BAsBAKANLIK kamu personeli icin bir genelge yayınlayarak Fener Rum Patrikhanesi ve Patrik hakkında okumenik sıfatının kullanıldıgı hicbir toplantıya katılmamalarını istedi. Bunun cok acık anlamı sudur: Turkiye Cumhuriyeti Devleti Fener Rum Patrikhanesi’nin okumenik oldugunu kabul etmiyor. Peki nedir bu kabul edilmeyen okumeniklik? Grekce oikoumene’ sozcuğunden gelen okumenik (oecumenique) sozcuğunun uc anlamı vardır: 1. Evrensel; 2. Butun kiliseleri icine alan; 3. Evrensel yargılama yetkisi. Daha kolay anlasılması icin bir ornek vereceğim: Roma’da bulunan Papalık okumenik bir makamdır ve Katolik Papa’nın okumenik olduğu Turkiye tarafından da kabul edilmistir. Bir kilisenin okumenik olmasının ilk kosulu oteki kiliseler tarafından ve aynı mezhebin kiliseleri tarafından oyle kabul edilmesidir. Roma’daki Papa’nın bu sıfatı kabul ediliyor; ama İstanbul Patriği’nin bu sıfatı kullanması kabul edilmiyor. Ancak Fener Rum Patrikhanesi’nin Pirumus Inter Pares’ (Esitler Arasında Birinci) sıfatı Ortodoks kiliseleri arasında tartısılmamaktadır; ama bunun okumeniklik ile hicbir iliskisi yoktur. * * * Hıristiyanlık tarihinde yedi genel konsul (Din Bilginleri Kurulu) toplantısı ve kararları cok onemlidir. - Birinci İznik Konsulu: 325 yılında toplanan bu konsul kiliseyi yapılandırmıstır. Buna gore uc okumenik kilise kabul edilmistir: Roma İskenderiye ve Antakya... Bu uc kilise dısında hicbir kilise okumenik sıfatına sahip değildir. - İkinci Konsul (Konstantinopolis 381): Kilise hiyerarsisi icinde Roma’nın onceliği kabul edildi. İkinci sıra İskenderiye’nin elinden alınıp baskent olduğu icin Konstantinopolis’e verildi. - MS 395 yılında Roma’nın ikiye bolunmesi ve Konstantinopolis’in Doğu Roma’nın baskenti olması dolayısıyla Konstantinopolis Piskoposluğu one cıkartıldı. Orneğin 451 yılında Kadıkoy’de toplanan Dorduncu Konsul’de papalık delegelerinin bulunmadığı altıncı oturumda Konstantinopolis’in ikinciliği onaylandı. - 1054 yılında Ortodoks Kilisesi Roma’dan tamamen ayrıldı. Ama Bizans doneminde Patrikhane’nin okumenik sıfatı oteki kiliseler tarafından onaylanmadı. - Osmanlı Devleti Ortodoks uyruklarını Fener Rum Kilisesi’nin catısı altında toplayıp millet’ olarak kabul etti; Fatih Sultan Mehmed Patrik’e vezir statusu ve millet bası’ unvanı verdi. Osmanlı temel politikası gereği Roma’ya karsı Patrikhane’yi desteklemistir. * * * 24. Piskopos zamanında İznik’te toplanan konsulun Konstantinopolis Piskoposluğu’nu patrikliğe donusturduğu biliniyor. Ancak bunun okumenliği kapsayıp kapsamadığını Katolik Roma’ya Atina ve Kudus kiliselerinden baska okumenik Antakya Suryani ve okumenik İskenderiye kiliselerine Habes Bulgar Sırp Rus Ermeni ve Nasturi kiliselerine sormak gerekiyor. Buyuk bir olasılıkla yanıtları dinsel acıdan olumsuz olacaktır. Baska bir deyisle aralarında ABD de olmak uzere herhangi bir dunyevi iktidarın İstanbul Patrikhanesi’ne okumenik’ sıfatı verme hakkı yoktur. İsteyen oteki kiliselere sorsun!..