Ani asırlar sonra ilk kez binlerce kisiyi hep birlikte bagrına basıyordu. Ne olurdu dedim kendi kendime Ani de. Ne olurdu su is Ermenistanlılarla birlikte organize edilseydi onlar da kitleler halinde gelip su karsı sınırdaki yamacta otursalardı. BİA (Kars) - Dogrusu Kars Belediye Baskanı Naif Alibeyoğlu ndan aylar once 2. Kars Kurultayı ve Festivali icin birlikte birseyler yapma cağrısı aldığımda Peki bu kez basarabilecek miyiz? sorusunu kendime sormadım değil. Sormalıydım cunku birincisinde basaramamıstık. Basaramadığımız gibi elimize yuzumuze bulastırmıs ve de dunyaya rezil olmustuk. 2000 deki Kurultay dan bahsediyorum. Hani su davet ettiğimiz alıp otellerine yerlestirdiğimiz ama on dakika sonra da polis zoruyla sınır dısı ettiğimiz Ermenistanlı konuklarımız vardı ya iste o Kurultay dan... simdi bu basarısız Kurultay ın ikincisini denemek istiyordu sevgili dostum Alibeyoğlu ve Ermenistan dan da katılım bekliyordu. Doğrusu bravo Ermenistanlılara. O yıl olan bitenleri gurur meselesi yapmadılar ve hicbir sey olmamıs gibi dort yıl sonra gelip ikincisine de katıldılar. Ermenistanlı konuklar Ermenistan dan gelen heyette bu kez Erivan Devlet Konservatuarı Rektor Yardımcısı Prof. Dr. Levon Tanoyon ile birlikte değisik calgılar calan bir grup oğrencinin yanı sıra Turkoloji Bolum Baskanı Prof. Dr. Aleksander Safaryan ve Turkoloji Bolumu Oğretim Uyesi Doc. Dr. Asod Soğomonyan yer alıyorlardı. Safaryan ve Soğomonyan kultur ve dil uzerine birer tebliğ sunarak gencler de halk konserlerine katılarak katkı sundular. Ve belli ki gecen acı tecrubeden cok ders oğrenilmis. Ermenistan akademisyenler bu kez icten katkıları dolayısıyla madalya ve tesekkur plaketi ile onurlandırılırken bizzat Vali ve Belediye Baskanı tarafından da ucaklarına yolcu edildiler. Ozellikle genclerin festivalin ilk gununde Kars Kalesi nde Kardes Turkuler in verdiği konser oncesi sahne alarak on bini askın Karslıyı Ermeni ezgileri ile huzunlendirmesi ve Ermeni oyun havalarıyla halay cektirecek denli costurması doğrusu yasanması bir lutuf olan andı. Dile kolay ama Kars Kars olalı ancak 80 yıl sonra Ermenisiyle tekrar bulusuyordu. Bu oylesine bir coskuydu ki senliğe katılan Gurculerin Azerilerin Ceklerin birer de folklor grubu olması onlara herhangi bir avantaj sağlamıyor Asod Soğomonyan o koca govdesiyle sahneye fırlayarak Ermenistan ın folklor grubunu bir basına temsil ederek tum Karslıları halaya istirak ettirmeyi basarabiliyordu. Hicbir tatsızlık bu coskuyu golgeleyemezdi. Ne konserdeki resmi gecit sırasında diğer katılımcı ulkelerin bayrağı da yururken Ermenistan bayrağının Belediye binasında unutuldu gerekcesi ile yer almaması ne de Kurultay oncesi belli kesimlerce acılan Ermeni zulmu sergisi. Hicbir sey ama hicbir sey tarihin akısını değistirmiyordu. Dort yıl once basarılamayan bu kez basarılmıs ve Kars Ermenistanlıları kucaklamıstı. Kars Kalesi nde değisik dillerden turkulerin seslendirildiği gecenin finalini Kardes Turkuler yaptı. Feryal Zepur gı tarna adlı o guzelim parcayı seslendirdiğinde sozlerini bilmese de Karslıların nasıl mırıldandığını gormeniz gerekirdi. Tanrının sevgili kuluymusum ki o anları yasayabildim. Ve Ani de konser... 2. Kars Kurultayı ve Festivali ne damgasını vuran en buyuk etkinlik ise yine bir konserdi. Unlu sef Gurer Aykal yonetiminde Borusan Filarmoni Orkestrası nın verdiği konserin en buyuk ozelliği Doğu da bir klasik muzik konseri veriliyor olusu değildi elbet. Karslının cok sesli muzikle operayla baloyla cok eskiden tanısıklığı var zaten. Kars taki tarihi mekânların duvarların dili olsa da gecmis modern yasantıları dillendirseler. simdiki konserin ise asıl onemi mekânı. Dile kolay... Daha dune kadar icine girmek ve gezmek icin bin bir kapıdan izin alması bin bir kontrolden gecmesi gereken insanlar simdi ellerini kollarını sallaya sallaya ozgurce Ani Harabeleri ne girip cıkabiliyorlar o kadar ki bu yasak bolgede artık bir konser bile dinleyebiliyorlardı. İste Turkiye nin yasadığı nadir devrimlerden biri daha yasanıyordu. İnanılmaz bir durum ama gercek. Kars Kars olalı boyle guzellik gormemisti. Ani asırlar sonra ilk kez binlerce kisiyi hep birlikte bağrına basıyordu. Ne olurdu dedim kendi kendime Ani de... Ne olurdu su is Ermenistanlılarla birlikte organize edilseydi onlar da kitleler halinde gelip su karsı sınırdaki yamacta otursalardı. Bir o yandan calsalardı bir bu yandan. Arpacay uzerindeki yıkık kopruyu muziğin notalarıyla yeniden onarsalardı. Bir dahaki sefere diyorum... Bir dahaki sefere... Bunu basaranlar eminim ki onu da basaracaklardır. Gunun anlamım dinamitleyenler Ani deki konserin tek tatsız olayı ise Turkiye Tarihi Mirası Koruma Vakfı Uyesi Verkin Aruoba nın Vakfın Baskanı eski Turkiye Buyuk Millet Meclisi baskanlarından Sabit Osman Avcı yla birlikte konser icin Ani ye gelen basını gunun anlamı dısında bir konuya odaklamaya calısmasıydı. Aruoba ne yazık ki bu cabasında basarı da kazanmıyor değildi. Nitekim yerel ve ulusal basın Aruoba ve Avcı nın yonlendirmesiyle iki sınır komsusunun barıs icinde yan yana yasamasını hedefleyen boylesine anlamlı bir gunde yine Ermenistan ı suclayacak bir konuyu gundeme getiriyordu. Sozgelimi Kadir Sabuncuoğlu imzasıyla Hurriyet te yer alan haberde Ermeni tas ocaklarında calısan dozerlerin gurultusunun konseri izlemeye gelen yerli ve yabancı konukları rahatsız ettiği iddia ediliyor ve Sabit Osman Avcı nın Bizim bu iyi niyetli calısmalarımıza komsumuz Ermenistan a cesitli uyarılarımıza rağmen 300-500 metre mesafedeki tas ocaklarında dinamit patlatması calısmalarımızı olumsuz yonde etkilemektedir seklindeki acıklaması aktarılıyordu. Ne var ki Verkin Aruoba ve onun vakfının bu iddiası gecersizdi. Doğru olan su ki Ani sınırında Ermenistan ın tas ocaklarında dinamit patlatması gecen yıl AGOS ta da yer almıs ve bu konuda Ermenistan UNESCO tarafından da uyarılmıstı. Ermenistan Hukumeti ise uyarıları zamanında değerlendirerek tas ocaklarında dinamit patlatılmasını yasaklamıs ve sadece kesimle tas cıkarılmasını sağlamıstı. Dolayısıyla bugun icin artık dinamit patlatılması diye bir durum soz konusu değildi. Ne var ki acılmıs olan tas ocaklarının varlığı ve yenilerinin de coğalmıs olması Aruoba nın boylesine bir iddiayı yenilemesine ve gunun anlamını dinamitlemesine de kendiliğinden fırsat verir goruntudeydi. Ani icin gereken Tum calısmalarını ve kaynak bulma cabalarını Van daki Akhtamar Kilisesi ve Ani Harabeleri nin restorasyonuna odaklayan Turkiye Tarihi Eserleri Koruma Vakfı nın niyeti muhtemel ki bu bolgedeki restorasyon islerinin kendilerinin uhdesinde kalması. Bunun icin yıllardır caba gosteriyorlar. Nitekim Sabit Osman Avcı nın panelde yaptığı konusmada dile getirdiği oneri de aslında Kars ta cesaretle dile getirilmis ilklerden biri. Avcı Ani Harabeleri ndeki tarihi eserleri birer pırlanta yakut ve zumrutle islenmis kolyeye benzettiği konusmasında Ermeni Patriği ni dini ayin yapmaya davet etmeyi dusunduklerini boylece Ani ye turist getirmeyi amacladıklarını belirtiyordu. Oysa Ani nin bu tur gosterise dayalı carelerden ziyade; daha koklu adımlara ihtiyacı var. Ani de herseyden once namuslu bir kazı ve restorasyon calısmasının yapılması gerekiyor. Bu ise ne tek basına Turkiye nin ya da Turkiye de kendinden menkul bir vakfın harcı ne de Ermenistan ın. Bunun icin Turkiye Ermenistan ve dunyanın bu konularda ileri gelen kurulusları ve uzmanları akademik teknik ve maddi olanaklarını birlestirerek birlikte hareket etmeli ve Ani yi insanlığın ortak değeri haline getirmeliler. Turkiye ve Ermenistan icin ise bu proje birlikte de bir is yapma olgusunun tekrar hayat bulacağı ilk onemli adım nicin olmasın? Kıllı Kilisenin son hali Kars ın hakkını vermek sadece Ani yle de sınırlı değil. Kars icin de yapılması gereken is cok. Ciddi bir ornek daha vereyim. Kars Kalesi nin dibindeki tarihi 12 Havariler Kilisesi nin bu kez icini gez(e)miyorum cunku ciddi bir ikilem icinde kalıyorum. Yakın zamanlarda varolan hali korunarak camiye donusturulen ve adına Kumbet Cami denilen bu tarihi yapının daha gecen yıla kadar icine girmek sorun değildi. Adı her ne kadar camiye donusturulmus olsa da kilise muzelik halini koruyordu ve cami olarak da fazla bir islevselliği yoktu. İceri girdiğinizde bir camiden ziyade tarihi bir kiliseye girdiğinizi cok rahat hissedebiliyordunuz. Bu yıl ise cami islevi daha da zorlanmıs. Kilise nin icine cami halıları serilmis icerde imam cubbeli giyimiyle her an gelenleri buranın bir cami olduğuna ikna etmeye tetikte. simdi siz benim yerimde olsanız ne yaparsınız. Ayakkabılarınızı cıkarıp iceri girseniz bu sizin tarihinizi inkâr etmeniz anlamına gelmez mi? Ayakkabıyla girseniz karsınızdakinin dini ritueline saygısızlık olmaz mı? İyisi mi dedim Gormeyeyim daha iyi. Karslılar ı uyarmakta yarar var. Boylesine Ben tarihi bir kiliseyim diyen bir yapıyı cami diye yutturmaya calısmanın artık bos bir caba olduğunu anlamaları gerek. Hazır yanı basında yeni de bir buyuk cami insa edilmisken catısında bitmis otlar nedeniyle gorenlerin Kıllı Kilise ya da Kıllı Cami diye adlandırdığı bu yaslı tarihi yapıyı kendi ait olduğu dunyaya devretmenin ve temizleyip restore ederek insanlığın ortak değeri haline getirmenin zamanı gelip de gecmektedir. Kilisenin kilise olarak bırakılması ve yarın obur gun sınırlar acıldığında Kars a Ermenistan dan ve dunyanın her bir yerinden gelecek Ermenilerin bu kendilerine ait kiliselerinde hic olmazsa bir dua edebilmelerinin sağlanması Kars a yapılacak iyiliklerin basında gelmektedir. Aksi halde simdiki durum utanılası bir komiklikten ote anlam tasımamaktadır ve Kars a gelen yerli yabancı her turist icin dudak bukulesi mizahi bir goruntudur. Selam olsun Kars halkına İki gunluk Kars ziyaretimizde unutulmaz guzellikler yasadık. Ozellikle Kardes Turkuler deki sevgili dostlarımızla sabahın erken saatinde Ani Harabeleri nde gecirdiğimiz saatler yeni kardes turkuler yaratma gerekliliğinin heyecanını ve esin kaynağını olusturdu. Kaan Soyak ve Belediye Baskanının kardesi Alican Alibeyoğlu yla Akyaka sınır kapısının sıfır noktasında yaptığımız inceleme gezisi ise hayli umutlandırıcıydı. Gorduk ki sınır kapıları hazır acılmayı bekliyor. Sonuc olarak denebilir ki Kars belki de kendisini cok iyi tanıyan yegâne Belediye Baskan ına kavusmus durumda. Bu yurekli insan halkının geleceği icin bolgedeki tum sorunların bitmesi ve ozellikle de komsu Ermenistan la sınır kapısının acılması gerektiğinin farkında. Dileğim o ki Kars ve Ermenistan halkları Kuzey Kıbrıs taki halkımızı ornek alırlar ve o kapalı kapıların acılmasını kendi iradeleriyle zorlarlar. Bize ise Turkiye Buyuk Millet Meclisi Baskanı Bulent Arınc ın mesajındaki selam duser: Selam olsun Ermenistan sınırının acılması icin mucadele veren Kars halkına.