Didim Belediyesi nin 10 yil once Ege baris denizi olsun cagrisiyla baslattigi senlik her yil artan bir katilimla buyuyor. Ege nin her yaninda baris senligi var bu mevsim. Didim de Filistinli Israilli Ermeni ve Turk kadinlar ulkelerinin topraklarini baris icin ayni agacin kokunde bulusturdu Ege nin Samos Adasi na bakan Didim in Aytepe sinde bir cukur kazilmis. Basinda 20 lik zeytinyagi tenekesinin icersinde buyutulmus bir zeytin fidani. Baris Mesalesi yakildiktan sonra herkes toplaniyor zeytin fidaninin cevresine. Once Suriyeli yazar Zeynep Nebbuh dokuyor cukura ulkesinden getirdigi topragi. Ardindan Ermeni operaci Dzovina Lokmagozyan Yunanistan dan gelen Iona Satirhu. Sonra Yahudi baris aktivisti Haya Shalom Israil den getirdigi topragi bosaltiyor zeytin agacinin koklerine. En son da Filistinli muzik grubu El Aoudo nun solisti Hena El Ali kanevice bir cuvalda getirdigi Filistin topragini bosaltiyor ayni cukura. Yunanistan Ermenistan Urdun Suriye Filistin ve Israil topraklari Didim de baris icin dikilen bir zeytin agacinin koklerinde bulusuyor. Sarkilar sarkilara karisti Zaten gunlerdir burada sarkilar sarkilara diller dillere sazlar sazlara oyunlar oyunlara karisiyor... Samos Adasi ndan gelen fizik ogretmeni Adonis saz calip Turkce turkuler soyluyor. Sazi alti yil once bir konser vermek icin Samos a giden Didimli muteahhit Necati Kurt un elinde gormus ilk kez. Tanisip dost olmuslar. Ogretmen ama bir yani da muzisyen Adonis in. 45 yasindayim ve komunistim diyor Adonis. Iki ulke muziginin ayni koklerden gelmisligine inaniyor. Hele yuzlerce yil bir arada yasamak iyice ayrilmaz kilmis bu baglari Adonis e gore. Necdet le Adonis Ege nin bir o yakasinda bir bu yakasinda festivallere katiliyorlar birlikte konserler veriyorlar. Filistin in derin acisi Filistinli muzik grubu Al Aouda nin solisti Hena El Ali cok sik kucuk bir cuval icersinde getirdigi Filistin topragini zeytinin kokune dokerken derin aci duyuyor insan. Grubun adi Ulkeye Donus anlamina geliyor. Yedi kisilik grubun uyeleri bir kez olsun ulkelerini gorebilmis degil. Hepsi de 1948 yilinda surgun edilmis ailelerin cocuklari. Kimi Suriye de kimi Urdun de dogmus. Grubun lideri Muhammed Ebu El Kasim. Ailesi Kuzey Filistinliymis. Hegena adli Siyonist bir orgut tarafindan Golan a goc ettirilmis aile. Orada dogmus. Sonraki 10 kardesinin kimi Lubnan kimi Suriye dogumlu. Ailesinden Filistin de yasayan tek bir kardesi var. O da Suriye de dogmus. Sonra gerilla olarak Lubnan dan Filistin e sizmis. Bir eylemde yakalanip Israil cezaevinde yatmis. Cezasi bitince Filistin e yerlesmis. Kasim bunu anlatirken yuzundeki ifade ailemizin en sanslisi gibisinden. Cunku diyor biz ulkemizi buyuklerimizin anlattiklarindan CD lerde izledigimiz goruntulerden ve bir de Urdun sinirina gidip uzaktan gorebildigimiz kadariyla biliyoruz. Grubun diger uyesi Kemal Ebulmecid. Onun da ailesi 48 surgunu. 1975 te Suriye de dogmus. Bir kardesimi sehit verdik Filistin de diyor. Grubun kadin solisti Hena Lubnan daki Satilla kampinda dogmus Suriye de hemsire olmus. Babasi Israil in 1982 de Lubnan a yaptigi saldirida kaybolmus. O gunden beri bir haber alamamislar. Ulkeye Donus grubu sarkilarinda topraklarina olan ozlemi kayiplarini acilarini buyuk bir ozveriyle mucadeleyi surduren Filistinli kadinlari barisa ozgurluge olan ozlemi anlatiyor. Tepki dostluga donustu Israilli Haya Shalom onlarca yillik bir baris savasimcisi. Kendi devletinin politikalarina karsi mucadele veriyor ve elbette savasan bir devletin savasa karsi cikan bireyi olarak da hayli aci cekiyor. Urdunluler Suriyeliler ve Filistinliler Didim de bir Israilliyle karsilasinca oldukca geriliyor. Hatta onunla el sikismak ayni masada yemek yemek bile istemiyorlar. Festivalin ikinci gunu baris icin kadinlarin hazirlayacagi ortak deklarasyonu yazmak icin Didim Belediye Baskani Mumin Kamaci nin odasinda bir araya gelince hava birden degisiyor. Once Israilli Haya kendi anlayisini anlatiyor ve tutumlarinin dogru olmadigini soyledikten sonra festival bitince hepsinin elini teker teker sikarak Didim den ayrilacagini soyluyor. Filistinli Hena El Ali Didim de bir Israilliyle birlikte ortak baris cagrisi yapacak kadinlar grubunda yer almasinin yarattigi ilk saskinligi anlatiyor: Karsilasinca bir anda butun gecmiste yasadiklarimiz oldurulen insanlarimiz sehitlerimiz dokulen kan Israil in butun yaptiklari geldi gozumun onune. Ama sonra onun Siyonist olmadigini anlayinca durum degisti. Cunku o da baris yanlisi. Onun da yasadiklarina uzulduk. Senligin ikinci gunu ayni halaya durmaya ayni masada oturmaya karsilastiklari her gun el sikismaya baslamisti Israilli Haya Shalom la Filistinli Urdunlu ve Suriyeliler. Ayni baris sofrasina oturup ayni sahneyi paylasan ayni halaya duranlar arasinda Ermeni opera sanatcisi Dzavina ile esi Diran Lokmagozyan da var. Diran Istanbul Ermenisi. Istanbul Universitesi nde bitirmis konservatuvari. Yuksek lisans icin 1990 da Ermenistan a gitmis. Dzavina ile evlenip kalmis Ermenistan da. Ailesi Istanbul da yasiyor. Yillik izinlerinde Turkiye ye ozlem gidermeye geliyor. Ulkelerinin yasadigi butun catismalara karsin Didim den baris cagrisi yapiyor kadinlar: Bizler Didim de bir araya gelen Turkiyeli Israilli Yunanistanli Ermenistanli Filistinli Suriyeli Urdunlu Ingiliz Fransiz ve Alman kadinlar; medeniyetlerin besigi olmus dunyanin bu sahilinden butun insanliga sesleniyor ve dunya savas kabinesinin basi Bush a yonelttigi itirazlarla savas karsitlarinin simgesi haline gelen Cindy Sheehan in mucadelesini Didim den selamliyoruz. 10 yillik yuruyus Didim in CHP li Belediye Baskani Mumin Kamaci En uzun yuruyusler bile ilk adimla baslar diyor ve soyle devam ediyor: 10 yil once Ege baris denizi olsun cagrisi ile baslattigimiz senlikte dunyamizin barisa en cok gereksinim duydugu su gunlerde butun yeryuzunde savasin yikimindan zarar goren insanlarin acilarinin bir an once son bulmasi dilegini tasiyoruz. Didim in Apollon Tapinagi nda Altinkum unda fotograf ve resim sergileri aciliyor paneller yapiliyor; Erkan Ogur Ismail Hakki Demircioglu Edip Akbayram Suavi Bulutsuzluk Ozlemi Grup Gocebe baris konserleri veriyor. Ege kiyisina baris icin zeytin agaci dikiliyor denize cicekler atilip baris guvercinleri ucuruluyor. Sonra geceleri toplanip Yunanlar Turklerle saz caliyor Israillilerle Araplar ayni halaya duruyor sabahlara dek. Hele Ege nin kiyisinda Didim de Turklerle Yunanlilarin hele hele Araplarla Israillilerin topraklari baris icin dikilen bir zeytin fidaninin koklerinde bulusuyorsa; demek ki bu cografyaya baris cok yakisiyor. Zaten savas hangi topraklara yakisir ki!