Lozan deyince aklima en cok o teras sahnesi gelir. Aylar suren gorusmeler bitmistir. Imza icin Ankara nin onayi gerekmektedir. Lakin gunler gectigi halde beklenen onay bir turlu gelmez. Lozan daki dehsetli mucadele maratonunda saclari agaran Ismet Pasa bu son gunleri Ne kadar bezmistim diyerek anlatir: Bir ara buyuk salondayiz. Terasa acilan buyuk bir camli kapi var. Terasin alti ucurum. Ben bu kapinin arkasina gecip terasa yuruyorum. Arkadaslar birden telas ediyorlar. Arkadaslar artik beklemeye tahammulu kalmayan Pasa nin intihara kalkismasindan korkar. Yanina gidip koluna girerler. * * * Peki neydi o gunlerde Ankara daki tikanmanin nedeni? Bugun AB surecindeki tikanmanin nedeni neyse oydu: Bati korkusu! Anlasmanin kazandirdigindan cok kaybettirdigi elestirilerinin ardinda Batililar bizi bolmek istiyor endisesi yatiyordu. Itilafcilar Ermeni yurdu icin bastiriyor irk dil din ayrimciligini kasiyor Lozan daki Turk delegasyonundan Riza Nur un tabiriyle Kurtleri Cerkezleri Abazalari Bosnaklari Kizilbaslari da azinlik haline getirmeye bizi hallac pamugu gibi dagitmaya calisiyordu. Bunlar Ankara da tuyleri diken diken eder. * * * Batili isgalcilere karsi verdigi savasin tozu hala cizmelerinde duran Bati cephesi kumandaninin buna ragmen Batida israrinin bir tek nedeni vardir: Cunku Lozan -Misak-i milli sinirlari icinde yeni bir ulus-devlet yaratan anlasma olmasinin yani sira ve ayni zamanda- Turkiye nin muasir medeniyet seviyesine ulasma kararliliginin belgesidir. Ankara nin imzaladigi Lozan kriterleri buyuk bir reform hamlesiyle ulkenin hukuk sisteminin toptan laiklestirilmesi demektir. Bugun Avrupa dan gelen komiserleri yadirgayan Turkiye o donemde bu reform hamlesi icin Ismet Pasa nin onerisiyle Avrupa dan danisman hukukcular getirtmis ve bu yabanci danismanlarla yapilan calismalarla Lozan dan sonraki 5 yil icinde Turk hukuk sistemi bastan sona medenilestirilmistir. Yine Lozan da Ankara hukumeti Turkiye de oturan her inanctan her dinden her mezhepten insanin ozgurluklerini tam ve eksiksiz olarak saglama yukumlulugunu ustlenmis yani insan haklarina saygi sozu vermistir. * * * Bugun Kopenhag da son duragina varan trenin yola ciktigi istasyondur Lozan... Ulkeye cagdas uygarligin raylarini dosemistir. Turkiye yol kazalarinda sik sik raydan ciksa da 82 yildir bu yolda ilerliyor. Lozan kriterleri hukuk sistemine laiklik standardi getiriyordu. Kopenhag kriterleri hukuka insan haklari standardini ciziyor. O yuzden Lozan kriterleri -gecen hafta andigimiz Metin Toker in harika tabiriyle- Lozan bagnazlarinin AB ye muhalefetine kalkan olmaya hic elverisli degildir. * * * Ismet Pasa yi intiharin esigine getiren sikintiya donersek... Oradaki tikanmayi Mustafa Kemal in kararliligi cozmustu: Bir telgrafla Ismet Pasa nin imdadina yetismis; imza mujdesini vermisti. O gunlerde sunu soylemistir: Osmanli imparatorlugunun cokusu Batiya karsi elde ettigi zaferlerin magrurluguyla kendisini Avrupa milletlerine baglayan iliskileri kestigi gun baslamistir. Bu bir hata idi; bunu tekrar etmeyecegiz. Bugun ihtiyac duydugumuz sey iste tam da bu kararliliktir.