Yaklasık 3 bin yıllık tarihi bulunan İstanbul un ilk lerle tanısmasının oykusu İstanbul un İlk leri ve En leri adlı kitapla okuyuculara sunuldu. Kadir Has Universitesi İletisim Fakultesi Ogretim Gorevlisi Suleyman Faruk Goncuoglu tarafından hazırlanan kitapta İstanbul daki ilk depremden ilk bedesten soygununa ilk Turkce ezandan ilk padisah suikastına ilk gece kulubunden ilk genelevin acılmasına kadar bircok ilk e yer veriliyor. AA muhabirinin derlediği bilgilere gore tarihi kaynaklar cercevesinde İstanbul da yasanan bazı ilk ler sunlar: İstanbul da bilinen ilk yer sarsıntısı miladi 358 yılında oldu. Kentte buyuk hasara yol acan depremde buyuk tas binaların coğu zarar gordu. İstanbul daki ilk sutun bugun bulunduğu semte de adını veren Cemberlitas. Roma nın dunyaya yayıldığı yıllarda Frigya dan alınarak Roma daki Apollon tapınağı onune dikilen sutun I. Konstantinus tarafından Roma dan getirtilerek 11 Mayıs 330 tarihinde simdiki yerine dikilip uzerine de kendi heykeli kondu. İLK NUFUS SAYIMI Fetih ten 2 yıl sonra 1455 te Fatih in emriyle İstanbul da ilk nufus sayımı yapıldı. Bu sayıma ait defterde Galata mahallelerinde oturanlar devlete vergi odeyen ve odemeyenler zengin ve fakirler fetihten sonra gidenler kalanlar veya tekrar donenler medeni ve ailevi durumları dinleri ve sosyal nitelikleri belirtildi. 1477 yılında yapılan nufus sayımı uyarınca da İstanbul (Avrupa) yakasında 14 bin 803 hanelik nufusun 8 bin 951 i Musluman Turk Galata da ise 1521 hanelik nufusun 5 i Musluman Turk tu. Bu rakama askerler medrese oğrencileri ve tutsaklar eklenince kentin nufusu yuz bine yaklasıyordu. YURTDIsINA KACIRILAN İLK ESER İstanbul 13 Nisan 1204 tarihinde 4. Haclı Seferi ile ilk olarak Latinler tarafından isgal edildi ve kent 3 gun boyunca yağmalanıp tahrip edildi. 57 yıl suren isgal 1261 yılında sona erdi. İstanbul u yağmalayan Venediklilerin goturdukleri Bizans ganimetleri arasında en değerli parca bugun hala Venedik te San Marco Kilisesi nin kapısının uzerinde duran dort at heykeli. Bu heykeller İstanbul da Hipodrom da bulunuyordu. İLK HOKKABAZLIK VE GOZBAĞCI İstanbul da hokkabazlık 1492 yılında Portekiz ve İspanya dan kacıp kente gelen Yahudiler tarafından getirildi. İstanbul a gelen ilk gozbağcı olan Amerikalı Jakop Philadelphia ise (1735-1795) Sultan 3. Mustafa ya oyunlar gosterdi. İLK KAHVE VE KAHVEHANE Turkiye de 16. yuzyılın ortalarına kadar kahvenin adı dahi bilinmiyordu. Kahvenin ilk defa İstanbul da kullanılmaya baslanması hakkında 3 tarih var; 1551 1552 ve 1561. İlk kahvehaneleri 1552 veya 1554 yılında Tahtakale de Halepli Hakem ile Suriyeli sems actı. Kente ilk kahve de 1551 yılında getirildi ancak Tophane gumruğunden iceri sokulmadı. İstanbul da acılan ilk kahvehaneler okur-yazarların donemin kibar ve munevver insanlarının devam ettiği birer kultur merkeziydi. İLK TUTUN KULLANIMI Tutunun İstanbul da kullanılmaya baslanması ise 17. yuzyılın ilk yıllarına rastlıyor. İstanbul a bir İngiliz donanma gemisiyle getirilen ilk tutunun ardından (1605-1606) tutun kullanımı Sultan 1. Ahmet doneminde iyice arttı. Tutunun kahve ile birlikte icilmesi halkın kahvehanelere gitmesine yol actı. Bu donemde henuz sigara yapımı bilinmediği icin tutun ucuna tutun konulan lulesi bulunan cubuklarla icilirdi. İLK BEDESTEN SOYGUNU Kapalıcarsı nın kapanıs saatinden once uc kapı kapanır İnciciler Kapısı carsı bosalıncaya kadar acık tutulurdu. Bir bolukbası elinde kalın bir sopayla dukkanları dolasır iceride gunduzden saklanmıs kimsenin bulunup bulunmadığını kontrol ederdi. Bu sayede carsıda yuzyıllar boyunca tek hırsızlık olayı olmadı. Ta ki bedesten soygunu olarak gecen 1591 yılındakine kadar... Bir sabah dukkanlarını acan tacirler dolaplarının acık olduğunu gorerek paniğe kapıldı. Yapılan sayımda calınanın 30 bin altını gectiği goruldu. Bedesten kapatılıp icindeki dukkanlar tek tek arandı. supheli gorulenler sorgulandı ancak suclular bulunamadı. Yeniceri Ağası nın sucluyu bedesten dısından aramaya baslamasıyla bir Acem in dukkanında calıntı esya ve altın bulundu. Soyguncu da sucunu itiraf edince idam edildi. LATİN ALFABESİNİN İLK KEZ KULLANILMASI Turkce nin Latin harfleriyle yazılması ilk kez 3. Selim doneminde İstanbul da gerceklesti. Padisahın kız kardesi ve 3. Mustafa nın kızı Hatice Sultan ın Sahil Sarayı nın batı uslubuna gore restore edilmesi sırasında Latin alfabesi kullanıldı. Sarayın restorasyonunu gerceklestiren Fransız mimar Melling in sahsen gorusmesi imkansız olduğu icin Hatice Sultan ile yazısarak yaptığı gorusmelerde Latin alfabesi tercih edildi. Turkce konusabilen Melling Arap harfleri ve alfabesini bilmediğinden Hatice Sultan Melling e isteklerini bildirmek icin Latin harfleri ile Turkce pusulalar gonderdi. Boylece Turkce de Latin harfleri ilk kez kullanılmıs oldu. İLK VE SON RECM OLAYI 17. yuzyılda Sultan 4. Mehmet doneminde Aksaray da oturan Abdullah Celebi adlı bir adamın genc ve guzel esinin bir Yahudi cırağıyla iliskisi olduğu soylentisi cıktı. Dedikoduların artması ve zina yapıldığının da soylenmesi uzerine durum mahkemeye intikal etti. Olay buyuk yankı yaratırken davaya Ahmet Efendi baktı. Ahmet Efendi once sucluları sonra da sahitleri dinledi ve recm kararı verdi. İnfaz Atmeydanı nda gerceklesti. Hukmu veren Beyazıtzade Ahmet Efendi de suclunun basında bizzat bulundu. Olayın yankıları uzun sure devam ederken devrin uleması kararı veren Ahmet Efendi ye selamı sabahı kesip onu boykot etti. İLK TRAFİK KAZASI İstanbul da ilk trafik kazası 1912 yılında bugunku sisli Camii onunde oldu. İtalyan elciliğinin soforu bir Arnavut a carparak yaraladı. Kazayı yaptıktan sonra kacmaya calısan sofor Pangaltı da arabasıyla giderken yakalandı. İLK KUMARHANE İstanbul da ilk kumarhane Encumen-i Ulfet adıyla 1870 yılında zamanın Maliye Nazırı Mısırlı Prens Mustafa Pasa tarafından Cemberlitas taki Asım Pasa Konağı nda acıldı. İLK SİNEMA Sinematograf Osmanlı İmparatorluğu nda ilk defa Yıldız Sarayı nda Sultan 2. Abdulhamit in huzurunda sihirbaz Bernard tarafından gosterildi. İstanbul da halka acık sinema gosterisi ise Weinberg tarafından 1897 yılında Galatasaray daki Sponeck Birahanesi nde yapıldı. Kentteki ilk sinema da sehzadebası ndaki Fevziye Kıraathanesi nde acıldı. İLK KARNE İLE EKMEK İstanbul da 14 Ocak 1942 tarihinden itibaren ilk kez karne ile ekmek satılmasına baslandı. Bu tarihten sonra Francala ekmek uretimi durduruldu. Ekmek alabilmek icin nahiye mudurluklerinden karne temin etmek gerekiyordu. İLK GREV İstanbul da ilk grev Beyoğlu telgraf iscileri tarafından 1872 yılında yapıldı. Tramvay ve tunel iscilerinin 1920 yılının Mayıs ayında yaptıkları grev ise İstanbul tarihindeki ilk buyuk grevdi. Yevmiyelerinin artırılmasını ve bazı sosyal haklar isteyen isciler olumlu yanıt alamayınca 10 Mayıs ta greve basladı. İLK TURKCE EZAN VE KURANIKERİM İlk Turkce ezan 30 Ocak 1932 tarihinde Hafız Rifat Bey tarafından Fatih Camii nde ikindi vakti okundu. Turkce Kuranıkerim calısmaları da 1932 yılında baslatıldı. Beyoğlu İstiklal Caddesi uzerinde bulunan Ağa Camii nde ise bu tarihten itibaren imam smokin ile cuma vaazı ve hutbeyi okudu. PADİsAHA İLK SUİKAST Saltanat arabasıyla Hamidiye Camii ne cuma namazına gelen Sultan 2. Abdulhamit namaz cıkısında seyhulislam Cemaleddin Efendi yle konusurken bombalı araba patladı. Olayda Sultan yara almadan kurtulurken 26 kisi oldu 58 kisi yaralandı 20 at da telef oldu. Ermeni teror orgutunun gerceklestirdiği bu suikastta suikastcıların arasında Belcikalı anarsist Edward Joris de bulunuyordu. İSTANBUL UN İLK GECE KULUBU Osmanlı İstanbulunda Pera (karsı yaka) dısında meyhane ya da benzeri eğlence yerlerinin acılmasına izin verilmezdi. Batılı anlamdaki ilk kulup Sadrazam Mehmed Emin Ali Pasa nın himayesinde 24 Kasım 1870 te Encumen-i Ulfet (Dostluk Cemiyeti) ismiyle acıldı. Alkollu icki ve kumarın serbest olduğu kulup Ramazan ayının ilk gunu hizmete girdi. Boylelikle ilim ve irfan erbabının sairlerin ve sanatkarların hosca vakit gecirmelerini amaclıyoruz mesajı verilmek istendi ancak kulup tepkiler uzerine acıldıktan bir yıl sonra kapatıldı. İLK GENELEV İstanbul da ilk genelev dusuncesi Kırım Savası sırasında (18-1856) kente cok fazla Avrupalının gelmesi ve yasantı sekillerini burada da surdurmeleri sonucunda ortaya cıktı. Kente yerlesen Avrupalılar Galata ve Beyoğlu nda cesitli ahlaki sorunların yasanmasına neden oldu. Bolge sakinlerinlerinden bazılarının da aynı yasantıya eğilim gostermesi sonucu mahalle aralarında bu amacla kullanılacak evler kurulmaya baslandı. Beyoğlu nda Altıncı Daire adı altında fuhus yapan kadınlar bir cesit denetim altında tutuluyordu. Fuhus yapılan evlerin mahalle iclerine doğru yayılması uzerine 1884 yılı subat ayında sura-yı Devlet kararıyla bir talimatname yayınlanarak ilk genelev Beyoğlu nda kuruldu. Abanoz Sokağı adı verilen bu genelev dısında genelev acılması ise yasaklandı.