Genc bir Turk arastirmaci olan Yektan Turkyilmaz 17 Haziran dan bu yana Yerevan’da Ermeni istihbarat orgutu tarafindan yuksek guvenlik onlemleriyle gozaltinda tutuluyor. Yarin eski kitap kacakciligi suclamasiyla Ermenistan Ceza Yasasi’nin 215/2 maddesi uyarinca 4 ila 8 yil arasinda hapis istemiyle mahkeme onune cikariliyor. Umariz mahkeme heyeti Turkyilmaz’a yapilan agir haksizligi tamir edecek bir karar verecektir. Once Yektan Turkyilmaz kimdir ona bakalim. Turkyilmaz yuksekogrenimini Bogazici Universitesi’nde tamamladiktan sonra ABD’nin onde gelen universitelerinden biri olan Duke Universitesi’nde doktora calismalarini surduruyor. Turkce ve Ingilizce yaninda Fransizca Osmanlica Kurtce ve Ermenice biliyor. Genel arastirma alani Osmanli Imparatorlugu’nun son doneminde Turkler Ermeniler ve Kurtler arasinda milliyetcilik akimlari. Meslektaslari Turkce Kurtce ve Ermenice kaynaklara dayandigi icin Turkyilmaz’in arastirmalarinin bu donemin tarihine isik tutacak son derece onemli bir katki olacagi kanisinda. Ermeni meslektaslariyla iyi iliskileri olan Turkyilmaz Ermenistan arsivlerinde calismasina izin verilen ilk Turk arastirmaci. Duke Universitesi’ndeki tez hocasi olan Profesor Orin Starn’a gore Turkyilmaz Bircok odul ve burs kazanmis olan cok parlak ve saygin bir akademisyen ve arastirmaci.” Peki Turkyilmaz’in sucu” ne? Turkyilmaz Yerevan’a dorduncu ziyaretinde Ermenistan arsivlerindeki calismalarini tamamladiktan sonra Turkiye’ye donmek uzere ucaga bindikten sonra ucaktan indirilerek gozaltina alindi. Turkyilmaz’in Sovyet doneminden kalma bir kanun uyarinca ulkeden cikarilmasi izne tabi eski kitaplari Ermenistan’dan kacirma” sucunu isledigi bildirildi. Turkiye ile Ermenistan arasinda diplomatik iliski bulunmadigi icin Turk makamlari Turkyilmaz’in serbest birakilmasini talep etmekle yetindiler. Ermeni istihbarat orgutu tarafindan yaptigi arastirmalar ve teorik yaklasimi konusunda sorguya cekilen Turkyilmaz’in Ermeni arsivlerinde tuttugu notlara da el konuldu. 29 Temmuz gunu 200’den fazla Turk Ermeni ve Amerikali akademisyen Turkyilmaz’in derhal serbest birakilmasi ve notlarinin iadesi edilmesi istegiyle Ermenistan Baskani Robert Kocaryan’a gonderdikleri mektupta ozetle sunlari soylediler: Ermenistan-Turkiye iliskilerinin iyilestirilmesine buyuk deger veriyoruz ve bagimsiz arastirmacilarin calismalarini engellenmeden surdurebilmelerinin bu baglamda hayati onem tasidigina inaniyoruz. Turkyilmaz’in suclanmasina neden olan kitaplarin hicbirinin ulkeden cikarilmasi yasakli olmayip yalnizca izne tabidir. Turkyilmaz’a gumruk yasalarini bilmeden ihlal nedeniyle para cezasi verilmesi uygun olabilir ancak 8 yila kadar hapse mahkum edilmesi fazlasiyla agir bir ceza olur. Turkyilmaz’in uzun suredir gozaltinda tutulmasinin siyasal sonuclari da son derece kaygi vericidir. Turk ve Ermeni arastirmacilarin baslattiklari kirilgan diyalogun bundan zarar gormesi olasiligi buyuktur. Turkyilmaz’in tutuklanmasi halinde Ermenistan hukumetinin kendi tarihi hakkinda bagimsiz arastirma yapilmasina izin verip vermedigi konusunda ciddi kuskular dogacaktir.” Amerikali Senator Bob Dole da 2 Agustos gunu Kocaryan’a gonderdigi bir mektupta ozetle sunlari soyluyordu: Insan haklari kuruluslari Ermenistan’i bir demokrasi olarak gormedikleri gibi muhaliflere uygulanan baskilar yuzunden ancak kismen ozgur” bir ulke olarak niteliyorlar. Yektan’in yedi haftadir gozaltinda tutuluyor olmasi Ermenistan demokrasisinin yetersizliklerini dogruluyor. Yektan’in derhal serbest birakilmasi ve ozgur bir rejimle bagdasmayan bu garip kanunun bir an once degistirilmesi icin mudahale etmenizi dilerim. Yektan Turkyilmaz olayi iki sorunun altini kalin cizgilerle ciziyor: Avrupa Konseyi uyeligine kabul edilen Ermenistan’da Sovyet rejimi devam mi ediyor? Akademik ozgurlugu ayaklar altina alan Ermenistan yonetimi tarihinin aydinlatilmasindan korkuyor mu?