Ermeni kokenli Turk vatandasi Raffi A. Hermonn her iki tarafin aydinlariyla birlikte Turkler ve Ermeniler arasindaki tabularin yikilmasi icin calisiyor. Raffi memleketi Istanbul a dondugu icin cok mutlu. 1980 de gozu yasli ayrildi Istanbul dan. Ilk kez 2001 de gelebildi Raffi Turkiye ye. 25 yil sonra da kesin donus yapti ulkesine Buyuk bir ozlemle indi ucaktan. Fotr sapkasini sevincle kaldirdi havaya: Merhaba Istanbul! Dedesiyle gezdigi Sisli yi Pangalti yi ozlemisti en cok. Kiz belli bardaklarla cay icmek Marmara da gelin gibi suzulen vapurlara binip Prens Adalari na gitmek Bogaz in birbirlerine goz kirpan isiklarini seyretmek uzak bir delikanlilik dusu olarak kalmisti yillarca. Ancak 20 yil sonra gelebiliyordu ilk kez ulkesine. Yaninda karisi Silva vardi. Yari Danimarkali yari Ermeni ydi Silva. Babasi Yozgat koylusuydu. Ermenice konusmaya baslayinca Sus dedi Raffi A. Hermonn yavas konus. 20 yil onceki refleksimdi bu. Cok sey degismis farkinda degilmisim. Pera da yururken bir muzik geldi kulagimiza. Silva Ermenice sarki dedi. Yok canim diye karsi cikarken fark ettim ki bangir bangir Ermenice sarki caliyordu Istiklal de. Az kalsin tramvayin altina giriyordum. Sonra Rum muzigi calan bir dukkâna girip Ermenice sarki var mi diye sordum. Satici oyle Ermenice albumler cikardi Ermeni sarkici adi soyledi ki ben bile cogunu bilmiyordum. Bu yumusak gecisi tahayyul bile edemezdim. Baba tarafindan yedi anne tarafindan bes kusak Istanbullu bir Ermeni ailenin cocuguydu Raffi. Aile bu topraklarda agir travmalar yasamisti. Aileler yasadiklarini uzun sure anlatmadi cocuklarina. Bunun iki nedeni vardi. Birincisi agir travma yasayanlar otosansur yapiyor bilincaltina itiyordu. Ikincisi de Aman cocuklarimiza anlatirsak agizlarindan kacirirlar baslarina bela gelir korkusuydu. General Motor! Babasi doktordu Raffi nin annesi Fransizca ogretmeni. Babasi Zenop Hermonn un askerlik yillarini anlatirken General Motor oldugu icin dedi laf arasinda. Saskin bakinca acikladi. Askerde oyle derlerdi. General Motor yani gayrimuslim. Varlik Vergisi konusu acilinca Tam nasirima bastiniz dedi Dedemin Kurtulus ta ortagiyla aldigi bes katli apartman varmis. Sabaha kadar tercumanlik yaparak biriktirmisler o parayi. Varlik Vergisi ni odeyebilmek icin satmislar. Sonra o apartmanda kiraci olmuslar. Iste ben 1958 de o apartmanda kiraci cocugu olarak dogdum. Bomonti deki anaokulundan Paris teki papaz okuluna kadar uzanmis ogrenciligi. Ancak bir yil dayanabilmis papaz okuluna. Dar atmis kendini Karakoy deki Getronagon Ermeni Lisesi ne. Yuhalamaktan alkisa Taklit yetenegi gelismis bir ogrenci Raffi. Okulda tiyatro oynuyor siirler okuyor koro calismalarina katiliyor. Hatta Turkiye Cumhuriyeti yurttasi bir Ermeni genci olarak Ses dergisinin duzenledigi Altin Ses Yarismasi na da katiliyor: Bizimkiler hep Bize yaptirmazlar derdi karsi cikardim. Muhalefete ragmen Ermeni okulunu temsilen yarismaya katildim. Spor Sergi yi 6 bin insan doldurmustu. Anons yapildi Ermeni lisesi diye. Salondakiler basladi yuhalamaya. Benim idolum Cem Karaca nin Bugun Sen Cok Gencsin Yavrum sarkisini seslendirdim. Yuhalayanlar basladi alkislamaya. Ritim 68 Orkestrasi eslik ediyor. Parka Parka diye tempo tutuyorlar. Bu sirada orkestranin uzerine tribun cokuyor. Bir tek orkestranin Ermeni trompetcisi Manuk Hampartsunyan yaralaniyor. Kader iste. Okul turunu surdurmektedir Raffi. Bu kez ulkesindeki son duragi o yillar adi Mahir Cayan Lisesi ne cikan Sisli Lisesi dir. Butun sol fraksiyonlar okulda vardir ve Raffi aralarinda denge unsurudur. Okuldaki tek Ermeni ve en sevilen ogrencidir. Futboldan gezi koluna sarki yarismasindan tiyatroya kadar hayatin her alaninda vardir. Bir yandan Ermenice yayimlanan Marmara gazetesinde bir yandan da Maden-Is in Politika gazetesinde sanat ve kultur yazilari yazmaktadir. 90 kisilik okuldan cikip 3 bin kisilik okula ya da baska bir deyisle sinirli bir Ermeni cevresinden cikip Turk cevresine baliklama dalmis tir. Raffi bu durumu Kabuklari kendisine dar gelen genele aidiyetini hic reddetmeyen genel icinde ozelini yasamayi tercih eden ama okyanus icinde yasayan damlacik olmak yerine o okyanusu besleyen gol olmak diye anlatir. Sehir Tiyatrosu nun okulunda pantomim derslerinin ardindan Merhaba Gosteri Toplulugu Yeni Sanat Toplulugu sonra Istanbul Akademik Sanat Toplulugu kuruculugu... Donem 12 Eylul oncesidir ve Raffi grevlerde mitinglerde gecelerde kutlamalarda baris senliklerindedir. Turkiye nin karanlik bir doneme hizla yaklastigi aylarda 1980 Hazirani nda babasi uluslararasi bir tip toplantisina annesi de bir bursla Fransa ya giderken Raffi yi de gotururler. Aslinda yaklasan bir tehlikeye karsi ailenin aldigi bir onlemdir bu. Aglayarak ayrilir ulkesinden. 12 Eylul ve surgun yillari Bir kac ay sonra 12 Eylul darbesi olunca surgun yillari baslamistir Raffi icin. Ulkesine donme umudu belirsiz bir zamana ertelenmistir. Artik o Fransa da sosyoloji ardindan sinema egitimi alan bir ogrencidir. 1987 de sinema egitimi almak icin Sovyet Ermenistani na gider. O sirada Sovyetler coker kapilar acilir. Turkiye den heyetler gelip gitmeye baslar. Ermenicesi Turkcesi ve Fransizcasi vardir. Birdenbire kendini ulkenin Turkiye yi en iyi bilen gazetecisi ve cevirmeni olarak bulur. Ayni anda hem Ermenistan hem diaspora hem de Turkiye gazetelerine yazi yazan tek kisidir. Sinemaciligi da birakmaz belgeseller ceker uzun metrajli filmlerde oynar. Bes yil sonra Fransa ya doner. Orhan Pamuk un Bir kitap okudum hayatim degisti sini Ragip ve Aysenur Zarakolu ile tanismalari icin kullanir. Cunku 1994 sonunda Zarakolular bir Fransiz yazarin Ermeni Tabusu adli kitabini yayimlamistir. Turkiye de ilk kez resmi soylemin otesine gececek cesareti gostermistir birileri. Tabulara karsi mucadele Raffi Turkler ve Ermenilerdeki buzulun ilk catlaklarini yaratabilmek icin gereken bariscil darbeleri atmaya baslar kendisi gibi dusunen Ermenilerle birlikte. Diasporanin milliyetci kanadindan tehditler kufurler yagar. Onun derdi nasil her Ermeni ayni degilse her Turk un de ayni olmadigini anlatmaktir. Iki tarafta da olan tabulari secmistir hedef olarak. Toplantilar kitap imzalari konferanslar geziler acik oturumlar birbirini izler. Turkiye nin namuslu aydinlari da katilir bu etkinliklere. 2000 de Fransiz yurttasi olur ama 2001 de askerligini yapmak icin 20 yil ayriliktan sonra ilk kez gelir ulkesine ve sapkasini cikarir dogup buyudugu topraklara Merhaba Istanbul diye. 20 sene sonra Istanbuluma kavustum. Yaz tatillerinde geldim. Tatiller iki aya uc aya uzamaya basladi. Bizden tilki cikmaz ama kurkcu dukkânina donmustum. Sonunda vatani agir basar ve 25 yil ayriliktan sonra Istanbul a yerlesir Raffi. Artik AB nin Turkiye de insan haklariyla ilgili bir projesinde calisacak Sorbon daki Dogu Dilleri ve Uygarliklari Yuksek Enstitusu nun Turkoloji Bolumu nde Turkiye deki Ermeni Kimliginin Son Yillardaki Evrimi uzerine yaptigi yuksek lisansi da surdurecek. Ama Turkolog olmasina ragmen kendi ulkesinde Turkce ogretmenli-gi yapamayacak. Cunku herkes Anayasa onunde esit yurttas ama General Motor dan hem Turkce hem de sosyal bilgiler ogretmeni olmaz bu ulkede nedense! Ulkene hos geldin Raffi; seni bekliyor kiz belli cay bardaklari gelin gibi suzulen ada vapurlari Bogaz in birbirine goz kirpan isiklari; General Motor ayrimciligi Terorle Mucadele Yasasi gozu kor bir milliyetcilik sikma basli demokrat lik falan!..