YOK Baskani Tezic Sizin okulunuz bize bagli degil eskiden oldugu gibi Milli Egitim e bagli. Devlet isterse yarin sabah acabilir dedi. Ruhban okulu meslek yuksekokulu olarak acilabilir DERYA SAZAK: Ruhban okulu 1971 de niye kapatildi? BARTHOLOMEOS: Bizimki azinlik meslek okuluydu. Universite muadili degildi. Kapatilmamaliydi. Milli Egitim Bakanligi nin bize verdigi diplomada bir not vardi liseden sonra bir sene mesleki tahsil gormus sayilir diye. Bugun istenirse 24 saatte acilabilir. Milli Egitim Bakani Huseyin Celik Yarin acilabilir diyor... YOK Baskani Prof. Erdogan Tezic patrikhaneye geldi Sizin okulunuz bize bagli degil eskiden oldugu gibi Milli Egitim e bagli 1951 de onaylanmis yonetmelik cok iyi hazirlanmis dedi. Hicbir hukuki engel yok. Lise kismi acik... Devlet kapatmadi ama ogrenci kalmayinca masrafli olmaya basladi su anda fiilen kapali sayilir. Sonucta burasi din adami yetistiren bir okul. Belli bir disiplin gerekiyor. Manastir bir yasam tarzidir. Ruhban okulunda sadece akademik seviyede ders verilmiyor kilisede sabah aksam duamiz var ayinlerimiz oluyor. Benim okudugum yillarda aksam duasindan sonra tepeden mecburi yuruyus vardi. Top oynardik. Yatili okul arkadasligi baskadir. Dostluklar bugun de suruyor. Italya Almanya Belcika metropolitleri benim arkadaslarim Avustralya baspiskoposu okulumuzdan mezun. Siyasi iktidarlar gecmiste soz vermisler. Ozal yasamis olsaydi okul coktan acilmis olacakti. Atina da cami acilsin Basbakan Erdogan in tutumu nasil? AKP hukumeti de olumlu bakiyor mu? Basbakan i ziyaret ettim. Sayin Erdogan Atina da iken umut verdi. Okul konusunu actigim zaman Atina da cami olmamasini hatirlatti. Binlerce Musluman var. Siz ne dusunuyorsunuz cami konusunda? Atina da da cami acilmali cunku diplomatlar var isadamlari gidip geliyor olimpiyatlarda Musluman sporcular geldi. Maalesef bugune kadar cami yapilmadi. Ancak bu sorunun Istanbul daki ruhban okuluyla alakasi yok. Biz Turk vatandasi olarak hakkimizi istiyoruz. Turk-Yunan iliskileri ve mutekabiliyet bize cok zarar verdi. Bati Trakya da 120 bin Musluman Turk var Istanbul da 3 bin Rum. Hâlâ mutekabiliyetten bahsediyoruz. Hangi mutekabiliyet? AB surecinde Turkiye nin uyeligini destekliyorsunuz. Turkiye nin AB perspektifini her zaman destekledim. Oncelikle Turkiye icin ve Turk milleti icin cok hayirli olacagina inandigim icin. Ikinci olarak azinliklarin ve patrikhanenin durumu gelisecek daha rahat olacak. Kisitlamalar haksizliklar olmayacak. Okul meselesi nerede takiliyor? Siyasi irade yok bence... Milli Egitim Bakani en yetkili sahistir. Iki sene once Fener de Kirmizi Mektep te konusurken herkesin onunde dedi ki Ruhban okulunun tekrar acilmasi onunde hukuki bir engel yoktur. Demek ki bir yere takiliyor. Fakulte degil meslek okulu Devlet mi? YOK Baskani Tezic bana Devlet isterse okulunuzu yarin sabah acabilir dedi. Biz fakulte pesinde degiliz. Ruhban okulu meslek yuksekokulu olarak acilabilir. AB surecinde Bati nin dayatmasiyla Turkiye nin ulusal guvenligini ilgilendiren konularda odun verildigi kaygisi var. Bizim azinligimiz Lozan la zaten taniniyor kilise asirlardan beri mevcuttur. Heybeliada ya 100 talebe gelse koskoca Turk devleti bunlari kontrol edemez mi? Bir yaramazlik yapacak olursa talebeler tut kulagindan sinir disi et o kadar kolay. Zaten ikamet izni alinacak emniyetten acikken de Milli Egitim den mufettisler geliyordu. Devletin denetimi her zaman oldu. Ozerklik imtiyaz istiyormusuz yok boyle bir sey. Okulumuzun kapisinda TC Milli Egitim Bakanligi tabelasi duruyor. Caglayangil in anisi Devlet isteyince neler olmaz ki? 1948 de ABD Baskani Truman in ucagiyla Istanbul a gonderilen Athenagoras patrik olmak icin zorunlu Turk vatandasligina gecirilerek goreve baslatilmis. Nufus kâgidini sonradan Disisleri Bakani olan Ihsan Sabri Caglayangil Istanbul Emniyet Mudurlugu nde Siyasi Daire nin baskanligini yaparken Ankara dan gelen talimatla hazirlatmis. Patrige Yanya dan TC vatandasi kimligi cikarilmis. Soguk Savas yillarinda boyle seyler normalmis! O zaman ABD Turkiye ve Yunanistan Athenagoras in patrikliginde anlasmislar. Simdi cemaatimiz azaldi Ankara ya bir mektup yazdim ve Sen Sinod Meclisimiz adina hukumetten sunu istedik. Benden sonraki patrikler herhangi bir devletten herhangi bir vatandaslik statusunden olabilsin. Secildikten sonra Turkiye Cumhuriyeti ona vatandaslik verecek. Patrik seciminde TC vatandasi olma zorunlulugu kalksin istiyorsunuz. Iskenderiye Patriginin seciminde Misir hukumeti hicbir sinirlama koymuyor Uganda Kenya uyruklu olabiliyor cunku Iskenderiye Patrigi butun Afrika kitasi icin gorevlidir. Ruhban okulunun acilisini gormek ayrilmadan once bir misyon olmali. Onu yarin gormek isterim sahsi bir prestij meselesi degil kilisemizin ihtiyaci oldugu icin. Istanbul Patrikhanesi Ortodoks âleminde birinci makamdir ve kendi din adamlarini yetistirmek yarinini garanti almak imkânindan mahrumdur. Arnavutluk ta Finlandiya da kucuk capli okullar var ama yetmiyor. 300 milyonluk Ortodoks âleminden soz ediyoruz. Amerika da 3 milyon kisi var ABD Baspiskoposu nu biz tayin ediyoruz. Bir bardak suda firtina Ekumenlik demek bu mu? Otosefal (bagimsiz) kiliselerin disindaki Ortodokslar Istanbul Patrikhanesi ne baglidir. Turkiye kabul etmese de dinen ekumenlik gecerli diyorsunuz. De facto bir durum 6. asirdan beri bu unvani kullaniyor Istanbul Patrikligi. Bizans Osmanli ve Cumhuriyet donemlerinde kullanilan bu unvan bugun niye sorun oluyor? O kadar cok sey soyleniyor ki Bartholomeos ekumenligi istiyor empoze ediyor diye. Hayir. Hicbir sey istemiyorum. Cunku bu zaten mevcuttur. Lozan a gore durum nedir? Lozan tutanaklarinda Inonu den sonraki Turkiye delegesi Riza Nur ekumenik patrikhane diye konusuyor anilarinda var. Bunlarin hepsi yazildi. Bir bardak suda firtina kopariliyor. Okulun acilmasina izin istiyoruz. Dunyadaki Ortodokslarin merkezi Istanbul Patrikhanesi nin burada olmasi bir imtiyaz Turkiye icin bir iftihar meselesi olmali. Sayin Erdogan kalkip Ispanya ya gidiyor. Medeniyetler ittifaki uzerinde konusuyor. Okulun kapali tutulmasi Turkiye nin AB uyelik surecini nasil etkiler? Zorlastiriyor. Goruyorsunuz iste AB temsilcileri iki de bir Okulu acin diyor. Cunku AB kriterlerine uygundur din ozgurlukleriyle bagdasmaktadir. Amerika da istiyor. AIHM ye Buyukada davasi Azinlik mulkleriyle ilgili tartisma var. Soz verdiler ama yasa henuz cikmadi. Vakiflar Genel Mudurlugu yalniz Rumlara karsi degil Ermenilere Suryanilere Katoliklere karsi da buyuk haksizliklar yapmis oldu. Bir ornek vereyim: Buyukada Rum Patrikhanesi bizim malimiz gerek padisahtan gerekse Turkiye Cumhuriyeti nden tapu senedimiz olmasina ragmen elimizden alinmak istendi. Mecburen AIHM ye basvurduk ve konu oradadir. Inaniyoruz ki davayi kazanacagiz. Benim memleketim olan Gokceada da araziler istimlak edildi devlet aldi. Hazine ye gecen mallarin bir kismi ucuncu kisilere satildi. Rumlardan alindi baskalarina satildi. Simdi Avrupalilar soruyorlar niye iade etmiyorsunuz? Etmeyecekseniz tazminat verin. AB surecinde Turkiye nin gelecegi ve yeni Avrupa kimligiyle soylesiyi noktalayalim. Yeni Papa basta Turkiye nin uyeligini Avrupa nin tarihi cekirdegini olusturan Hiristiyan kulturune aykiri bulan ciddi bir cogunluk var. 11 Eylul sonrasinda medeniyetler bulusmasi dusuncesi destek bulsa da AB nin doguya dogru genislemesine karsi cikan cevrelerin muhalefetine ragmen Turkiye gelecekte tam uye olabilecek mi? Ben her zaman diyorum ki medeniyetler bulusabilir kaynasabilir. Turkiye nin AB ye dahil edilmesi karsilikli bir zenginlestirme olacaktir. Yani AB Turkiye nin ve Islamin kulturunden alacagini alacak Turkiye Avrupa daki medeniyetten etkilenecek. Baris icinde karsilikli saygi icinde yasayacaklar. Bunun olumsuz tarafini goremiyorum. Islami teror dememeliyiz Papa gelecek yil Turkiye yi ziyaret edecek... Secilmeden once Turkiye karsiti dusunceler seslendirmisti. Kardinal oldugu zamanki dusunceleri baskaydi simdi daha yumusak. Turkiye ye geldiginde ilk once Ankara ya gidecek sonra patrikhanemize gelecek ve eminim ki gerek Cumhurbaskani Sezer le gerek Basbakan Erdogan la gayet iyi anlasacaklar. Vatikan in Istanbul daki temsilcisi cok muspet konusuyor... 11 Eylul sonrasi Madrid de bu yil Londra da patlayan bombalar Bati da radikal Islami teror sendromunu yeniden canlandirdi. Fransa da Paris i yakan olaylarda Kuzey Afrikali gocmenlerin dislanmasindan kaynaklanan bir sorun olmakla birlikte Avrupa da Islami yuklesin krizi gibi de gosterilmek istendi. Sizin bakis aciniz nedir? Buna Islami teror dememeliyiz. Sayin Erdogan da bunu tekrarliyor cunku terorist kimseler her kesimden cikabilir her dinden olabilir. Yani ateist de olabilir cunku bu bir ideolojidir yani bir dinle ilgi kurmamaliyiz. Viyana da eski Iran Cumhurbaskani Hatemi Afganistan lideri Karzai nin de cagrili oldugu konferansta soyledim: Teror olaylarinin arkasinda mutlaka dini gormemeliyiz. Tersten soyleyeyim milliyetci ve siyasi amaclara dini alet etmemeliyiz. Yazlari babamla kahvede calisirdim Gokceada dogumlusunuz. Gecmisin anilarindan baslayalim isterseniz... Gokceada da 1940 da dogmusum cocuklugum orada gecti. Rahmetli babam kahvecilik ve berberlik yapiyordu. Okulun tatil oldugu yaz aylarinda ben de kahvede calisirdim atesi yakip karsidaki cesmeden su getiriyordum. Koyumuzde hemen hemen Turk yoktu. Mubadelenin disinda birakilmisti ada koylerin hepsi Rum du. Ilkokulda Turk hocalarimiz vardi. Mecnune Hanim i hatirliyorum kompozisyonum iyiydi ama o zamanlarda ruhbanliga egilimim vardi. Koyumuzun papazinin pesini birakmiyordum. Sapellere gidip ayine yardimci oluyordum. Okumayi cok seviyordum kirlarda gezmeyi de... Ilkokuldan sonra Istanbul a gonderildim. Zografyan a oradan 1954 te Heybeliada Ruhban Okulu nun lise bolumune geldim uc senede bitirdim ardindan dort yil ilahiyat okudum. 1961 de mezun oldum. 1991 de Istanbul Fener Rum Patrigi secildim. Patrigin idami ispat edilemiyor Lozan a gelmeden Tanzimat doneminde Osmanli nin Musluman olmayan azinliklara tanidigi haklardan soz edelim. Buyuk devletlerin zorlamasiyla reformlar yapilmis ama imparatorlugun pek de hayrina olmamis. Istanbul daki kiliselerimizin cogu 1800 lerde kuruldu cunku donemin padisahlari cok daha genis ufuklu ve cok daha aydin insanlardi. Ve Hiristiyanlara azinliklara karsi daha mertce davraniyorlardi. Parcalanma zarar verdi Balkanlar daki uluslasma surecinde ozellikle Yunanistan in bagimsizliginda kilisenin etkisi yadsinamaz. Cemaatler uzerinden gizli orgutlenmeler Mora Isyani nda patrikhanenin rolu... Istanbul Patrigi suclu bulunmus. Fener meydaninda patrikhanenin orta kapisinda... Astilar!.. Patrik Grigorios. 1821 de idam edilmis. Bunlar deniliyor konusuluyor fakat ispat edilmiyor. Biz patrikhane olarak Osmanli Devleti ndeki parcalanmayi istemiyorduk. Cunku patrikhanemiz o zaman butun manevi kuvvetini kaybetti. Yunanistan Kilisesi Istanbul dan koptu. Patrikhane 1833 ten 1850 ye kadar 17 sene boyunca Yunan Kilisesi ni aforoz etmisti. Patrikhaneye karsi bir ihtilal sayildi bu olay. Balkanlar daki uluslasma hareketleri patrikhanenin aleyhinde oldu. Bulgar Sirp Yunan kiliseleri bizden koptu. Okulun bugunku durumu 1- 1844-1915 yillari arasinda okul yedi sinifliydi. Bunlarin dordu lise ucu Teoloji bolumune aitti. 1915-1918 yillari arasinda 1. Dunya Savasi nedeniyle Istanbul un bircok okulunda oldugu gibi egitim durmustur. 2- 1918-1923 arasinda okul bes yillik yuksekokul statusune yukseltilmistir. 3- 1923-1951 arasinda Cumhuriyet Turkiye sinin okullariyla uyum saglayarak eski yedi yillik egitim sistemine donmustur. 4- 1951-1971 yillari arasinda donemin Istanbul Rum Patrigi Athenagoras in cabalariyla yeniden statu degistirilmistir. Liseden sonra dort yillik egitim verdigi halde Milli Egitim Bakanligi nin Talim ve Terbiye Dairesi nin 25 Eylul 1951 tarih sayi 2 ve 151. karariyla onayladigi Ogretim Yonetmenligi ne gore sadece rahiplik meslegine girecek ogrencileri yetistirmek amaciyla faaliyet gostermekte idi. Verilen diploma ise lise egitiminden sonra mesleki okullardan mezun olanlarin almis olduklari diplomaya esitti.