Kultur savaslari yla tehlikeye giren Amerika nin yasal anlamda en oncelikli ilkesi durumundaki sinir gozetmeyen sansurden ve kati devlet kontrolunden bagimsiz zihniyet prensibini yeniden tasdik etmek uzere gecenlerde federal bir dava acildi. Genel olarak yuzyillik ihtilafin birbiriyle celisen tarihsel yorumlarina odaklanilmakla beraber ozelinde ise gecenlerde kanunlasan Massachusetts yasasi teknik acidan ele alinmaktadir. Davada Massachusetts eyaleti egitim departmaninin tarihin lise ogrencilerimizin zihinlerine farkli goruslere yer verilmeksizin tek tarafli olarak yansitildigi yayin tarzina karsi cikiliyor. Davacilar iki lise ogretmeni ust duzey bir lise gorevlisi ile Turk-Amerikan Dernegi. Farkli gecmise ve bakis acisina sahip olmalarina ragmen tum davacilar ve avukatlari anayasal anlamda bir test niteligindeki davada hukumetin ihtilafli tarihsel meselelere siyaseten onaylanan inanclari yansitmamasi ve mufredat programlarindan birbirinden farkli gorusleri cikarmamasi gerektigine dair kanaati paylasiyorlar. Soykirim var mi yok mu? Ihtilafli tarihsel meseleler arasinda Osmanli Imparatorlugu nun son donemlerinde 1. Dunya Savasi sirasinda ve sonrasinda Dogu Anadolu da Ermeni nufusuna ne olduguna dair yorumlar da yer aliyor. Tarihciler cok sayida Ermeni nin (ayrica pek cok Turk un de) hayatini kaybettigi olaylarin tehcir olayi belgelenmis olmasina ragmen uluslararasi hukukun -kasitli ve sistematik bicimde bir irkin ya da siyasal veya kulturel bir grubun yok edilmesi seklinde- tanimladigi soykirim olup olmadigi konusunda hemfikir degiller. Pek cok tarihci Turklerin niyetinin Ermenileri bir halk olarak yok etmek oldugunu ileri surerken digerleri bu gibi bir niyetin kesin olarak saptanamadigini ve olaylarin bir soykirim kampanyasindan ziyade bir ic savasa benzedigini ileri suruyorlar. Bu tarihsel meseleyle ilgili tartismalari kisitlayan yasal duzenlemelerin ilk tohumlari alti yil once atildi. 1999 yili mart ayinda Massachusetts yasama organi devlet okullarinda kullanilmak uzere insan haklari meseleleri ve soykirim konusunda olusturulacak mufredat programina konulmak uzere bazi materyallerin temini yonunde bir yasa cikardi. Bu mufredat programinda ihtilafli meseleler konusunda farkli goruslerin dile getirilecegi de ifade edilmekteydi. Ancak uygulama asamasinda; egitim departmani once Ermeni soykirimi tartismasinda her iki tarafa ait cesitli materyallere yer verdi ancak daha sonra soykirim siniflamasina karsi olan savlari ileri suren tum materyalleri eledi. Daha onceden ele alinan materyaller bir senatorun ve soykirimi tartismaya acacak tum tezleri irkci olarak iddia edenlerin lobi faaliyetlerinin ardindan egitim departmani tarafindan sansure ugradi. Daha once ihtiva edilen materyallere sansur uygulanmasi 1982 de New York eyaleti Island Tress Union Free School District te yasanan yasal tartismalari akla getiriyor. Bu okulda yuksek mahkemenin nitelendirmesine gore Siyasal Muhafazakâr Aileler Orgutu nun baskisiyla okul kutuphanesinde bulunan Amerikan karsiti Hiristiyan karsiti Yahudi karsiti ve mustehcen olarak addedilen kitaplar toplatilmisti. Mahkeme ise toplatma kararinin iptal edilmesi yonunde karar verdi. Kararin gerekcesinde ise farkli goruslerin baski altina alindigina yer verildi. Ermeni soykirimi nin tarihsel olarak dogru bir tanim mi yoksa abartilan ve siyasallastirilan bir iddia mi oldugu konusundaki tartismalar gunumuzun siyasal ve kulturel manzarasini belirleyen mucadeleyi sekillendirdi. Kulturel savaslar sadece tek tarafin inanclarini zafer olarak gormek degil ayni zamanda fikirlerin pazarlandigi bir ortamda catisan goruslerle bir uzlasi saglanamamasiyla da ilgilidir. Davamiz sansure heves eden bir kultur zeminine karsi koklu bir Amerikan ilkesinin yeniden tasdiki yonunde bir girisimdir. Massachusetts li olan ABD Yuksek Mahkeme yargici Oliver Wendell Holmes un 1929 da soyledigi gibi Ozgur dusunce ilkesi bizimle ayni fikirde olanlar icin degil nefret ettigimiz dusunceler icindir ve bu ABD Anayasasi nin en elzem ilkesidir. (25 Kasim 2005)