ozel yatiyla Sayin Karekin II’yi bir Bogaz turuna cikardi. Sayin Katolikos’un programinin Ermeni bolumuyse 22 Haziran aksami basladi. Kendisini Kumkapi’daki Meryem Ana Patriklik Merkez Kilisemiz’de patriklere ozel torenle kabul ettik. Ayni aksam Istanbul’daki diger Hristiyan cemaatlerin ve diger dinlerin temsilcileriyle Patrikhanemiz’in bahcesindeki kokteylde bir araya geldi. Ermeni cemaatine ayrilan besbucuk gun zarfinda Kumkapi Kinaliada Balikpazari Besiktas Galata Uskudar Yedikule Samatya Ferikoy ve Yesilkoy’deki Ermeni kiliselerini Yedikule’deki Ermeni Hastanesi’ni Baglarbasi Balikli ve Sisli Ermeni mezarliklarini ziyaret etti cemaatimiz hayirseverleri tarafindan kendisine Ciragan’in buyuk balo salonunda bir yemek verildi ayrica cemaatimiz uyesi aydinlar gazeteciler yazarlar sanatcilar ve genclerle bir araya geldi. Katolikos Karekin II Hazretleri Rum Patrikligi’nin yani sira Tarlabasi’ndaki Suryani Patrik Vekilligi’ni ve Sakizagaci’ndaki Katolik Basepiskoposlugu’nu da ziyaret etti. Bazi cemaat uyelerimizin endiselerinin tamamen yersiz olmadigi ise 25 Haziran tarihinde Katolikos Karekin II Hazretlerinin basinla gerceklesen bulusmasinda ortaya cikti. Nitekim Katolikos Hazretleri basin mensuplarinin soykirim konusundaki israrli sorularina muhatap kaldi. SEFA KAPLAN: Karekin II’nin basin toplantisi esnasinda soykirim meselesi konusunda yaptigi aciklamalari nasil buldunuz? Soyledikleri hakkinda neler dusunuyorsunuz? MESROB II: Nasil bulayim? Katolikos Hazretleri tanimadigim biri degil ki. Zaten her zamanki dogalligiyla konustu. Bekledigim gibi buldum ” demek sanirim dogru olur. Camiamizdaki bazi kisilerin Katolik Hazretleri acaba basin mensuplariyla bir araya geldigi takdirde ne olacagi konusundaki kaygilari vardi bunlar da bir nebze dogrulanmis oldu. Katolikos Hazretlerinin basinla bulusmasinda Ecmiyadzin Katolikoslugu’na ait Sogagat-TV’nin kameramani da hazir bulunuyordu. Sogagat-TV’yi tum diaspora da izliyor. Yani Katolikos Hazretleri sorulari kendi kamuoyundaki duyarliliklari dile getirerek yanitladi Soykirim konusunda tartisilacak bir sey yok Turkiye inkarci politikasini biraksin Turkiye’ye dusen olayi artik resmen kabul etmek” dedi. Ben bu konuda farkli dusunuyorum. Bunu daha once defalarca ifade de ettim. 1915’te yasanan facianin siyasiler diplomatlar tarihciler kultur emekcileri sosyologlar teologlar tarafindan ayri ayri platformlarda irdelenmesinin karsilikli olarak bu konudaki tum yayinlarin Turkce ve Ermenice’ye cevirilerek herkesce okunabilir olmasinin Turkiye ve Ermenistan’daki genclerin akademisyenlerin basin mensuplarinin sivil toplum orgutlerinin karsilikli ziyaretlerinin karsilikli empati ve anlayis yaratmak acisindan yararli olacagi kanaatindeyim. Bu konuda konusacak ne var ki?” diyerek kesip atmayi ben dogru bulmuyorum. Insanlar tanisarak konusarak anlasir dost olurlar. Turkler ve Ermeniler en az bin yildir bir arada yasiyorlar bizler komsuyuz dostuz birlikte bircok basariya imza attik diger gayri-Muslim azinliklardan oldugu gibi Ermeni cemaatinden de bircok kisi bu ulke icin canini feda etti daha degerli ne verebilirlerdi ki!? Bu kadar uzun bir birlikteligin tarihine bakarken her seyi 1890-1923 tarihleri arasindaki aci olaylarla aciklamaya calismak cok buyuk bir yanlis. Aksine biz ayni cografyanin insanlariyiz Ermeni ve Turk genclerinin onunu artik acmaliyiz genclerin onunu tikamak tarihi bir sorumluluktur. Nefret yikar sevgiyse bina eder. SEFA KAPLAN: Protestolar ziyaretin onemini golgeledi mi? Alinan tedbirler konusundaki fikriniz nedir? MESROB II: Dogrusu biz protestolari yazili ve gorsel basindan izledik. Istanbul Valiligi’ne ve Istanbul Emniyet Mudurlugu yoneticilerine yurekten tesekkur etmek istiyorum. Her yerde olaganustu tedbir alinmisti. Hatta biraz abartili buldugumu da itiraf etmeliyim. Oyle ki alinan siki tedbirler sayesinde hicbir olumsuz olay yasanmadi. Konugu karsilarken havaalaninda benim makam otomobilime yumurta atildi o kadar. Katolikos Hazretleri yumurta atildiginda daha havaalanina ayak basmamisti. Yani yumurta Turkiye Ermenilerine atilmis oldu. Cok uzuldum. Ben kendi ulkemde bugune kadar boylesine bir siddet hareketine daha once hic maruz kalmamistim. Bize veya yurtdisindan gelen konuklara atilmasi aslinda fark etmez. Cok ayip. Bu gibi cirkinlikler ulkemize hic yarasmiyor. Bu gibi goruntuler yakisiksiz kaliyor. SEFA KAPLAN: Valilik’teki gorusmede Karekin II’nin kendi evlatlari olan” Turkiye’deki Ermeniler adina taleplerde bulundugu dile getiriliyor. Kendisinden siz mi istediniz? MESROB II: Ne munasebet!? Dogrusunu soylemek gerekirse biz konugumuzdan boyle bir davranisi beklemiyorduk. Turkiye Ermenileri Turkiye Cumhuriyeti vatandasidir. Turkiye Ermenileri’nin sorunlarinin hallolunacagi yer de Turkiye Buyuk Millet Meclisi’dir. Turkiye Ermenileri’nin ruhanî riyaset makami 1461 tarihinden beri Istanbul Ermeni Patrikligi’dir. Sorunlarimizi Patrikligimiz dogrudan Devlet nezdine iletmektedir. Bazi sorunlarimiz halloldu bazilari hallolmak uzere bazilarinin da cozume kavusacagi konusundaki umidimi hic yitirmiyorum. Cunku herkes iyi niyetle yaklasirsa her seyin zamanla hallolunacagina inaniyorum. Allah insan ve yurt sevgisi ozellikle de yurttaslik bilinci cok onemli. Inatlasmanin kotulugun sorun cikarmanin kimseye ozellikle ulkeye yarari ne olabilir ki? Idare ancak idare edilen insanlar mutlu oldugu muddetce basarili olmaz mi!? Evlat” sozune gelince bu tamamen mecazi bir sey. Evlenmemis bir rahibin evladi nasil olabilir ki!? Incil-i Serif’te Mesih Isa inananlardan kuzular” olarak soz eder. Kilise uyelerinden bu nedenle bazen iyi anlamda kuzu surusu” olarak soz edilir bazen de Kilise’nin Evlatlari” denilir. Ermeni Kilisesi’nin dort patriklik merkezi vardir hepsi de ozerktir hepsinin de ayri ayri nizamnameleri vardir. Bunlar Ecmiyadzin Beyrut Kudus ve Istanbul patriklikleridir. En eskisi Kayseri-Kapadokyali Aziz Aydinlatici Krikor’un kurdugu Ecmiyadzin Katolikoslugu’dur. Bu makam tamamen tarihi nedenlerden dolayi diger patrikliklerden her acidan once gelen birincil konumdadir. Katolikos zaten Rumca bir kelimedir ve genel” anlamina gelmektedir. Sayin Katolikos bu nedenle hemen hemen tum konusmalarinda halka hitap ederken Sevgili Evlatlarim” tabirini kullandi yani birincil patrik konumunda bulundugu Ermeni Kilisesi’nin evlatlari anlaminda. SEFA KAPLAN: Iki ulke arasindaki iliskilerin duzelmesi icin din adamlari olarak inisiyatif almayi dusunur musunuz? MESROB II: Turkiye ve Ermenistan Cumhuriyetlerinin her ikisi de laik sekuler devlet yapisina sahipler. Oyle ki her iki ulkenin devletleri arasindaki iliskileri konusunda inisiyatif almak dini reislere dusmez diye dusunuyorum. Bizler ancak bu gibi iliskilere destek cikabiliriz sevgi huzur ve baris vaizleri olabilir vaaz ve mesajlarimizla ortami yumusatabiliriz. Iki ulke arasindaki iliskiler ise muhakkak duzelmeli. Her ikisi de ayni cografyadalar. Cografya ise barisi ve isbirligini emrediyor. SEFA KAPLAN: Diyanet Isleri Baskani Ermenistan’a boyle bir ziyaret yapmaya kalksa neler olur sizce? MESROB II: Bence Katolikos Hazretlerinin ziyaretinde ne olduysa aynisi olur. Turkiye nasil bir devlet ciddiyetiyle gerekli onlemleri aldiysa Ermenistan da herhalde ayni sekilde davranir. Diyanet Isleri Baskani’na karsi Ermenistan’da sokak gosterileri duzenlenecegine hic ihtimal vermiyorum. Aslinda cok iyi bir fikir. Belki Diyanet Isleri Baskani’yla birlikte gidebiliriz neden olmasin? Bu tur dinlerarasi diyalog gezilerini aslinda ulkemizin sinirdas oldugu tum ulkelere duzenlemek mumkun. Cok yararli olabilir.