Turkiye-Ermenistan İliskilerinin Psikolojik Savas Acısından Degerlendirilmesi Dunya tarihinde 30 yıllık 100 yıllık savaslar yasanmıs Birinci ve İkinci Dunya Savasları milyonlarca insanın olumune ve yaralanmasına neden olmustur. Karsı cephelerde bulunan halklar veya devletler savas bittikten sonra tekrar normal iliskilere donmek icin arayıs icinde bulunmus ve kısa surede bunu basarmıslardır. Savas yıllarında yasanan butun olumsuzluklar acılar ve kayıplar unutulmaya calısılmıs iliskileri ileriye goturmek icin yeni projeler gelistirilmistir. Ancak Ermenilerin Turkiye ye yonelik gorusleri 20. yuzyılın baslarından itibaren degismemis aksine Turk dusmanlığı gorusleri daha da artmıstır. Bu gelismede Ermeni milli kimliğinin olusmasında Turk dusmanlığının esas alınmıs olması vardır. Yuzyıllar boyunca Turk devletlerinin tebaası konumunda bulunan Ermeniler gayet rahat ve sorunsuz bir hayat yasamıstır. Ancak 19. yuzyılın sonu 20. yuzyılın baslarından itibaren Osmanlı Devleti icin ciddi sorun cıkaran Ermeniler ozellikle Birinci Dunya Savası nda Kafkasya cephesinde Rus ordusu ile isbirliği icinde bulunarak Osmanlı Devletinin guvenliğini tehdit etmistir. Bu durum karsısında Osmanlı Hukumeti 1915 te Doğu bolgelerinde yasayan ve Ruslarla isbirliği yapan Ermenileri cephe bolgesinden alarak daha ic bolgelere goc ettirmistir. Yaklasık 90 yıldır Ermeniler dunya kamuoyunu 1915 tehcirinin kendilerine karsı yapılmıs soykırım olduğuna inandırmaya calısmaktadır. Oteki merkezli mistik-oryantalist zihniyetli bu yaklasım tarzı kin psikolojisini tetiklemektedir. 1991 yılında bağımsızlığını ilan eden Ermenistan Bağımsızlık Bildirgesinin 11. maddesinde de soykırım konusunu gundeme tasımıstır. Ermeniler ulusal Hay Dat Doktrininde ongorulen Tsvic tsov Hayastan (Denizden denize Ermenistan) projesini hayata gecirmek icin komsuları olan Azerbaycan Turkiye Gurcistan İran ve kara bağlantısı olmamasına rağmen Rusya ya yonelik toprak iddialarında bulunmaktadır. Hay Dat Doktrini cercevesinde Ermenistan Azerbaycan topraklarının yuzde 20 sini isgal etmistir. Bağımsızlık sonrası Turkiye nin Ermenistan ile ekonomik ve diplomatik iliskiler kurmaya yonelik butun iyi niyet girisimlerine rağmen Ermenistan sozde soykırım propagandasına devam etmis Turkiye nin toprak butunluğunu tanımamıs ve Kars Anlasmasının iptal edilmesi icin propaganda faaliyetlerini surdurmektedir. Ermenistan ın soykırım propagandasına devam etmesi ve Turkiye nin toprak butunluğunu tanımaması sınır anlasması yapmaması uzerine Turkiye Nisan 1993 te Akyaka Sınır Kapısını kapatmak zorunda kalmıstır. Ermeni diasporası olmak uzere Ermenistan Hukumeti ABD ve Avrupa daki cesitli sivil toplum kurulusları aracılığı ile Turkiye den sınır kapısını acmayı talep etmektedir. Bunu talep ederken de Ermenistan ın ekonomik sorunlarından daha cok Batı Ermenistan diye telakki ettikleri Turkiye nin doğu illerinin ekonomik sorunlarını one cıkarmakta sınır kapısının acılması halinde ozellikle Kars ve diğer illerin ekonomik acıdan ciddi bir gelisme kaydedeceğini dile getirmektedirler. Bu konu zaman zaman Ermenistan ve Turkiye basınında da gundeme tasınmaktadır. Bazı Turk basın yayın organları da bu konuda Ermenistan ın sozculuğunu yapmaktadır. Bu surecte Turkiye de yasayan ve sayılarının 50-70 bin civarında olduğu ifade edilen Ermenilerin ciddi emeği olduğu soylenebilir. Sayılarının az olmasına rağmen Ermeniler ciddi bir orgutlenme yapısına sahiptir. Bu orgutlenme sorumluluğunu da Ermeni Patrikliği ustlenmistir. Patriklik sadece Ermenilerin dini ihtiyacını karsılamakla kalmayıp Ermeni ulusal kimliği gelenek ve goreneklerinin korunmasında ve Anavatan olarak tanımladıkları Ermenistan ile iliskilerin kurulmasında onemli rol oynamaktadır. Ermeniler Turkiye deki bazı medya kuruluslarında sınır kapısının acılmasının gerekliliği konusunda kendi perspektiflerinden haber ve makaleleri rahatlıkla yayınlatabilmektedir. Turkiye de bazı kose yazarları da bu konuda Ermenilerin goruslerini de savunan yazılarla Turk kamuoyunu etkilemeye calısabilmektedirler. Bu arada medya organları bu konuda Turk-Ermeni İs Gelistirme Konseyi nin de goruslerini de yansıtmaktadır. Mehmet Altan ın www.gazetem.net Internet gazetesinin 13 Temmuz 2004 sayısında yayımlanan Kars ta Gazete Satılır mı? adlı makalesinde yazar 325 bin nufusa sahip Kars ilinde 56 bin Karslının Ermenistan ile sınır kapısının acılması icin imza topladığını ancak bunun Turk basını tarafından fazla gundeme tasınmamasından duyduğu endise ve rahatsızlığını dile getirmeye calısmıs sınır kapısının acılması gerektiğini kanıtlamak icin bazı ekonomik hesaplar bile yapmıstır. Gercekten de Turkiye nin bir kısım doğu illeri diğer bolgelere gore ekonomik acıdan daha az gelismistir. Ancak Ermenistan ile sınırların acılması bu illerin gelismesi acısından etkili olmayacaktır. Eğer doğuda Turkiye nin sınır komsusu Ermenistan değil de daha gelismis bir ulke olsaydı Kars ili kısa surede ciddi ekonomik kalkınma sağlayabilirdi. Ancak Ermenistan da asgari aylık ucretin 9 Dolar emekli maasının 7 5 Dolar orta duzey maasların 38 Dolar olmasına karsın bir ailenin aylık tuketim sepetinin yaklasık 66-70 Dolar olduğu dikkate alınırsa Ermenistan ekonomisinin Kars ekonomisine katkı yapması imkansız gozukmektedir. Ermenistan ekonomisi iyi duzeyde olsaydı nufusun yaklasık yuzde 50 si ulkeyi terk etmez her yıl sayıları 50-60 bin arasında olduğu tahmin edilen Ermeni mevsimlik isci olarak Turkiye ye calısmaya gelmezdi. Karsın sınırı paylastığı Gumru ve Talin bolgelerinin de Kars ta olduğu gibi tarımcılık ve hayvancılık ile uğrastığı goz onunde bulundurulursa sınır kapısının acılması durumunda Kars ekonomisine ciddi zarar vereceği tahmin edilmektedir. Akyaka Sınır Kapısının acılması konusunda Agos gazetesi Genel Yayın Yonetmeni Hrant Bink in Birgun gazetesinin 15 Temmuz 2004 tarihli sayısında Medzamor kapatılsın...Sınır acılsın adlı yorumu yayınlanmıstır. Dink Turkiye ve Ermenistan arasındaki sorunları sadece Metsamor Nukleer Santrali ve sınır kapısına endekslemekle cok daha ciddi sorunlar olan soykırım propagandasını Ermenistan ın Turkiye nin toprak butunluğunu tanımamasını ve 1921 Kars Anlasmasının iptal edilmesi icin yonunde propaganda calısmalarını goz ardı ettirmekle Turk kamuoyunun goruslerini etkilemeye calısmaktadır. Metsamor guvensizliği tescil edilmis Ermenistan ın zayıf karnıdır. Mevcudiyeti Ermenistan icin bir koz değil zafiyettir nakizedir. Sınır kapısının acılması icin Turkiye de lobi calısmaları yapan cevreler gruplara romantik turistik bazı imkanlar sağlamakta boylece gundeme getiricisi Ermeniler olması halinde diplomatik Kafkasya dezavantaja yer acabilecek hususları Turk aydınının! Ve halkının talebi imiscesine Turklere yaptırılmıs olmaktadır. Turkiye yapacağı acıklamalarla Ermenilerin kabul etmedikleri Turk-Ermeni sınırındaki kapının acılmasını anlatabilmelidir. Ermenistan Turkiye nin bu bolgesini Batı Ermenistan olarak nitelendirirken acılması uzerinde durulan kapının Turk-Ermeni sınır kapısı değil Ermenistan ın iki yakası arasındaki isgal edilerek gecit vermesi engellenen Ermenilere ait kapının acılmasını istemektedirler. Dr. Yasar Kalafat Kafkasya Arastırmaları Masa Baskanı Hatem Cabbarlı Arastırmacı