Ermeni sempozyumunda Soykirim yapildi diyen Ara Sarafian ile Soykirim yok diyen Prof. Yusuf Halacoglu ne oldugunun arastirilmasi icin ortak proje yapma karari aldi Istanbul Universitesi nin duzenledigi Turk Ermeni Iliskilerinde Yeni Yaklasimlar adli sempozyumun ikinci gunu Ermeni soykirimi iddialarina kaynak gosterilen Mavi Kitap in yayincisi Ara Sarafian ile Turk Tarih Kurumu Baskani Prof. Dr. Yusuf Halacoglu arasinda ilginc bir uzlasmaya sahne oldu. Halacoglu nun Bir proje yapalim ve nerelerde Ermenilere katliam yapildi nerelerde toplu mezar var beraber arastirmaya gidelim. Bu sirada Turklerin yasadigi katliamlari da arastiralim teklifini Sarafian kabul etti. Mavi Kitap la ilgili Sarafian ve Sukru Elekdag arasinda da tartisma yasandi. Isyan raporlari Bu arada sempozyuma paralel olarak Basbakanlik Devlet Arsivleri Genel Mudurlugu nce acilan sergide de bazi tarihi belgeler ilk kez kamuoyuna tanitildi. Sergideki belgelerden bazilari soyle: Dogu Anadolu da cikan isyanlar konusunda gorevlendirilen komisyonun hazirlayip Yildiz Sarayi na sundugu 16 Kasim 1896 tarihli rapor. Bu raporda Van Bitlis Erzurum Diyarbakir Sivas vilayetlerinde Ermenilerin isyan cikardiklarinin tespit edildigi yaziyor. Beyoglu Sorgu Hâkimi Zirak Ohannes Torosyan in basinda bulundugu komisyon raporunda su ifadelere yer veriliyor: Ermeni ihtilal komiteleri isyanlar cikardi ve bu yaptiklarini Muslumanlara atfettiler. Af mektubu 1895 yilinda baslayan Anadolu daki isyanlarin basinda bulunan Ermeni Komite reisleri yaptiklarindan pisman olduklarini belirten af dileyen bir mektubu Sultan II. Abdulhamid e 27 Nisan 1898 de gonderiyor. 10 Aralik 1889 da II. Abdulhamid e gonderilen bir mektupta da basta Maliye Naziri Agop olmak uzere donemin onde gelen Ermenileri Dogu Anadolu da cikan olaylari tasvip etmediklerini bu olaylarin dis guclerin eliyle yapildigini ve tum Ermeni cemaatine mal edilmemesi gerektigini ortak bir imzayla bildiriyorlar. Bugun soykirim tartismalarina neden olan 31 Mayis 1915 tarihli tehcir karari da sergilenen belgeler arasinda bulunuyor. Ara Sarafian (Mavi Kitap in yayincisi): Mavi Kitap a gore katliam sistematik Mavi Kitap in tamamen uydurma oldugunu soyleyenler var. 1916 da Ingiltere de yayimlandi. Mavi Kitap Sistematik olarak Ermeni katliami yapildi diyor. O donemde Osmanlilar Ermenileri hedef olarak goruyor ve toplu olarak katlediyordu. Bunu tehcir sirasinda yaptilar. Donemin Amerikan Konsolosu Hazar Denizi kiyisinda Ermenilerin topluca olduruldugu yerleri goruyor. Kamplardaki durumun cok kotu oldugunu belirtiyor. Iasenin yetersiz oldugunu kilavuzlarin dayak attigini guzel kizlari cariye olarak aldiklarini soyluyor. Sukru Elekdag (CHP Milletvekili): Belgeleri Amerikali misyonerler hazirladi Mavi Kitap in duzmece oldugunu Justin McCarthy gosterdi. McCarthy Mavi Kitap in maskesini dusurdu. Kitaptaki 150 belgenin dogru oldugu yaziliyordu. 59 belge ve rapor Amerikali misyonerler tarafindan yazildi. 52 belge ve rapor Ermeni militanlarca 7 belge ve rapor da Tasnak Partisi tarafindan yazildi. 32 belgede gecen kod adlari ise tamamen uydurma. Mesela 11. belge icin Bukres ten gelen bir bilgi deniliyor. Bunun bir Tasnak temsilcisi oldugu anlasiliyor. Kitabin yazari Toynbee 1922 de kitabin bir savas propagandasi oldugunu itiraf etti. Dr. Bilal N. Simsir (Emekli Buyukelci): 34 Turk diplomatini Ermeniler oldurdu Turk diplomatlarina yonelik silahli bombali Ermeni saldirilari oldu. 1973 yilinda baslayan bu suikastlar dizisi yaklasik 20 yil devam etti. Ermeni teroristler yillarca 4 kitada sistematik olarak saldirilar duzenledi. Bu saldirilarda 34 Turk diplomati ve aile yakinlari sehit oldu. Bircok Turk diplomati da yaralandi sakat kalanlar oldu. Dunya diplomasi tarihinde bir esi bulunmayan bu trajik olaylar dunyanin degisik yerlerinde yasanmistir. Gorev askiyla elinde bavulla giden arkadaslarimiz evlerine tabutlarla dondu. Justin McCarthy (Louisville Universitesi): Ermeniler Ruslarin bilincli casuslariydi Ordunun Rusya yla savasmasi icin butun yollar Sivas Sebinkarahisar Erzurum ve Erzincan dan geciyordu. Ermeniler burada isyan cikardi. Cunku Osmanli nin yollarini kesmek istiyorlardi. Ermeniler Ruslar icin onem teskil eden stratejik yerlerden saldirdi. Halbuki saldirdiklari yerler Ermeniler icin onemli bolgeler degildi. Hatta hic Ermeni olmayan yerlerden bile saldirdilar. Bu bolgeler eger Ruslara yardim etmek istiyorsaniz son derece uygun yerler. Buralarda onemli sayida masum Muslumanlar olduruldu. Birinci Dunya Savasi ndaki en onemli muharebelerden biri Dilbaz muharebesidir. Enver Pasa aslinda bir kovboydu biliyorsunuz. Osmanlilarin Orta Asya ya gitmesini planliyordu. Ama maalesef ilerleyisleri Dilman da durdu. Ruslar son derece guclu bir savunma yapti ve Turkleri yendi. 3 bin asker daha olsaydi Osmanlilar kazanabilirdi. Ama 3 bin asker Van a Ermeni isyanini bastirmaya gitmisti. Bundan dolayi butun savasin kaderi degisti. Ermeniler Ruslarin bilincli casuslariydi. Daha savas baslamadan Ruslarla temas ettiklerini ve silah aldiklarini biliyoruz.