Eger hukumet Ermeni soykiriminin unutulmasini istiyorsa sansur yasalarini kaldirmali insanlarin istediklerini soylemelerine izin vermeli. Gazetelerini R. Desmond ve Barclay kardeslerin satin almasina izin versin yeter gecmis bir daha basini agritmaz. Neden imparatorlugun mezalimlerini cok az kimse biliyor? Turk roman yazari Orhan Pamuk un mahkemesiyle ilgili raporlari okurken iki sey insani carpiyor. Birincisi kuskusuz ulkenin yasalarinin cagdisi acimasizligi. Bay Pamuk baska bir dizi yazar ve gazeteci gibi Turklugu kucuk dusurmekten dolayi yargilaniyor bunun anlami Birinci Dunya Savasi ndaki Ermeni jenositini ve son on yil icinde Kurtlerin oldurulmesini anmaya curet etmis olmasidir. Insani carpan ikinci sey bu olayin insani afallatan zirvalik duzeyinde aptalligi. Eger bu katliamlari canli konulara donusturmek uzere hesaplanmis bir sey yapilacaksa bu tam da ulkenin en taninmis roman yazarini bunlari andigi icin yargilamak olabilir. Katilim icin hazirlandigi surecte Turk hukumeti Avrupa Birligi nin diger uyelerinin cok daha etkili bir bastirma yontemi buldugunu kesfedecektir. Yasal zorlamaya basvurmadan yazarlari yurtlarindan uzaklastiracak lincler duzenlemeden kendi zulumlerimizi unutma yolunda neredeyse sonsuz bir beceri gelistirdik. Zulum mu? Ne zulmu? Bir Turk yazari bu sozcugu kullandigi zaman Turkiye deki herkes siddetle reddetse bile onun neden bahsettigini bilir. Ama Britanya halkinin buyuk kismi suratiniza bos bos bakar. Bu yuzden size iki ornek verecegim bunlarin her ikisi de Ermeni jenositi kadar iyi belgelenmistir. Mike Davis 2001 de yayimlanan Late Victorian Holocausts (Gec Donem Viktorya Cagi Soykirimlari) adli kitabinda 12 ila 19 milyon Hintlinin olumune yol acan kitliklarin hikayesini anlatiyor.(1) Bu insanlarin Britanya devlet politikasi tarafindan olduruldugunu kanitliyor. 1876 yilinda Deccan [orta ve guney Hindistan] yaylasindaki ciftcileri bir El Nino firtinasi yoksul biraktigi sirada Hindistan da net bir pirinc ve bugday fazlasi vardi. Fakat Vali Lord Lytton bunun Britanya ya ihrac edilmesini hicbir seyin engellememesi gerektigi konusunda israr etti. 1877 ve 1878 yillarinda kitligin doruk noktasinda tahil tuccarlari 6.4 milyon carpi yuz kilo bugdaylik rekor ihracat yapti. Koyluler acliktan olmeye basladigi sirada devlet gorevlilerine kurtarma calismalarini mumkun her yoldan engellemeleri emredildi.(2) 1877 tarihli Yardimsever Katkilar Karsiti Kanun tahil fiyatlarinin piyasa belirlemesine potansiyel olarak mudahale eden ozel yardim bagislarini hapis cezasiyla yasakliyordu. Bircok bolgede izin verilen tek yardim agir calismaydi ilerlemis bir aclik durumunda olan herkes de bu calismadan alikonuyordu. Calisma kamplarinda iscilere [Alman toplama kampi] Buchenwald mahkumlarindan daha az yiyecek veriliyordu. 1877 yilinda kamplardaki aylik olum orani yilda yuzde 94 u bulmustu. Milyonlarca insan olurken imparatorluk hukumeti kuraklik sirasinda biriken vergi borclarini toplamak uzere askeri bir sefer baslatti. Ellerinden alinmasa aclik sirasinda hayatta kalabilecek olanlari mahveden bu para Lytton tarafindan Afganistan daki savasini finanse etmek uzere kullanildi. Urun fazlasi uretmis olan yerlerde bile hukumetin ihracat politikalari tipki Ukrayna da Stalin in yaptigi gibi aclik uretti. Kuzeybati eyaletlerinde daha onceki uc yil boyunca hasatta rekora ulasmis olan Oud ve Pencap ta en az 1.25 milyon insan oldu. Kisa sure once yayinlanan uc kitap (Caroline Elkins in Britain s Gulag [Britanya nin Gulag i] David Anderson in Histories of the Hanged [Asilanlarin Tarihleri] ve Mark Curtis in Web of Deceit [Aldatma Agi] adli kitaplari) 1950 li yillarda Kenya da Britanya mufrezelerinin ve beyaz yerlesimcilerin Mau Mau isyanini nasil bastirdigini gosteriyor. En iyi topraklarindan kovulan ve politik haklardan yoksun birakilan Kikuyu lar somurge yonetimine karsi -bazilari siddetli bir sekilde- orgutlenmeye basladi. Britanyalilar buna 320 bin kisiyi toplama kamplarina kapatarak yanit verdi.(3) Geri kalanlarin cogu -bir milyonun uzerinde insan- kapali koylerde tutuldu. Mahkumlar kulaklari kesilerek kulak zarlarina delik acilarak olunceye kadar kirbaclanarak suphelilerin uzerine parafin dokup sonra tutusturularak ve kulak zarlarini sigarayla yakarak sorgulandi.(4) Britanya askerleri testis ve parmaklari kesmek uzere metal hadim etme aleti kullandilar. Yumurtaliklarini kesip kopardigim sirada diye ovunuyordu bir yerlesimci kulaklari yoktu gozu sanirim sag gozu de yuvasindan firlamis sarkiyordu.(5) Askerlere siyah oldugu surece kime isterlerse ates edebilecekleri soylenmisti.(6) David Anderson kusku duyulan 1090 asinin asilisini belgeliyor: Fransizlarin Cezayir de idam ettiklerinden cok daha fazla insan.(7) Daha binlercesi emir verildigi halde durmadiklarini iddia eden askerler tarafindan hemen oracikta olduruldu. Bunlar Britanya hukumeti ya da Britanya somurge yerlesimcileri tarafindan yurutulen ve orgutlenen en az yirmi kadar bu tur zulumden sadece iki ornek: bunlar arasinda sozgelimi Tasmanya soykirimi Malaya da toplu cezalandirmaya basvurma Oman da koylerin bombalanmasi Kuzey Yemen deki kirli savas Diego Garcia nin bosaltilmasi bulunuyor. Bazisi birkac bin okurda belli belirsiz bir hatira uyandirabilir ama cogu insanin neden bahsettigim konusunda fikri yoktur. Guardian in bugunku sayisinda Max Hastings Stalin ve Mao nun suclarina pek ilgi gostermedigimizden yakiniyor.(8) Ama en azindan onlarin oldugundan haberdariz. Express te tarihci Andrew Roberts in sunu one surdugunu okuyabiliriz: yarim bin yillik suren tarihinin buyuk kisminda Britanya Imparatorlugu ornek bir iyilik gucuydu. ... Britanyalilar imparatorluklarini buyuk olcude kan dokmeden halefleri olan hukumetleri demokrasi ve temsili kurumlar konusunda egitmeye calistiktan sonra biraktilar.(9) (herhalde gelecekteki liderleri hapse atarak). Sunday Telegraph ta ayni yazar Britanya imparatorlugu hayranlik verici buyume oranlari sagladi en azindan yerkure uzerinde pembeyle renklenecek kadar talihli olan yerlerde.(10) (Bunu Mike Davis in temel saptamasiyla yani Hindistan in kisi basi geliri 1757 ila 1947 yillari arasinda hic artmadi saptamasiyla ya da Prasannan Parthasarathi nin Guney Hindistan iscileri 18. yuzyilda Britanyali meslektaslarindan daha yuksek kazanca sahip olduklarini ve buyuk maddi guvenlik icinde yasadiklarini ispatlamasiyla karsilastirin. (11)) Daily Telegraph ta John Keegan imparatorluk son yillarinda asari hayirsever ve ahlakci oldu diye one suruyor. Viktoryalilar somurgelerine uygarlik ve iyi yonetim goturmeye ve hos karsilanmadiklari zaman oradan ayrilmaya calistilar. Harita uzerinde kirmiziyla isaretlenen neredeyse her ulkede amaclarina bagli kaldilar. (12) Avrupa tarihinde tek bir hakli olarak kutsanan Soykirim var. Geri kalan hepsi gozardi edilebilir reddedilebilir ya da hafifsenebilir. Mark Curtis in belirttigi gibi Ingiltere deki hakim dusunce sistemi baska herseyin altini oyan tek bir temel kavrayisi one cikarir - Britanya nin temelde hayirsever oldugu fikrini. ... Yabanci politikalarin elestirisi kesinlikle mumkundur normaldir ama temel hayirseverlik kuralini yurutmekteki istisnalari ya da hatalari gosteren dar sinirlar icinde. (13) Bu gorus korkarim Max in [Hastings] bugun kaybindan uzuntu duydugu Ingiliz kulturel kimliginin asil anlamidir. Bunu dayatacak bir yargica ya da sansure gerek yok. Gazetelere sahip olan kimseler basitce okumak istedikleri hikayeleri siparis eder. Turkiye nin artik Orhan Pamuk davasiyla tehlikeye giren Avrupa Birligi ne kabul edilisi kendi mezalimleriyle uzlasmasini gerektirmiyor; yazarlarinin bunlara karsi caresizce ofkelenmesine izin versin yeter. Eger hukumet Ermeni soykiriminin unutulmasini istiyorsa sansur yasalarini kaldirmali ve insanlarin istediklerini soylemelerine izin vermeli. Gazetelerini Richard Desmond ve Barclay kardeslerin satin almasina izin versin yeter gecmis bir daha basini agritmaz. (GM/SG/TK) * George Monbiot nun Guardian gazetesinde 27 Aralik ta yayinlanan yazisinin monbiot.com daki orijinalini Sabri Gurses bianet icin Turkcelestirdi. Kaynaklar: 1. Mike Davis 2001. Late Victorian Holocausts: El Nino Famines and the Making of the Third World. Verso London. 2. Vali yardimcisi Sor George Couper dan bolge memurlarina gonderilen bir emir. Aktaran Mike Davis age. 3. Caroline Elkins 2005. Britain s Gulag: The Brutal End of Empire in Kenya. Jonathan Cape London. 4. Mark Curtis 2003. Web of Deceit: Britain s Real Role in the World. Vintage London. 5. Caroline Elkins age. 6. Mark Curtis age. 7. David Anderson 2005. Histories of the Hanged: Britain s Dirty War in Kenya and the End of Empire. Weidenfeld London. 8. Max Hastings 27 Aralik 2005. This is the country of Drake and Pepys not Shaka Zulu [Burasi Drake ve Pepys in Ulkesi Shaka Zulu nun Degil] The Guardian 9. Andrew Roberts 13 Temmuz 2004. We Should Take Pride in Britain s Empire Past [Ingiltere nin Imparatorluk Gecmisinden Gurur Duymaliyiz] The Express. 10. Andrew Roberts 16 Ocak 2005. Why we need empires [Neden Imparatorluklara Ihtiyacimiz Var] The Sunday Telegraph. 11. Prasannan Parthasarathi 1998. Rethinking wages and competitiveness in Eighteenth-Century Britain and South India Past and Present 158. Aktaran Mike Davis age. 12. John Keegan 14 Temmuz 2004. The Empire is Worthy of Honour [Imparatorluk Onur Duyulmaya Layiktir] The Daily Telegraph. 13. Mark Curtis age.