Kendi kucuk unu sinirlari asmis bir koy Vakifli. Organik tarim yapmasi koy halkinin birkac dil bilmesi yaninda en vurucu ozelligi Turkiye nin tek Ermeni koyu olmasi. Bu yuzden Amerikan CNN den Alman DW ye kadar dunya medyasina konu oldu AB Komisyonu Turkiye Buyukelcisi Kreschmer e kadar unlu siyasileri agirladi. Hatay’in en guneyinde bir yuzu Suriye ye bir yuzu Kibris a bakan yesillikler icerisinde kucuk bir koy Vakifli. Onu Turkiye’deki binlerce koyden ayiran ozellik ise Ermenistan sinirlari disinda yer alip da tum nufusu Ermenilerden olusan tek yerlesim birimi olmasi. Bu bakimdan kendisi kucuk de olsa unu sinirlari asti sorunlari Avrupa Birligi (AB) diplomatlarinin bile gundemine girdi. Hatta gectigimiz gunlerde AB Komisyonu Turkiye Buyukelcisi Kreschmer beraberinde iki AP parlamenteri ile koyu ziyaret etti. Tabii Amerikan CNN International ve Alman Deutsche Welle gibi iki dunya devi medya kurulusu da. Samandag Ilcesi ve Vakifli Koyu aslinda bu topraklarda yasayan insanlarin ne kadar da hosgorulu oldugunun yuzlerce yillik ispati. Birkac kilometre karelik bir bolgede birbirine zit inanclari ve o inancin muntesiplerini beraber gorebilirsiniz. Samandag Arap Alevilerinin yogun oldugu bir ilce. Sehrin Musa Dagi istikametine gittiginiz zaman Hiristiyan Araplarin yasadigi Cemal Gursel Mahallesi ne ulasiyorsunuz. Bu mahalleye bitisik olan Sukru Kanatli Mahallesi ise Sunni Turklerin. Uc km kadar daha gittiginiz zaman ise Turkiye nin tek Ermeni koyune variyorsunuz. Sunni Turklerin yasadigi Kanatli ile arasinda herhangi bir sinir yok. Adeta ic ice gecmis. Vakifli dan hemen sonra ise Sunni Turkmenlerin yasadigi Hidirbey Koyu var. Aslinda bolgenin insani icin bu cok siradan ve normal bir durum. Anormal karsilayanlar disaridan gelenler. Vakifli yi diger koylerden ayiran ise nufusunun tamaminin Ermenilerden olusmasi. Koy 1940’larda civarin en buyuk koyu iken bugun sadece 32 haneli 140 kisinin yasadigi kucuk bir yerlesim birimi. Koyun neredeyse bosalmasinin nedeni ise genclerin evlenme okul is gerekceleriyle ya yurtdisina ya da Istanbul a tasinmalari. Bugun koyun yas ortalamasi 60. Ogrenci yoklugunda okullari da pansiyona donusturulmus. Koyde okul caginda olan 15 cocuk ise servisle Samandag a gidip geliyor. Piril piril ve duzenli bir koy Vakifli. Her yer portakal bahceleri servi agaclariyla kapli. Koyun 13 yillik muhtari Merc Kartun un anlattiklarina gore koyun tarihi 300 yil eskiye gidiyor. Koyun tarihinde belirleyici olan olaylar ise 1915 te yasanmis. Ermeniler hakkinda Techir’ karari alindigi zaman bu bolgede bulunan 7 Ermeni koyunun ileri gelenleri koylerini terk etmeme karari alir. Kartun’un anlattiklarina gore Musa Dagi na cikan koyluler burada 40 gun surgune direnir. 40 gunun sonunda ise sahildeki Fransiz gemileri Musa Dagi nda barinan 5 bin Ermeni’yi alarak Misir a Port Sait Limani na goturur. 4 yil buralarda yasayan Samandagli Ermeniler savasin bitmesiyle birlikte Hatay a doner ve 1939 yilina kadar burada yasamaya devam ederler. 1939 da ise Hatay in Turkiye ye baglanmasi uzerine gecmiste yasanan olaylarin tekrar edecegini dusunen Ermeniler Suriye ve Lubnan’a goc eder. Kalanlar ise bugun Turkiye’nin tek Ermeni koyu olan Vakifli’nin sakini olurlar. Koye donus basladi 1939’da koyde kalmayi tercih eden 600 kisi ise ekonomik ve kulturel gerekcelerle goc vermeye devam eder. Muhtar Merc Kartun’un anlattiklarina gore koy 32 haneye kadar duser ve nufus 140 kisi kalir. Koy surekli goc vermis fakat simdilerde tersine bir goc hareketi var. Giderek daha da populer hale gelen koye eski sakinleri birer birer donuyor ya da tatillerini burada gecirmeye ozen gosteriyor. Istanbul’dan Vakifli’ya tasinan eczaci Hagop Kartun da bunlardan biri. Bakirkoy’deki eczanesini kapatip koyune donen Hagop Kartun Vakifli’nin kendisi icin ozel bir anlam ifade ettigini soyluyor. Ayni zamanda koyun tek Muslumani olan esi Ayse Katrun ile birlikte dedesinden kalan evi restore ettirerek yerlesen Hagop Kartun aldigi karardan son derece memnun. Istanbul’da ya da Avrupa’nin degisik yerlerinde yasayan Vakiflilarin ileride koylerine donecegine inaniyor. Hagop-Ayse Kartun cifti gibi tamamen koye yerlesenler disinda yaz tatilini burada gecirenlerin de sayisi giderek artiyor. Arsak (80) ve Araksi Silahli ciftinin 7 cocugu ve 18 torunu ya buyuksehirlerde ya da yurtdisinda yasiyor. Fakat yaz aylarinda tamami tatile koylerine donuyor. Bugun iki kisinin yasadigi ev yaz aylarinda 30 kisinin altina dusmuyormus. Koyun tamami Ermenilerden olussa da kiz alip vermelerle din ve mezhep degisimi de yasaniyor. Ermeni-Sunni ya da Ermeni-Arap evlilikleri yapilmis. Elena- Vahe Capar cifti de bunlardan biri. Elena civar koylerdeki Arap Hiristiyanlardan. Ucakla papaz getiriyorlar Koy her ne kadar bugun 140 kisiden olussa da giderek artan bir ilgi var eski sakinlerinden. Eski evler bir bir restore ediliyor. Yaz tatillerini burada geciren Ermeniler de var. Hatta koy nufusu yazin 500’u asiyor. Her yil agustos ayinin ikinci haftasinda yapilan isim gunu torenlerine ise dunyanin dort bir tarafindan Ermeniler geliyor ki koyun nufusu birkac gun icin bile olsa bine kadar cikiyor. Muhtar Kartun artan ilgiye cevap verebilmek icin okulu pansiyona cevirdiklerini iki eski evi de restore edip pansiyon olarak ziyaretcilerin hizmetine sunacaklarini anlatiyor. Yakin zamana kadar altyapi sorunlari oldugunu fakat yerel yonetimlerin yakin ilgisi sebebiyle butun sorunlarinin bir bir cozuldugunu bugun hicbir altyapi sikintilarinin olmadigini soyluyor. Koy kucuk ama oldukca iyi bir kiliseleri var. Kilise 1997 yilinda restore edilmis. Fakat kadrolu bir papazlari yok. Muhtar Kartun ihtiyac oldugu zaman Istanbul’dan papaz talep edildigini anlatiyor. Onemli gunlerde ise Istanbul Patrikhanesi papaz yolluyor. Vakifli’yi populer yapan tek sey Ermeni koyu olmasi degil. 2004 yilindan itibaren tamamiyla organik tarima gecen ilk koy olmus Vakifli. Organik yontemlerle yetistirdikleri narenciyeyi ihrac ediyorlar ve bu aktivite onlara odul bile kazandirdi. Gectigimiz yil Ihracatin Yildizlari odulunu aldilar. Gerci koyun basarisinda koyden goc etmis ve ozellikle Almanya’da yasayan Vakifli’larin azimsanmayacak bir katkisi da var. Cunku hem organik tarima hem de urunlerin pazarlanmasina onayak olan yine bu koyun sakinleri. Koyluler kurduklari kooperatifle 2004 yili icerisinde 1000 tonluk ihracat gerceklestirdiler. Bu yilki hedefleri daha fazla. Hatta organik tarimi cevre koylere de yaymanin calismalarini yapiyorlar. Onlar Turk biz Ermeni fark nerede? ” Aslinda Vakifli Koyu sakinlerinin gundeminde Ermeni soykirimi iddialari ya da Turlerle Ermeniler arasindaki tartisma yok. Hatta bu tip sorulara da tepki gosteriyorlar. Fakat soz konusu olan Ermeniler olunca konu donup dolasip 1915 olaylarina geliyor. Koydeki herkes bu tartismalardan bikmis. Hemen hemen hepsi soz birligi etmiscesine Biz burada mutluyuz. Beraber yasiyoruz ve hicbir sorunumuz yok diyor. Gercekten de civar koylerle iliskileri cok iyi hatta tarlalarda beraber calisiyorlar. Muhtar Kartun bu tartismalarin tarihcilere birakilmasi gerektigini soyleyerek artik bitmeli diyor; Biz bu koyde yasiyoruz ve hic sikinti gormuyoruz. Yerel yonetimler komsu koyler bize cok iyi davraniyor. Diaspora 70 yil susup neden 1985’ten sonra yaygara kopartti. Sakiz gibi cigniyorlar. Biraksinlar artik bu tartismalari diyor. Koyun en yaslisi olan Avodis Demirci ise Gecmiste bir seyler olmus. Artik gelecege bakalim. diyerek bu konuda konusmak istemedigini soyluyor. 91 yasindaki Avodis Demirci esi Sarah ile birlikte yasiyor ve dogma buyume bu koylu. Gerci cocuklugunda Fransizlar tarafindan Port Sait Limani’na goturulmus ama dondukten sonra bir daha koyden ayrilmamis. Hatta Hatay Turkiye’ye baglandigi zaman cevresinde cok sayida insan ulkeden ayrilirken o Ataturk Turkiye’sine guveniyorum diyerek koyunu terk etmez. Yasi ilerlemesine ragmen zihni dupduru olan Avodis Demirci yuzlerce yildir bu topraklarda herkesin beraber yasadigini kimsenin bir digeriyle sorunu olmadigini siyasilerin yapay gundemlerle insanlarin arasini acmamasi gerektigini soyluyor. Sik sik da Ermeni diasporasina karsi cikiyor. 1979’da merak ettigi icin Ermenistan’a gitmis ama ortamdan memnun kalmadigi icin geri donmus. Hicbir Vakiflilinin burayi birakip Ermenistan’a gitmek istemeyecegini soyluyor.