1926 Ankara İstiklal Mahkemesinde gorulen İzmir Suikasti davasında sanıklardan İstanbul İttihat ve Terakki Merkezi Umumi uyesi Kor Ali İhsan Bey sorgusunda elindeki tum belgeleri yaktıgını soyler. BİA (İstanbul) - Gecen haftadan verilmis sozu yerine getireyim ve arsivlerin temizlenmis olduguna dair bilgilerin verildiği ufak bir liste yapayım. Bu bilgiler elimde var olanlar icerisinde bir secmedir. 1) İstanbul Divan-ı Orfi de İttihat ve Terakki yoneticileri hakkındaki davanın iddianamesinde savcılık makamı Teskilat-ı Mahsusa ya ait evrakın ve İttihat ve Terakki Merkez Komitesi evrakının asırılmıs olduğunu soyler. Savcı ayrıca donemin Emniyet Genel Muduru Aziz Bey in Talat Pasa nın istifasından once daireden bircok dosyayı alıp beraberinde goturduğunu ve bu dosyaların bir daha iade edilmediğini bildirir. Konuya iliskin bilgi kaynağı savcılığın Dahiliye Nezaretine yazdığı resmi yazıya verilen cevaplar ve bazı sanık ifadeleridir. 2) Aynı davanın değisik oturumlarında Mithad sukru K. Talat ve Ziya Gokalp (ozellikle ikinci ve besinci oturumlarda) verdikleri ifadelerde Merkez Komite ye ait evrakın Doktor Nazım tarafından alındığını soylerler. Durusma hakiminin İ.T. nin kapanmasından sonra evrakının ne olduğuna iliskin bir soruya Mithat sukru: malesef anlasıldığına gore Dr.Nazım Bey tarafından alınmıstır. Memurinin ifadesinden oyle oğrendim diye cevap verir. Ziya Gokalp da aynı soruya Dr. Nazım Bey cemiyetin tarihine ait evrakı istemis ... Evrakı sandıkla beraber goturmus evrakın bu suretle gittiğini sonradan haber aldım biciminde cevap vermistir. (Bilgiler benim İnsan Hakları ve Ermeni Sorunu kitabinda vardır.) 3) Bircok anı kitabında Talat Pasa´nın yurt dısına kacmadan once evvela bir bavul evrakla Arnavutkoy kıyısında... bir yalıdaki dostuna gittiği; bu evrakın yalının alt katındaki ocakta yakıldığı nakledilir. (sevket Sureyya Aydemir Enver Pasa Cilt 3 s. 468) 4) İngiliz belgeleri arasında da konuya iliskin bolca bilgiye rastlamak mumkundur. Ahmet Esat (bilinen adıyla Esat Uras) İngiliz gorevlilere Ermenilerin imha edilmesi konusunda bir toplantı yapıldığını ve kendisinde bu toplantının el yazması tutanağı olduğunu iddia eder ve bunu satmaya kalkar. Bunun uzerine tutuklanır. Ve ifadesinde silah bırakısması anlasmasından biraz once gorevliler geceleri arsiv bolumune gidip belgelerin coğunu temizlediler der. [V.N. Dadrian Documentation of the Armenina Genocide in Turkish Sources Israel W. Charny (ed.) Genocide: A Critical Bibliographic Review Vol. 2 icinde. Dadrian bu calısmasında 16 değisik kaynaktan arsivlerin temizlenmesine ait birincil el bilgiler aktarır.] 5) 1926 Ankara İstiklal Mahkemesinde gorulen İzmir Suikasti davasında sanıklardan İstanbul İttihat ve Terakki Merkezi Umumi uyesi Kor Ali İhsan Bey sorgusunda elindeki tum belgeleri yaktığını soyler.(1926 Ankara İstiklal Mahkemesi İzmir Suikasti İddianame ve Savunmalar Teksir metin) 6) 14 Ekim 1918 de Ahmet İzzet Pasa Kabinesi kurulmustu. İzzet Pasa aynı zamanda Harbiye Nazırlığını da ustlenir ve Teskilat-ı Mahsusa Mudurluğune (Harbiye Nezaretinde buraya ustu ortulu bir sekilde Doğu isleri Burosu deniyordu) hemen calısmalarını durdurması arsivlerini yoketmesi... talimatını verir.(Husamettin Erturk Milli Mucadele Senelerinde Teskilat-ı Mahsusa (daktilo edilmis metin) aktaran Bilge Criss İsgal Altında İstanbul s. 147) 7) Hans F. L. Von Seeckt Harb doneminde Osmanlı Genel Kurmay Baskanlığı gorevinde bulunmustur. Almanya ya donerken Osmanlı Harbiye Nezaretine iliskin onemli bir kısım belgeyi beraberinde goturur. Sadrazam Izzet Pasa durumu protesto eder ve belgeleri geri ister. Berlin belgeleri geri gonderme sozu verir ama hic bir zaman yerine getirmez. (Bilgiyi Dadrian yukardaki eserinde aktarmaktadır) 8) Bakanlar Kurulu hakkındaki davanın 3 Haziran 1919 tarihli oturumunda eski Posta Bakanı Huseyin Hasim Harbiye Nezareti ne ait belgelerin yakıldığını soyler. Ayrıca Catalca ya belgelerin yakılma emrinin gittiğini de 5. oturumda kabul eder: [TV 3573] 9) Catalca Posta ve Telgraf Mudir Vekil-i Sabıkı Osman Nuri Efendi hakkında bu nedenle ayrı dava acılır. Dava 4 Ağustos 1919 da baslar. Suclama evrak yakmaktır. Sanık ifadesinde verilen emir uzerine bazı evrakı yaktım. Amirlerim kendi mesuliyyetleri tahtında olarak falan seneden falan seneye kadar olan evrakı yak dediler yaktım der. Davanın sonucu belli değildir. (Alemdar 5 6 Ağustos 1919) 10) İngilizler 1919 Haziran ayında Dahiliye Nezaretinden Antep valiliğine cekilmis bir telgraf ele gecirirler. Telgrafta 1914-1918 arasına ait resmi telgrafların tumunun imha edilmesi yazılmaktadır. Hariciye Nezareti İngilizlere bu eylemleri nedeniyle protesto notosu verir ve ama boyle bir emrin verilmis olduğunu kabul eder. (Bu bilgiyi Dadrian yukardaki eserinde aktarır) Soylediğim gibi bunlar sadece bazı secmeler. (TA/BA)