Birkac gun once sona eren agustos ayı Kafkaslar da neredeyse bir askerî manevralar ayı olarak tamamlandı dersek herhalde fazla yanılmıs olmayız; cunku gercekten de bu ayın sonlarına dogru bolgede altı onemli askerî manevra yapıldı. Rus birliklerinin Gurcistan ve Abhazya da NATO nun Abhazya sahillerinde Turkiye-Azerbaycan-Gurcistan ın Baku de isgalci Ermeni birliklerinin Dağlık Karabağ da ve son olarak Rusya ve Ermenistan ın hemen sınırlarımızın bitisiğinde yaptıkları onemli askerî tatbikatlar bunlar... Bu manevraların hepsinin kendine has ozellikleri ve onemleri suphesiz var; ama herhalde Turkiye bakımından Ermeni-Rus tatbikatı bunlardan en onemlisi olarak dusunulebilir. Gecen ayın 18 inde baslayan ve son safhası 24-27 gunleri arasında yapılan Ermeni-Rus tatbikatı esasen bu tatbikatların bugune kadar yapılan dokuzuncusu oluyor. Burnumuzun hemen dibinde yapılan bu tatbikatın senaryosu Ermenistan ın kuzeybatıdan aniden isgal eden hayali bir komsu guce nasıl savunulacağı esasına dayanıyor. Bu hayali komsu hasım guc soylemeye bile gerek yok tabii ki Turkiye. Kısacası bu son tatbikat Ermeni ve Rus guclerinin muhtemel bir Turk saldırısı karsısındaki askeri planlarını ve hazırlıklarını sınamaya matuf bir planlı tatbikat... Manevranın senaryosuna gore hasım gucler Kars ve Iğdır bolgesinden baslattıkları saldırıyla Gumru ve Vanadzor sehirlerine ilerliyorlar; ama 3500 kadar askerden mutesekkil Ermeni-Rus guclerinin baslattıkları karsı saldırıyla Ermeni topraklarından cıkarılarak geldikleri Aras Nehri nin oteki yakasına atılıyorlar. Gercek cephanelerin kullanıldığı son safhası gecen hafta bugun tamamlanan ve basarıyla herhangi bir kaza ya da zayiat olmaksızın sonuclandığı hem Ermenistan Savunma Bakanı Serj Sarkisyan hem de tatbikatın ortak komutanı Rus Korgeneral Aleksandr Studenikin tarafından acıklanan tatbikatın ana ussu suphesiz sınırlarımıza cok yakın olan Gumru ussu. Rusya bu uste Guney Kafkaslar daki en buyuk askeri varlığını barındırıyor ve 1998 yılında taraflar arasında varılan mutabakat uyarınca Gumru ussunde en az 25 yıl daha kalmayı planlıyor. Gumru ussu Kars ın hemen karsısında bulunan ve 102. Rus ussu olarak da bilinen 3500 kadar Rus askerinin gorev yaptığı top tank zırhlı arac gibi ağır silahların da muhafaza edildiği askeri bakımdan son derece onemli bir buyuk us. Usteki Rus askerlerinin buyuk coğunluğu da Rus vatandası olan etnik Ermeniler. Bu usle ilgili olarak gecen yılın kasım ayında Ermenistan ile Rusya arasında mahiyeti ve ayrıntıları fazla bilinmeyen birtakım yeni anlasmalar da yapılmıs ve ben de bunlardan bu kosede o zaman soz etmistim. Bunların arasında Rusya nın Ermenistan a vermeyi soz verdiği yeni modern hava savunma sistemlerinin olduğu soyleniyordu. Bilindiği gibi Rusya Ermenistan ın hava savunmasında oteden beri MİG-29 avcı-bombardıman ucakları ve S-300 PMU1 ve SA-10C hava savunma radar ve fuze sistemlerini kullanıyor. Gecen yıl varılan anlasmayla bu sistemler yenileniyor modernlestiriliyor. Soylendiğine gore Rusya Ermenistan a S-300 lerin yeni modelini verecek. Bu yeni modelin en onemli ozelliği radarlara yakalanmayan ozel teknolojiye sahip olması ve ABM modunda hareket eden butun ucaklara seyir fuzelerine ve diğer fuzelere karsı tam koruma sağlaması. Bugun sozunu ettiğim Ermeni-Rus tatbikatının ortak komutanı Rus Korgeneral Studenkin manevralar sona erdiğinde unlu Prusyalı askeri teorisyen Carl von Clausewitz den ilhamla Manevralar siyasetin baska bicimlerde devamıdır seklinde bir değerlendirme yapmıs. Bu doğru tabii. Yonettiği manevra Rusya nın Guney Kafkasya ozellikle de Ermenistan ayağının bariz bir tezahuru. Rusya ile bircok alanda yakınlasırken uzak olduğumuz ve olacağımız Ermeni-Rus bağlantısı gibi onemli bir konuyu da bir kenara koyup bu yokmus gibi davranamayız suphesiz.