Peter Balakian a 1998 PEN/ Albrand Odulu nu getiren Kaderin Kara Kopegi Diyarbakir dan Amerika ya uzanan bir yolculugu anlatiyor Peter Balakian kitabi Kaderin Kara Kopegi nde kendi gelisme yolculugu icinde aile uyelerinin bir zincir olusturarak umutlarini elden ele kimsenin zarar veremeyecegi bir yere goturmesini anlatir. Kusaklar boyu bir umudu bir direnci ve bir kararliligi buyuk babalar buyuk anneler halalar teyzeler umut ve direnc zincirinde ellerinin ustunde birbirlerine aktararak acilarinin ustesinden geliyor yasama tutunuyorlar. Zincir Orta Anadolu Dogu Anadolu Kafkaslar Suriye Avrupa ve nihayet yeni dunyaya kadar bir dunyayi sariyor umutla ve direncle. Balakian ailesinin bu yolculugunun her sayfasinda ailesinden biriyle yoldasiniz; bu bir sayfada babaanne digerinde Peder Balakian la Tehleryan davasinda bir digerinde dede doktor Balakianla birinci savasta Osmanli sahra hastanesinde anneanne ile buyuk kuzenlerle tehcir konvoylarinda yollarini artlarinda bir yuk gibi tasiyarak eslik ediyor bir baska yerde cagdas Amerikan edebiyatinin ustalariyla karsilasiyor Saroyan in coskusuna utopyasina ortak oluyor halanin Bizim ulkemiz yok ama hayalimiz var vurgusu icinize bir baska huzun doldururken sizi bir kez daha bu halkin acilarini anlamaya cagiriyor. Hayat bu mu? Balakian kusaklar boyu aci ceken bir halkin acilarini kendi gelisim tarihi icinde anlatirken Ben sosyal degeri olan bir sey veya Ermeni kitabi yazmak icin ise koyulmamistim milliyetcilik icin pek az sevgi vardi icimde Ermeni etnik yasaminin oylesine disinda tutularak yetistirilmistim ki hayatim gecmisi bulmak icin pesinden kostugum bir ava donusmustu. Kendimi Ermenistan in ve ailemin basina gelen felaketle jenosid in temsil ettigi evrensel ve ahlâki degerlerle meseleye cekilmis bulmustum ifadeleriyle acikladigi calismasini buyuklerin aralarindaki konusmalarin satiraralarindaki sifreleri cozerek sanki bir puzzle in parcalarini tamamlar gibi kayip Ermeni dunyasindan gelen neslin duyarliligiyla bizleri halkinin acilarina ortak ediyor. 1960 li yillarin Yeni Dunya sinda baslayan Balakian in gelisme yolculugu icinde yolculuk eden aile uyelerinin oykuleri gecen yuzyilin basindaki Istanbul da Adana da Diyarbakir da Halep te Kafkasya da Orta ve Dogu Avrupa da ve Amerika da geri donuslerle suruyor. Ve onlar bu yolculuklarina hicbir ulkeye ait olmayarak mitolojik bir pasaportla devam ediyorlar. Kitabin sayfalarinda Tam olgunlastiklari coskulu ve yeni seyler yaratacaklari bir anda bir yazar kusaginin 1915 te susturulmasi pesimi birakmayan bir hayalet gibi aklima gelip durur satirlari sizi Istanbul dan surulen aydinlarla surgun konvoylarinda can veren 1736 Ermeni aydininin trajedisini animsatacak. Balakian bir baska trajedilerini de Yurttaslik hakkimiz olan yas eylemlerimizi protesto eden Turk orgutlerinin Ermenilerin anma toplantilarini basarak engellemelerini saskinlikla ifade ederek Turk hukumetinin bize ve dunyaya gonderdigi mesaj sudur. Bu suctan kendimizi arindirmak icin biz bir sey soyleyecegiz vicdanimiz yok bizim. Biz yalnizca kurbanlarin ve onlarin soyundan gelen insanlari susturmak istiyoruz sozleri yillardir suren bir haksizligi isaret ediyor. SAIT CETINOGLU: Sait Cetinoglu Humanite dergisi editoru KADERIN KARA KOPEGI Peter Balakian Ceviren: Argun Ates Belge Yayinlari 2005 285 sayfa 15 YTL.