Basbakan Erdogan Basbakanlık İnsan Hakları Danısma Kurulu Azınlık Hakları ve Kulturel Haklar Calısma Grubu raporunun hukumete sunulmadan ve basına Basbakanlık koymak suretiyle” medyaya verilmesini etik bulmadıgını” soyledi. (Zaman 7 Kasım) Basbakan bu gorusunde haklı olabilir. Rapor hukumetin talebi olmadan yazılmıs olabilir; kurulun mutlak coğunluğu tarafından benimsenmis olmayabilir. Raporun iceriği su veya bu yonuyle elestirilebilir. Ne var ki resmi kimlik politikalarında karsı karsıya olunan sorunları ortaya koyması ve bunların asılması icin bazı oneriler getirmesi acısından yararlı bir calısma yapıldığına hic kusku yok. Raporda ifade ozgurluğunun sınırları genisledikce giderek daha iyi gorulmeye baslanan su hususların altı ciziliyor: 1) Azınlık” kavramını 1923 Lozan Antlasması ile sınırlayan resmi yaklasım sosyolojik gerceklerle ve uluslararası hukukla bağdasmamaktadır. 2) Uluslararası hukukun ve AB hukukunun gereği sosyolojik azınlıklara grup hakları tanınması değil bu gruplara mensup bireylere dil ve kulturlerini serbestce yasama hakkının tanınması bunu engelleyen yasakların kaldırılmasıdır. 3) Turkiye hukumetleri Lozan Antlasması’nı dahi uygulamamaktadır: Gayrimuslim azınlıklara antlasmayla tanınmıs haklar kısıtlandığı gibi Ermeni Rum ve Yahudiler dısındaki gayrimuslim azınlıklar yok sayılmaktadır. 4) Gayrimuslim yurttaslar yabancı” muamelesi gormekte universiteler dısındaki devlet gorevlerine alınmamaktadır. 5) Antlasmanın butun yurttaslara dilediği dili ticarette acık ve kapalı toplantılarda her turlu basın ve yayın araclarında kullanma” hakkını tanıyan 39. maddesi de uygulanmamaktadır. Oysa bu maddenin uygulanması durumunda pek cok sorun ortadan kalkacaktır. 6) Resmi politikalar Turk kimliğine etnik ve dinsel bir anlam yuklemekte coğunluğun etnik ve dinsel kimliğini paylasmayan yurttasları milletin dısında tutmaktadır. Rapor gayrimuslimler dısında kalan dinsel azınlıkların yani Alevilerin ve Sunni İslam’ın halk yorumlarını temsil eden tarikat ve cemaatlerin haklarıyla ilgili sorunlara ve coğunluğun inanc ozgurluğune getirilen sınırlamalara hic değinmiyor. Oysa Sunni - Hanefi İslam’ın devletce benimsenen yorumunu temsil eden Diyanet İsleri Baskanlığı’nın her inanctan yurttasların vergileriyle finanse edilmesinden yalnızca bu yorumun oğretildiği zorunlu din derslerine kadar uzanan resmi politikalarla devletin belirli bir inancı kayırıp diğerlerine karsı ayrımcılık uygulaması da toplumsal butunluğu tehdit etmekte. Toplumsal butunluğun guven altına alınmasının gereği kuskusuz devletin asli ve tali ayrımı yapmaksızın herhangi biri lehine veya aleyhine ayrımcılık uygulamaksızın Turkiye Cumhuriyeti halkını olusturan butun etnik ve dinsel gruplara esit vatandaslık hakları tanıması ve hepsine esit muamele yapmasıdır. Bunun icin devletin vatandaslarına verdiği ust kimliğin bu raporda onerildiği (hatta eski basbakanlardan Tansu Ciller’in bile bir ara lafını ettiği) gibi Turkluk” yerine Turkiyelilik” olarak adlandırılmasının (ya da Turkiye Cumhuriyeti yerine rahmetli Cumhurbaskanı Turgut Ozal’ın aklından gecen Anadolu Cumhuriyeti” adının benimsenmesinin) gerekli olup olmadığı ayrı ve tali bir konu. Tarihimizdeki Osmanlılık” adı altında Turklestirme politikalarının uygulanabildiğini hicbir ortak ust kimlik tanımlamasının asırı milliyetci ve ayrılıkcı kesimleri tatmin edemediğini gosteren tecrubelere bakacak olursak adlandırmaların fazla bir onem tasımadığı sonucuna varabiliriz. Profesor sukru Hanioğlu’nun Ust kimlikler olarak Turkluk ve Turkiyelilik” baslıklı yazısı (Zaman 6 Kasım) bu bakımdan son derece dikkate değer. Devlet acısından Turkluk” belirli bir etnik - dinsel kimliği değil de (anayasada olduğu gibi) Turkiye Cumhuriyeti vatandaslığını ifade ettiği yurttaslar kimliklerini diledikleri gibi nitelemekte ozgur oldukları surece adlandırmalar mesele olmamalı.