Kucuk Minas anneannesi Verjin in kucaginda 1959 DURMUS: Sayin Patrik anneannenizin musluman oldugu ve ikinci evliligini bir Ermeni ile yaptigini sizin de ikinci esinden olan torunu oldugunuz dogru mu? PATRIK: Anneannem yari Ermeni yari Rum dur. Anneannemin babasinin adi Bogos Karakasyan annesinin adi ise Olimpia’dir. Anneannemin kendi adi ise uzundu - Verjin Efzat Yeprakse Karakasyan. Anneannemin ilk kocasi Pera Palas’in karsisindaki unlu lakerda dukkaninin sahibi Artin Balikciyan’di. Bu evlilikten iki kizlari olmus: benim buyuk teyzem Azat ile annem Mari. Azat Teyzem Sivas’in Zara ilcesinden Nisan Zarali ile evlendi. Nisan Dayim Ermeni Hristiyan’di Balikli Ermeni Mezarligi’nda istirahatte. Annem Mari ise Yesilkoy’de yasayan Izmitli Onnik Mutafyan yani babamla evlenmis. Bu evlilikten uc cocuklari olmus - Minas yani ben ve kizkardeslerim Peruz ve Azat. Mesrob benim rahiplik adim 1979’da Patrik Sinorhk tarafindan takildi. ANNEANNEMIN IKINCI KOCASININ MUSLUMAN OLDUGU DOGRUDUR Buyukbabam Artin Bey vefat ettikten sonra anneannem Verjin Hanim bicare kalmis ve cocuklarina bakamayacak duruma gelmis. Taksim Calgici Sokak’taki mahalle sakinleri copcatanlik ederek Verjin Hanim’i hayatini bir fabrikada soforluk yaparak kazanan Arapgir dogumlu Mehmet Ali Varoler ile tanistirmislar. Boylece anneannem Verjin Hanim Mehmet Ali Bey’le belediye nikahi ile 1944’te evlenmis. Yani bey Musluman hanim da Hristiyan kalir. Bu evlilikten de anneannem Verjin Hanim’in bir kiz cocugu olur - Sevim Varoler. Sevim Teyzem Mehmet Ali Bey’in kizi oldugu icin Turk Musluman’dir. Ailemizde bir ayirimcilik hic olmamistir. Sevim Teyzem Ersan Senkan ile evlenerek birlikte Almanya’ya isci olarak gittiler. Bu evlilikten bir kiz cocuklari oldu yani benim yegenim Nilgun Senkan. Ben lise ogrenimimi Stuttgart Amerikan Lisesi’nde tamamlarken Almanya’da bana Sevim Teyzem ve Ersan Enistem baktilar. Yegenim Nilgun’e gelince o da 1995’te Kastamonu dogumlu Ahmet Gursen’le evlendi bu evlilikten de bir kiz cocugu dogdu yani benim tatli kucuk yegenim Ozde Gursen. BUYUKBABAM IZMITLI BUYUKANNEM YOZGATLI’YDI Gelelim babam Onnik’in ailesine. Buyukbabam Minas Mutafyan’in buyukleri Adapazarli’ymislar. Askerlik gorevini yaptiktan sonra buyukbabam Minas Izmit’e yerlesmis ekmek fabrikasinda calismis pismaniye ustasi olmus. Daha sonra Istanbul-Yesilkoy’e goc etmek zorunda kalmis. Yesilkoy koyken koyun ekmek firinin sahibi oldugu soyleniyor. Yesilkoy’de firincilik yaparak gecinen buyukbabam Minas aslen Yozgatli olup Samatya’da yasayan babaannem Aznif ile Samatya Surp Kevork Kilisesi’nde evlenmis. Bu evlilikten iki cocuklari olmus – babam Onnik ve halam Mari. Onnik annem Mari ile evlenmis. Halam Mari ise Istanbul dogumlu Krikor Degirmencioglu ile evlenmis. Mari Halam ile Krikor Amcam vefat ettiler. Ogullari Aris ise halen bekar. Buyukannelerim de buyukbabalarim da Balikli Ermeni Mezarligi’ndalar. TEYZELERIMDEN BIRI MUSLUMAN’DIR DURMUS: Akrabalariniz arasinda musluman olanlar varmis... PATRIK: Dedigim gibi Sevim Teyzem Ersan Enistem yegenim Nilgun kocasi Ahmet Bey ve kucuk yegenim Ozde Musluman’dirlar. KIZKARDESLERIMIN KOCALARI ERMENI HRISTIYAN’DIR DURMUS: Kizkardesinizin Musluman bir erkekle evli oldugunu da duyduk… PATRIK: Bu dogru degil. Yegenim Nilgun’le karistiriyor olabilirler. Benim iki kizkardesim var - Peruz ve Azaduhi-Aznif. Peruz Ermeni Hristiyan kokenli Ara Kamar ile evliydi. Bir erkek cocuklari oldu - tatli yegenim Nathan Kamar. Ne yazik ki sonra bosandilar. Azaduhi-Aznif ise yine Ermeni Hristiyan kokenli Jilber Malhasyan ile evlidir. Bir kiz cocuklari oldu - tatli yegenim Mane Malhasyan. HOSGORU YAPAY BIR SOZ ONEMLI OLAN ALLAH VE INSAN SEVGISI DURMUS: Siz de onlara karsi gayet hosgoru icerisinde davraniyormussunuz. Musluman akrabalariniza Ramazan aylarinda iftara gidiyormussunuz. Butun bu bilgiler dogru mu? PATRIK: Hosgoru sozu bana cok yapay ve itici geliyor. Bizler hayatimizi ve sevgimizi paylasiyoruz. Yapay sozlere gereksinim duymuyoruz. Anneannemin secimi zamaninda oyle olmus biz de nasil dogduysak oyle yasiyoruz. Ailenin Hristiyan olanlari Hristiyan. Musluman olanlari da o dine gore yasiyorlar. Ramazan iftarlari ya da Hristiyanlar’in yortu sofralari ise bambaska bir olay. Bu her seyden once yan yana ic ice yasayan insanlarin kultur alisverisi yasam diyalogudur. Ben asil bu olmadigi zaman garipsenmeli diye dusunurum. Ramazan’da davet edildigim zaman niye gitmeyeyim ki? Ramazan iftarlarindaki ya da yortu sofralarindaki paylasima karsi olan Muslumanlar ve Hristiyanlar zaten masallah fanatik dusuncelerini ve kinlerini bol bol yazilara dokerek kusuyorlar. Kimi dini siyasallastirma cabasinda. Kimi dini carsiya cikarmis. Kimi de bu veya su dinin dogmalarini vecibelerini adetlerini ezberlemis ama ne yazik ki ruhaniyat acisindan epeyce sig veya ozurlu. Takdir yuce Allah’indir. Yanibasinda gordugu tuttugu konustugu insani sevemeyen bir kisi Ruh olan ve goremedigi Allah’i nasil sevebilir ki? Bunlar Incil-i Serif’in sozleri. Oyle ki eger tanis olmaya komsuluga diyaloga huzura barisa sevgiye hizmet ediyorsa iftara da yortu sofrasina da giderim gerektiginde ben de iftar sofrasi acarim. Dileyen gelir dilemeyen gelmez. O kadar. KARISIK EVLILIKLERI DOGRU BULMUYORUM DURMUS: Peki Musluman-Hristiyan karisik ailelerin durumu hakkinda ne dusunuyorsunuz? PATRIK: Ozellikle karisik evliliklerden dogan cocuklarin ilerde dil ve din acisindan sorunlar yasadiklarina ve buyurken bocaladiklarina sahit oldugum icin karisik evlilikleri dogru bulmuyorum. Ancak karisik evlilik sayisi bugunlerde epey cogaldi. Bu sikki secenleri de saygiyla karsiliyorum. Kilise olarak onlarin hayatini zorlastiracak hicbir uygulamamiz yok. Bircok tanidigimiz dostumuz var. Cok mutlu olanlar da var cok mutsuz olanlar da. PATRIK SINORHK ILE LUTFI DOGAN IN KARDESLIGI SADECE SOYLENTI DURMUS: Patrik Sinorhk ile Lutfi Dogan’in kardes olduklari iddiasi hakkinda ne dusunuyorsunuz? Tamamen soylentiden ibaret oldugunu dusunuyorum. Benim sahip oldugum veriler soyle: Muteveffa Patrigimiz Sinorhk’un babasi zamaninda Sivas’tan Igdeli’ye goc eden Matikgiller’den Kalust ve Lusaper oglu Mihran Kalustyan imis. Kalustyan Ailesi Igdeli Koyu’nun hatiri sayilir esrafindanmis. Koyde imeceyle insa edilen Bartevyan Okulu’nun baslica hayirseveri bu aileymis. SUSAN GULTANE BEBEK KOYUNDEN Patrigimizin annesi ise Yozgat’in Bebek Koyu’ndenmis. Adi Guldane degil Susan Gultane idi. Yanilmiyorsam 1908’de Yozgat’in Igdeli Koyu’ne gelin gitmis ve Mihran Kalustyan’la evlenmis. Bu evlilikten dort cocuklari olmus - Anus Sinorhig Armen Arsag ilk ikisi kiz olanlar. Arsag daha sonra patrik olani. Dort kardesten en buyugu Anus iki yasindayken evde hastalanarak olmus. KOYUN ERKEKLERI KIRILMIS Igdeli’deki kirimda ailenin reisi Mihran Kalustyan kardesleri Penok Kalustyan Levon Kalustyan ve esi Sultan Horen Kalustyan ve nisanlisi oldurulmusler. Patrigimiz Sinorhk koy yakinindaki bir derenin yakininda oldurulenlerin toplu bir mezari oldugunu soylerdi. Hatta bazilari oraya Kanlidere derlermis. HACI DOGAN SUSAN’I KUMA ALMIS Uc cocuguyla dul kalan Susan Gultane’yi komsu Haci Kahya lakapli Haci Ali Dogan kuma olarak almis. Ancak Susan’la cocuklari oldurulen Mihran’in talan edilen evinin birinci katinda yasamislar. Ikinci kat kirimda tamamen talan edilmis oturulamayacak haldeymis. SUSAN ANA OGLUNUN HRISTIYAN BUYUMESINI SAGLADI Susan Ana koylulerin ozellikle Ermeni Hristiyan erkek cocuklarina ilerde iyi gozle bakmayacagini dusunmus. Once ogullarindan Armen’i Talas’taki yetimhaneye gondermis. Susan Ana birbucuk yil kadar sonra da merhum esinin Kayseri’deki akrabalarina haber ederek bu sefer kucuk oglu Arsag’i Talas’taki yetimhaneye gondermis. Yetimhaneye ilk giden agabey Armen ise 1923’te yetimhanede hastalanmis ve olmus. SUSAN ANA KUDUS’TE HACI OLDU Bizim Arsag Amerikali Protestan misyonerler tarafindan once Beyrut yakinlarindaki bir yetimhaneye sonra da Filistin’in Nazaret kentindeki baska bir yuvaya gonderilmis. 1927’de Kudus Ermeni Patrikligi’nin Ruhban Okulu’na kabul edilmis. 1935 yilinda Sinorhk adini alarak rahip olmus. 1952’de ABD’nin California eyaletindeki Ermeni Kilisesi’nin onderi secilmis. 1955’te Ermenistan’in kutsal sehri Ecmiyadzin’de episkopos takdis edildikten sonra Istanbul’a gelmis ve anasi Susan Gultane ile 33 yil sonra ilk olarak hasret gidermis. 1956-1960 yillarinda Sinorhk Episkopos Kudus Patrik Vekili’ymis. 1959’da Susan Gultane Kudus’e giderek Haci olmus Surp Hagop Ermeni Manastiri’nda kalmis. SUSAN ANA HRISTIYAN’DI 1961’de Cumhurbaskani Cemal Gursel’in doneminde Orgeneral Refik Tulga Istanbul Valisi iken Basepiskopos Sinorhk 82. Turkiye Ermenileri Patrigi makamina secilmis. Butun bunlar Patrik Sinorhk’un 1987’de yayimlanan biyografisinde detaylariyla var. Oglu Patrik secildikten sonra annesi Susan Gultane de Patrikhane’ye tasinmis ve ogluyla birlikte yasamis. Sagligi elverdigi zamanlar her pazar patrik ogluyla birlikte kiliseleri ziyaret eder ve bizzat ayinlere katilir Hristiyan olarak yasarmis. Oyle ki gizli Musluman oldugu soylentileri biraz garip. Patrik Sinorhk’un Fransa’da din egitimi aldigi soylentileri de tamamen sacmalik. Ablasi Sinorhig de Ingiltere’ye gitmis filan degil. Sinorhig Abla’yi Igdeli’de Musluman bir beyle evlendirmisler. Daha sonra Ankara’ya yerlesmisler. Patrik Sinorhk vefat ettiginde miras konusu acilinca basinda gecen haberlerden yasiyor oldugunu bildik. Hala hayatta ise Patrigimizin ablasini ya da ailesini tanimak isterdim dogrusu. KARDES OLMALARI MUMKUN GORUNMUYOR 10. veya 11. Islam Diyanet Isleri Baskani’nin 82. Turkiye Ermenileri Patrigi’nin anneden kardes oldugu iddiasina gelince bunun mumkun oldugunu sanmiyorum. Patrik Sinorhk benim ruhani pederimdi o olmasaydi herhalde rahipligi secmis olmazdim. Tam on yil kendisiyle ayni cati altinda yasadim. Gecmisi ve dusunceleri hakkinda benle bircok onemli sirrini paylasti. Boyle bir sey olsaydi bana soylerdi diye dusunuyorum. Ote yandan Anadolu’da oyle aci seyler yasanmis o kadar cok dul kadin ve yetim cocuk ortada kalmis ki bugun kimin kimle yakindan veya uzaktan akraba ciktigina sasip kalabilir insanlar. Dinleri mezhepleri orfleri adetleri simdi farkli olsa bile. ILGINC OLURDU Bu kardeslik hikayesinin ben bizim Samatya cemaatimizin soylentisi oldugunu dusunuyorum. O cemaatimizde cogunluk Yozgatli’dir. Susan Gultane’nin Haci Dogan’dan uc kiz evladi olmus - Hanimkiz Gulizar ve Hurmet. Erkek yok. Haci Dogan’in Musluman esi Nadire’den dort erkek evladi olmus - Halim Sukru Mustafa ve Bahri. Susan Ana’nin Samatya’daki cevresi buyuk bir ihtimalle Nadire Hanim’in ogullarindan birinin Diyanet Isleri Baskani oldugu fikrine kapilmis olabilir. Halbuki onlarin ne Susan Ana ne de Patrik Sinorhk ile kan baglari yok. Susan’in Haci Ali Dogan’dan bir erkek evladi olmus olsaydi pekala birisi Muslumanlar’in digeri de Hristiyanlar’in ruhani reisi olabilirdi. Ilginc de olurdu hani.