Turk-Ermeni Barısma Komisyonu TARC ın duzenleyicisi David Phillips iki hafta once İstanbul a geldi ve kitabı Unsilencing the Past ın tanıtımını yaptı. İtibarlı universitelerimizde konferanslar buyuk gazetelerimize mulakatlar verdi ve haber televizyonlarının programlarına katıldı. Bir ilki gerceklestirmis ve uzlasmaz tarafları yan yana getirmisti. Bazı kose yazarlarımız Phillips in soyledikleri ve yazdıkları hakkında yorumlarda bulundular. Tavsiyelerini degerlendirdiler. Bu vesileyle George Jerjian adlı bir Ermeni nin Gercek Bizi Ozgur Kılacak adlı bir kitabı da piyasaya suruldu. Kitap TARC ın New York ta saygın bir STK olan ICTJ ye yaptırdıgı 1915 olaylarına iliskin hukuki bir calısmayı iceriyordu. TARC gercek anlamda 2002 nin basında toplanmaya basladı ve 2003 subatı nda sona erdi. İki tarafı yan yana getirmekte bir ilk adım olarak onemliydi. Bazı Ermeni uyeler Tasnakların olum tehditlerine goğus gererek toplantılara katıldılar. Gorusmelerde ortak bir zemin olusturmak mumkun olmadı. Tarihcilerin arsivcilerin ve psikologların ortak calısma yapmaları yolundaki onerilerimizi Ermeni tarafı kabul etmedi. 1915-1923 arasında olanlar onlar icin bir soykırımdı; butun dunya bu gerceği kabul etmisti; Turkiye de kabul edince sorun cozumlenmis olacaktı. Kendileri acısından mukemmel bu soylemin bir eksiği vardı. Soykırım Sozlesmesi ne gore soykırıma yetkili mahkeme karar verebilirdi. Boyle bir karar yoktu. 1951 de yururluğe giren sozlesmeyi geriye doğru uygulamak da mumkun değildi. Ama bu engeli asmak icin Turkiye sozlesmenin geriye doğru uygulamasını kabul edebilir ve Ermenistan la birlikte bir uluslararası mahkemede yargıya veya bir hakemlik mahkemesinde tahkime gidilebilirdi. Benim uluslararası forumlarda sıkca yaptığım bu oneriyi Ermeniler surekli reddediyordu. Zira hukukun kendi lehlerine olmadığını biliyorlardı. Ama iddialarına olumcul tehdit olusturan bu oneriyi bertaraf etmek icin de yanıp tutusuyorlardı. Phillips burada imdatlarına yetisti. ICTJ diye bir kurulus vardı. Buna Soykırım Sozlesmesi geriye donuk uygulanabilir mi? sorusunu sorabilirdik. Bu sorunun hukuken cevabı cok basitti. Anlasmalar Hukuku konusundaki Viyana Sozlesmesi nin 28. maddesine gore sozlesmenin geriye donuk islemesi imkânsızdı. Bu cevabı almak icin bir calısma yaptırmak gerekmiyordu. Ama mademki Ermeniler istiyordu bir sakıncası da yoktu. ICTJ nin calısması 28 Ocak 2003 gunu cıktı. İlk bolumunde sozlesmenin geriye donuk uygulanamayacağı kabul ediliyor; bu nedenle Ermenistan ın Turkiye den toprak ve tazminat isteyemeyeceği belirtiliyordu. Bu bizim lehimizeydi. Ama ikinci ve cok daha uzun bolumde sayet geriye donuk uygulanabilseydi Ermeni olaylarının soykırım olacağı iddia ediliyordu. ICTJ kendisine sorulmayan bir soruya cevap vererek Ermenilere istediklerini hukuk kisvesi altında vermisti. Turk tarafı olarak aldatılmıs hissettik ve TARC tan ayrıldık. Kısa bir sure sonra TARC oldu. ICTJ nin hukuki calısması tek kelimeyle berbattı. Ermenilerin hukuk tezlerinin ne kadar zayıf olduğunu gostermek icin 17-18 subat 2003 tarihlerinde TDN gazetesinde tam metnin yayımlanmasını sağladım. 19 subat nushasında da konuya iliskin bizim goruslerimiz yer aldı. Bu gorusler calısmayla birlikte yayımlanmak icin ICTJ ye de verilmis ama değil yayımlanmak atıfta dahi bulunulmamıstı. Zaten zayıf olan Ermeni tezinin tamamen yıkılmasını istememislerdi. O tarihten bu yana bu konuda dort-bes yazı yazdım. Ozdemir İnce 27 Mart tarihli Hurriyet te TARC uyelerinin ICTJ nin bu kararından haberleri olup olmadığını soruyor. Demek ki dikkatlerden kacmıs. TARC gayriresmi diplomasi (track two) yontemiyle kuruldu ve calıstı. Bu yonteme gore toplantılarda konusulanlar katılımcılara atfen yayımlanamaz. Phillips kitabında sadece bu etik ilkeyi ciğnemekle kalmamıs genis muhayyilesinin urunu bircok gercekdısı unsuru da ilave etmis. Kitabı okuyan benimle ve Ozdem Sanberk ile bazı sorunları olduğunu kolayca anlayabilir. Soykırım iddialarına karsı goruslerimiz Ermeniler gibi onu da rahatsız etmis olmalı.