Yillarca Avrupa da kalan Guneydogulu Suryaniler terkettikleri topraklara yeniden donmeye basladi. Suryanilerin yeniden yerlestigi yerlerden biri de Sirnak’in Idil Ilcesine bagli Sari koyu oldu. Avrupa’da 100 sene de kalsak yine yabanciyiz diyor 30 yil sonra dogdugu topraklara geri donen Efraim Turan... Suleyman Turan ta memleket hasretine dayanamayip geri gelmis Sari’ye...Ya Semon Celik.....”Bu ihtiyar burda daha iyi yasar”diye cikmis gelmis Semon Amca Yillarca calistik cabaladik ve bircok degerimizi kendimize kusturup kacirmadik mi bu cografyadan... Ermeniler Yahudiler Suryaniler Yezidiler mozaigin birer parcasiydilar. Daha birkac on yil oncesine kadar da hep birlikte yasiyorlardi daha dogrusu yasiyorduk. Sonra ne olduysa niye kusturduysek hepsi birer birer gocmeye basladi. Once Yahudiler sonra Ermeniler sonra Yezidiler ve Suryaniler....onlara dair hatirladigim tek ani ilkokulda din derslerine girmeyen adini dahi unuttugum Ermeni arkadasimdi. Gocenler bir daha donmemecesine gitmisti bu cografyadan. Hatta Turkiye’de kalmayip Avrupa’ya gidenler dahi olmustu. Ama gidenlerin bir kismi hasrete dayanamayip geri gelmeye karar verdi. Bunlar bin yillardan bu yani’ bolgede yasayan Suryanilerdi. SARI KOYU’NUN HIKAYESI Sirnak’in Idil ilcesine bagli Gabar daginin eteklerinde bir koydu Sari ya da yore halkinin agziyla Sarê. Civarda bulunan Suryani koylerinden biri olan Sari’den 1970 yillarda goc basladi. Yasadiklari zorluklara dayanamayan Suryaniler birer birer gocetmeye basladi. Gocun kesin nedenlerini kimse anlatmak hatta hatirlamak bile istemiyor. Ama Isvec’in Mardin dogumlu Suryani milletvekili Yilmaz Kerimo’nun sozleri konuyu ozetliyor Kibris Savasi’nin hesabini bile sirf Hiristiyaniz diye bizden soranlar oldu. Sanki savasi biz baslattik’...Sari’den disariya yasanan goc yillar gectikce artarak 1990’li yillarda doruk noktaya ulasti. Ve 1990’li yillarin ortalarinda Suryaniler koyu tamamen bosaltti. Kimisi cevre koylere yerlesti kimisi baska diyarlara goctu. Ama koy bos kalmadi. Teror orgutunun gecis noktasi uzerinde bulunan koye gecici koy koruculari yerlestirildi. Gerci yetkililerin dedigine gore korucular koye gecici gorevle gelmisti. Gel zaman git zaman silahlar susup bolgeye huzur hakim olunca Suryaniler geri donmeye karar verdi. Ama nereye doneceklerdi. Koylerinde korucular vardi. SARI BIR KEZ DAHA BOSALIYOR Once dialog yolunu secen Suryaniler koruculardan koyu terketmelerini istedi ama sonuc alamadi. Bunun uzerine yetkililerin kapisini asindirdi. Ama korucular cikmak istemiyordu. Sonucta mahkeme karariyla koyden cikmak zorunda kalan korucular Sarê’yi eski ve esas sahipleri olan Suryanilere geri vermek zorunda kaldi. Mezapotamya’nin solan renklerinde biri yeniden hayat bulmaya baslamisti. INSAN DOGDUGU YERI UNUTMAZ OGUL’ Koye ilk etapta Turan ve Celik ailelerine mensup 3 aile yerlesti. Ama onlari koylerini 10 yil once terkeden akrabalarindan ayiran onemli bir ozellikleri vardi. Her iki ailede yillarca Avrupa’da yasamis ve memleket hasretine dayanamayarak geri gelmisler.... Koye ilk gelen Suleyman Turan gordukleri karsisinda sok olmus adeta. Daha biyigi termeleyen bir delikanliyken koyun evlerine harc tasimis Turan...sonra da terki diyar etmis ve Hollanda’ya yerlesmis... Peki Neden dondun?’diye soruyoruz Turan’a Vatan hasretiyle geri donduk’diye basliyor sozlerine. Koyumuzu terk ettigimiz tarih 1976’iydi. Hollanda’ya gittim. 28 yildir ordayim. Bazi zorluklar yasadik giderken. Vatan hasretiyle geri donduk. Ben gencken bu koyu insa ettik. Insan dogdugu yeri unutmaz”diyor Turan. Semon Celik de yillarca Isvec’te yasamis. Sonunda dayanamamis ve solugu koyunde almis ”Bu ihtiyar burda daha iyi yasar” diye sozlerine basliyor ihtiyar Semon... Sonra da geri donus gerekcelerini siraliyor Turkiye’de hava cok iyidir yaz vardir kis vardir bahar vardir. Kendimi burda daha iyi hissediyorum”diyor. Efraim Turan Sulyeman Turan’in akrabasi. 1970 yilimndan beri Almanya’da Berlin de yasiyor. Ama koptugu topraklari birakamiyor. O herkesin hayalini susleyen Avrupa dar geliyor Turan’a. ’100 yil da kalsak yine yabanciyiz’ diyor Efraim Turan. Gerci cocuklari hala Avrupa’da ama bir gun herkesin donecegini umut ediyor Turan Insan kendi topragini ozluyor. Dedelerimiz burda yasamis burda olmusler. Donmeye basladik yavas yavas donecegiz Cok yapilmasi gerekenler vardir. Kendi topragimizi ozledik. Burasi bizim mulkumuzdur. Bizim cocuklar gelip burayi gorurlerse donerler”diyor. YAPILACAK COK IS VAR Dedik ya onlar 30 yil once terk etmisler koyu. Ama geldiklerinde harap halde bulmuslar evlerini. 3 aile ilk is olarak koyu temizlemeye baslamis. Cunku onumuzdeki hafta yeni gelenler olacak. Sozle dile getirmeseler de koyde misafir’ kalan koruculara kirginlar. Bize koyu gezdiren Suleyman Turan kiliseyi gosteriyor. Bakin’ diyor ustune tuvalet yapmislar insan biraz saygi gosterir’. Kiliseyi bir guzel temizlemisler cunku ileriki gunlerde misafir bekliyorlar. Bir ayda ancak koyun yarisini temizleyebilmisler. Ama umutsuz degiller. Koyu temsilen tum islere kosturan Turan kisi burda gecirecek aileler icin hazirlik yaptiklarini soyluyor. Turan Evleri badana yaptik biraz duzelttik. 6 aile icin ev hazirladik. Bu kis 6 aile burda kalacagiz. Yatak soba aldik odun getirdik. Gelecek hafta suyumuz gelecek elektrigimiz gelecek”diye konusuyor. Yillarca Avrupa’da kalan Turan yeniden tarim yapmayi da planliyor”Yeniden topraklarimizi isleyecegiz. Tarlalara gubre cektik. Birkac gun sonra butun tarlalarimizi surecegiz”diyor. Uc aile akrabalarindan kalan evlere yerlesmis. Yavas yavas evlerini onarip oraya gececekler. Bir evin yanindan gecerken Efraim Turan gosteriyor Burasi benim dedim eviydi. Burda yasadi burda oldu. Ama simdi halini goruyorsunuz” hali gercekten harapti. Biraz kirgin olsalar da mutlular cunku yilar sonra dogduklari topraklar geri donmusler bundan buyuk mutluluk olabilir mi? Kirik dokukler nasil olsa onarilir. KULTUR MOZAIGININ DUSEN PARCALARI Mezopotamya kultur mozaginin en onemli parcalarindandi Suryaniler sanatlariyla bilindiler yuzyillarca. Tam gidiyorlar derken yeniden donduler. Yani gul bahcesini solmaya yuz tutan gulleri yeniden yesermeye basladi.