Erivan: Kars Antlasması nı tanıyoruz. Ankara: Soz degil icraat bekliyoruz. Zaman’a konusan Ermenistan Dısisleri Bakanı Oskanyan Turkiye’nin sart kostugu Kars Ant- lasması’nı tanıdıklarını soyledi. Zaman’ın sorularını cevaplandıran Ermeni bakan Basbakan Tayyip Erdoğan’ın iki ulke arasındaki sınırı tayin eden Kars Antlasması’yla ilgili acıklamasının kendileri icin surpriz olduğunu belirtti. simdiye kadar hicbir Ermeni liderin Erivan’ın bu antlasmayı tanımadığı yonunde acıklama yapmadığını savunan Oskanyan Biz Sovyetler Birliği’nin devamı olan ulkelerdeniz. Sovyetler Birliği ile ucuncu ulkeler arasında yapılan tum anlasmalar yururluktedir. diye konustu. Zaman a konusan ust duzey bir Dısisleri Bakanlığı yetkilisi Oskanyan ın cıkısını fırsatcılık kokan acıklama” diye niteledi. Turk diplomat Ermenistan Anayasası nda ve Bağımsızlık Bildirgesi nde Turkiye nin doğusu icin Batı Ermenistan ifadesi kullanılıyor. Devlet armasında Ağrı Dağı var. Sozde soykırım konusunda da diaspora yoluyla Turkiye yi sucluyorlar. Uzlasmadan bahsediyorsak bu uc alanda somut adımlar atılsın.” diye konustu. Basbakan Erdoğan 12 Ocak’ta Moskova ziyareti donusu yaptığı acıklamada Turkiye’nin Ermenistan’la sınırını acması konusunda once Erivan’ın adım atması gerektiğini belirterek Kars Antlasması’nı gundeme getirmisti. Ermenistan Dısisleri Bakanı Vartan Oskanyan Zaman’ın Kars Antlasması’ndan sozde soykırım iddialarına kadar cesitli konulardaki sorularını soyle cevaplandırdı: Basbakan Erdoğan Ermenistan’ın Kars Antlasması’nı tanımadığını ve bunun iliskilerin normallesmesinin onundeki engellerden biri olduğunu soyledi. Neden bu anlasmayı tanımıyorsunuz? Basbakan’ın Kars Antlasması’yla ilgili acıklaması benim icin de surpriz oldu. su ana kadar hicbir Ermeni liderin Kars Antlasması’nı tanımadığı yonunde bir acıklaması olmamıstır. Biz Sovyetler Birliği’nin devamı olan ulkelerdeniz. Sovyetler Birliği ile ucuncu ulkeler arasında yapılan anlasmalar bu anlasmaları ortadan kaldıran yenileri imzalanmadıkca ya da bu anlasmaların tanınmadığı yonunde bir acıklama yapılmadıkca yururluktedir. Turkiye’nin Azerbaycan topraklarında devam eden Ermeni isgalinin sona ermesi sartına bakısınız nedir? Turkiye Dağlık Karabağ sorununu sadece toprak meselesi konusuna indirgeyemez. Konu cok kapsamlıdır; toprak konusu multeciler guvenlik istikrar gibi. Ama asıl konu statu sorunu. Azerbaycan’la Ermenistan arasında Karabağ sorunu cıkmadan once hicbir Azeri toprağı Ermeni kontrolu altında değildi. Bu toprakların Ermeni kontrolune girmesi Karabağ sorunundan sonra olmustur. Turk tarafı sebep sonuc iliskisi konusunda kafa karısıklığı yasıyor. Bir sonucu sebepten ayırarak cozmeye calısamazsınız. Sorun Baku’nun konuyu tartısmaya yanasmamasından kaynaklanmakta. Dolayısıyla Turkiye toprak meselesini hicbir sekilde on sart olarak kosamaz. Sorunun cozulmesini istemiyor değiliz; ama olaya butun olarak bakılmasını istiyoruz. Turkiye’nin Karabağ konusunda arabulucu olmasına nasıl bakıyorsunuz? Turkiye bir taraf olduğu icin Karabağ sorununun cozumunde arabulucu olamaz. Mesela Rusya’nın herhangi bir on sartı yok cozum konusunda. Ve tarafsız. Turkiye ise taraf olduğunu her halukarda ortaya koyuyor. Turkiye Ermenistan’la iliskilerini gozden gecirip tam diplomatik iliski kurarsa o zaman Turkiye’nin arabuluculuğu cok etkin olur. Turkiye her zaman arabuluculuk oneriyor. Surekli ikili toplantılar yapıyoruz. Bu konuda sorun yok; ama arabuluculuk meselesi farklı. Rusya ile Turkiye’nin birlikte hareket etmeleri cozume yardımcı olmaz Ankara’nın Rusya ile Ermenistan konusunda isbirliği yapma konusunda anlasması cozumu nasıl etkiler? Rusya ile Turkiye’nin konuyu konusması bizim icin sakınca teskil etmiyor. Fakat iki ulkenin birlikte sorunu cozmek icin harekete gecmesinin cozume yardımcı olacağını sanmıyorum. Azerbaycan topraklarının beste biri Ermenistan’ın isgali altında. Bu isgale ne zaman son vereceksiniz? Dağlık Karabağ daima Ermeni toprağı olmustur. Diğer bolgelerin sorunu Karabağ ile Azerbaycan arasında bir sorundur. SSCB doneminde Karabağ Azerbaycan topraklarına dahildi. Fakat Azerbaycan’la Karabağ arasında savas cıkınca tabii ki Ermenistan Karabağ’a yardım etti. Konunun Ermenistan ile Azerbaycan arasında gorusulmesinin sebebi Azerilerin Karabağ’la muzakere yapmak istememesi. Basta ABD olmak uzere Batılı ulkelerin de desteğini almaya calıstığınız soykırım iddianızda asıl amacınız Turkiye’den toprak ya da tazminat almak mı? Haritaya bir bakın. Turkiye’nin coğrafyası ekonomisi nufusu ortada. Ermenistan ise kucuk ve fakir bir ulke. Dıs politikamızda toprak talebi ya da tazminat diye bir gundem yok. Sadece soykırımın uluslararası kamuoyu ve Turkiye tarafından tanınmasını sağlamak var. 1915’te yapılan cok acık bir soykırımdır. Turkler bu konuda farklı dusunceler tasıyor. Bırakalım insanlar bu konuda acıkca tartıssın. Bizler demokratik toplumlarız. Ermenilerin konuyu baska ulkelerde gundeme getirmelerinden endise etmemeli. Turkler de aynı sekilde diğer ulkelerde lobi faaliyetleri yapabilir. Fakat Ermenistan hicbir zaman iliskilerin normallestirilmesi icin Turkiye once soykırımı tanımalı’ demedi. Sorunu diyalogla cozebiliriz. Eğer diplomatik iliskiler olmazsa nasıl cozeceğiz bu konuyu? Hukumetler duzeyinde konuyu cozemediğimiz icin baska kanallarda cozum arayıslarına giriliyor. Turkiye’nin AB’ye girmek icin bu iddiayı tanıyacağını mı dusunuyorsunuz? Turkiye ile aramızda sınırın acılması ve soykırım iki onemli sorun. Soykırımın tanınması on sart değil; ama sınırın acılması tabii ki bir on sart iliskilerin normallesmesi icin. Hic kimse sınırları kapalı iki ulke arasında normal bir iliski olduğunu iddia edemez. Fakat iki ulke arasında soykırım tanınmadan da iliskiler normallestirilebilir. Biz bu sınır konusunu AB’nin gundemine getiriyoruz. su anda konu AB’nin gundemindedir. Soykırım ise daha ahlaki daha genel bir konudur. AB Turkiye’nin bu konuyu da bir noktada kabul etmesini istiyor. Bu konuların Turkiye ile bu yıl sonunda baslanacak muzakerelerde gundeme gelmesini umuyoruz. Fakat 10-15 yıl Turkiye’nin uyeliğe kabul edilmesini ve daha sonra bu konuda bir ilerleme sağlanmasını beklemeyeceğiz. Biz cok yakında Turkiye’nin sınır kapısını acacağını umuyoruz. Turkiye’de yasayan Ermeniler soykırım iddiaları yuzunden diaspora ile tartısıyor. Ermenistan bu tartısmanın neresinde? Konunun diaspora Ermenileri tarafından daha fazla gundeme getirilmesi doğal. Cunku onlar soykırım kurbanlarının cocukları. Ataları Suriye collerine Arap ulkelerine gonderilmis kendileri buralardan Avrupa ve ABD’ye gitmisti. Buyuklerinden soykırım hikayeleri dinleyerek buyuduler. Fakat bu konu sadece onların değil Ermenistan’ın da konusu. İkisi arasında fark yoktur. Tarihcilere tartısacak bir sey kalmadı Konuyu once tarihciler tartıssa cozum daha kolay olmaz mı? İlla bu iddialar gundeme gelmeli mi? Bu konuda artık soylenecek bir sey yok. Konuyla ilgili cok sayıda calısma yapılmıstır ve 1915 yılında yapılanlar cok acık bir sekilde ortaya konmustur. Akademisyenler masaya otursa kimsenin gorusu değismeyecek. Akademisyenler artık kendi isini yaptı ve bitirdi. Bu noktada Turk hukumetinin artık devreye girmesi gerekiyor. Bu konuyu tartısmaktan neden korkuyorsunuz? Bugun dunyada buna benzer sorunlar yasayan pek cok ulke var. Japonya-Guney Kore Guney Kore-Cin Japonya-ABD ABD-Meksika ve daha baskaları. Bu ulkeler kendi aralarında tarihte vuku bulan olayları tartıstıkları gibi iliskilerini de surduruyor. Ve cok da mukemmel iliskileri bulunuyor. Cumali Onal - Suleyman Kurt Kahire - Ankara