Fethiye Cetin in Anneannem kitabi bir coklari acisindan gecmislerini soy kutuklerini yeniden ezberlerinin bozulmasi pahasina arastirmalarinin bir uzun yuruyusun Ermeni ce bir sarkinin Hingallanin izini surmenin kitabidir. Biz hatirlayacagiz ki onlar unutsun! Dusunun ki bir cami avlusuna film platosu kurulmus!. Ekip hazir. Film icabi da olsa. Orta yerde bir cenaze. Cemaat saf tutmus. Cenaze namazi kilinacak. Hoca soruyor: Rahmetli Seher Hanim in annesi ile babasinin adlari nedir?. Cemaatten biri caminin bir kosesinde huzunle beklesen kadinlara yonelip soruyu bir de onlara yoneltiyor. Kisa bir sessizlikten sonra bir kadin sesi biraz da urkekce yanitliyor. Babasinin adi Huseyin anasinin adi Esma.Soruyu soran yaniti almanin rahatligi ile kadin grubundan kopacagi an; bir baska kadin sesi hem de daha gur ve butun avludakilerin duyacagi bir sesle Ama bu dogru degil! Onun annesinin adi Isguhi. Babasinin adi ise Hovannes!. Iste filmin koptugu an. Sagim solum sobe. Herkes ama herkes ebe! Belki de 80 yillik cumhuriyet tarihinin dugumlendigi an tam da bu andir. Ne hikmetse Istanbul daki Ermeni Konferansi haberlerini vatan millet bayrak adina atilan curuk domates ve yumurta salvosu ile birlikte televizyonlardan izlerken Fethiye Cetin in Anneannem * kitabini dusundum. Dusundum ve bir yil icinde ikinci kez okudum. Kaci okumustur acaba o protestocularin bu kitabi. Anneannem olum aninda yalan soylenmeyeceginin kitabi. Olum aninda gercekle yuzlesmenin kitabi. Anneannem yazarinin yazarken okurunun da okurken gozyaslarini icine akittigi bir kitap. Okunup bitirildiginde belki de insanin tukendiginin kitabi. Insan olmanin sinirlarinin zorlandiginin hissedilisinin kitabi. Yitirilenlerin yerine bir seyler konulamamasinin kitabi. Fethiye Cetin i epeyce bir zamandir aydin kimligi ile tanirdim. Cesitli toplantilarda zaman zaman aydin cikislari ile yurekli buldugum bir sahsiyet olarak bilirdim. Dili uslubu yazmaya da uygun gibi gelirdi bana. Bir keresinde de kendisine yazmasi gerektigini soylemistim. Tebessum edip bir sey dememisti. Demek ki biriktiriyormus. Elazig in Maden ilcesinden Fethiye Cetin. Yillarca bir cogumuz gibi okullarda resmi tarihle yetismis. Cocukken sokakta oyun oynarken birileri bir yerleri tarif ederken kilisenin orda! derlermis. Kilise dedikleri neyin nesiymis! Kimlerden kalmaymis! O kilisenin sakînleri simdilerde nerelerdeymis! Sonralari bu sorular sorumlulugunu bilen her aydin gibi Fethiye yi de rahatsiz etmis. 20 li yaslarindayken anneannesi kendisinden ozel istekte bulunmus. Benim ailemi bul demis. Bilinen anneannenin ailesinin Cermikli Huseyin ve Esma oldugu. Oysa aranan aile ABD de demis anneanne. Sonra oykunun pesine dusunce gercek ortaya cikmis. 60 yil boyunca bir turlu disariya en yakin aile fertlerine duyurulmayan ic sesler birden torun araciligiyla dile gelmeye baslamis. 9 yasina kadar ailesi ile o zamanlar Elazig in Palu ilcesine bagli Ermenice adi Havav olan ve halk arasinda Habab olarak bilinen ve bugunku adi Elazig in Kovancilar ilcesine bagli Ekinozu olan koyunden anneanne Heranus un hikâyesi baslar. Bizim buralarda kafle zamani ya da Ermeni kaflesi dedikleri 1915 li yillarda Diyarbakir in Cermik ilcesi Hamambasi nda ailesinden koparilip adeta zorla alinip yasami dili dini ve ozcesi dunyasi degistirildigi halde ic sesi yitmeyen Heranus un hikâyesidir bizlere aktarilan. Anneannem kitabi bir arayisin hikâyesidir. Anneannem kitabi bir memleket hesaplasmasidir. Anneannem kitabi bir hemsehri yuzlesmesidir. Anneannem kitabi bir coklari acisindan gecmislerini soy kutuklerini yeniden ezberlerinin bozulmasi pahasina arastirmalarinin kitabidir. Anneanne kitabi bir uzun yuruyusun kitabidir. Fethiye Cetin in anneannesi unutulmus ve yillar sonra izi surulmus Ermeni ce bir sarkinin Hingallanin izini surmenin kitabidir. Kilic Artiklarinin cocukluk dunyalarindan kalan degerlerinin; uzun yillar sonra ayni zamanda ayni anda ve ayni tatta yapilan Mahlepli Coreklerinin kitabidir Anneannem. Anneannem belki de bugun bilim merkezlerinde gecmisle yuzlesme adina yapilan konferanslar icin bir girizgahtir. (SD/BA) * Fethiye Cetin. Anneannem. Metis Yayinlari.2005. Istanbul