Cumhuriyeti yurekten ozumsemis aydınlanmacı uygar ve kimlikli bir kent olan Kars bu uygulamalar yuzunden toparlanıp hak ettigi yere gelemiyor. Bu dıs politikayı kendisine yonelik bir izolasyon olarak goruyor. Son yıllardaki yerel yonetimin bireysel cabaları bir yana tum bilesenler (parametreler) Kars ın hızla kan kaybettigini ortaya koyuyor. Yıl 2002. Mart ayının son haftası... Yer Basbakanlık binası. Ekonomik bunalımın piyasaları kasıp kavurduğu gunler. Husamettin Bey in Sayın Ecevit e olan bağlılığı suruyor. Hukumet etmede yapay da olsa bir istahın varlığı henuz tukenmemis... Buyuyen toplumsal ve ekonomik sorunları karsısında olanakları kuculmus; kisi basına dusen ulusal geliri yer yer aclık sınırının altına dusmus ama henuz tum fırsatları kacırmamıs olduğuna inanılan bir havzanın (Erzurum - Kars - Ardahan - Iğdır) sıkıntılarını dile getirmek uzere Basbakan Yardımcısı Husamettin Ozkan ın huzurundayız. Aramızda bolge milletvekilleri belediye baskanları oda borsa baskanları ve isadamları var. Toplantı oncesi temsilci arkadaslarla bir araya geliyor yorenin ortak birkac temel sorununu saptıyor onerileri fazla cesitlendirmeden sunmaya karar veriyoruz. Bolgenin nefeslenmesi ve ticari bir hareketliliğin baslaması icin buyuk olcude kamuoyunun yakından bildiği sınır kapıları yla one cıkan Kars odaklı oneriler uzerinde uzlasıyoruz. Basbakan Yardımcısı Husamettin Ozkan heyeti dinlemeye baslamadan surpriz bir acıklama yaparak bizleri sasırtıyor (!) ve Cıldır - Aktas Kapısı nın (Turkiye - Gurcistan sınırı) nisan ayında acılacağını mujdeliyordu! Hic kuskusuz heyecanlandık... Ancak cok değil bir ay sonra bu sozun yerine getirilmediği goruluyor; soğuk savas kıygını (mağduru) Karslılar bir kez daha efendi bir yalanla atlatılıyordu. Bir nisan değil uc nisan gecti aradan... Cıldır - Aktas Kapısı nda henuz bir gelisme yok. Salt Cıldır - Aktas Kapısı nda mı? 23 Temmuz 1993 te Turkiye ivedi verilmis bir kararla Ermenistan sınırını kapattı. Ardından da yeni arayıslara girip bir baska yolun kesfini sağladı. Bu kesif: Kars - Tiflis Demiryolu projesiydi. Sovyetler Birliği nin parcalanması ve ardından kurulan bağımsız devletlerin ruzgârını arkasına alıp dunyanın en buyuk enerji rezervlerinin bulunduğu Kafkasya - Orta Asya ve Turk cumhuriyetleriyle bulusmak istiyordu Turkiye. Bu yol Ermenistan Kapısı nın alternatifi olarak gorulmeye baslandı. Tarihi İpek Yolu nun canlandırılacağı; AB ile yapılan Gumruk Birliği Antlasması nın tarım urunlerini kapsamaması yuzunden pazar bulmakta gucluk cekileceği varsayılan GAP urunlerinin rahatlıkla Karadeniz ve Hazar havzasına sevkinin sağlanması ongoruluyordu bu projeyle. Ayrıca Kars ve hinterlandı Guney Kafkasya da Tiflis - Bakû merkezi ekseninde gelistirilecek ticaretle daha mutlu ve daha zengin olacaktı. Bunun icin 92.5 km si Turkiye tarafında olmak uzere 125 km lik yeni kesintisiz bir demiryolu bağlantısı kurulması tasarlanmıstı. Projenin Turkiye tarafı icin 400 milyon Gurcistan tarafı icinse 200 milyon ABD Doları na gereksinim duyulduğu acıklandı. Projeye iliskin Turkiye - Gurcistan arasında Ankara da imzalanan mutabakat zaptı 29 Temmuz 1993 tarihini tasıyordu. Aradan gecen 11 yıl boyunca hic gundemden dusmedi. Karslılar bu proje temelinde yıllarca kaynak bulundu/bulunacak ya da butceye su kadar odenek kondu/konulacak sozleriyle oyalandırıldı. Ermenistan sınırının acılmasını isteyenlere karsı yakın tarihe kadar Kars - Tiflis Demiryolu projesi alternatif gosterilerek savunulmaya calısılmıstı. Son yıllarda kaynak sağlanamadığı ve ortaya kararlı bir siyasi istenc konulamadığı icin projenin gerceklesme sansı giderek zayıfladı. Bağlanan umutlar tukendi. Alınan yol bir arpa boyu ndan da az. Milyarlarca doların hortumlanmasına seyirci kalıp boylesi onemli bir proje icin yılda butceye koyacakları 36 milyon ABD Doları nı esirgeyenleri Allah affetsin. Ama Karslılar affetmeyecek gibi gorunuyor! Zira bu ulke yedi duvele karsı verdiği bağımsızlık savasının hemen ardından 1925 ten 1940 a kadar uzanan 15 yılda her yıl ortalama 200 km. yeni demiryolu yapımı gerceklestirmis; dahası Sıvas - Erzurum hattında gunde 800 m. demir doseyebilme hızı yakalanmıstı. 70 yıl oncesinin hız ve olanaklarıyla en gec 6 ayda yapılabilecek demiryolunun aradan 130 ay gecmesine karsın değil bitirilmis olması henuz baslanamayısı ne acı değil mi? 29-30 Nisan 2004 gunleri Kafkas Universitesi nde duzenlenen Turk Dıs Politikası konulu sempozyumun 3. oturumunda Turkiye nin Kafkasya Politikası ve Ermenistan Sorunu tartısılıyordu. Oturum baskanı Emekli Buyukelci Gunduz Aktan Ermeni soykırımı iddialarına iliskin savımızı sahiplenme ve ona bir arka plan kazandırma adına cok onemli saptamalar yaptı. Ermenistan sınır kapısının kapalı olusu yuzunden Kars halkının buyuk bir maddi kayba uğradığının altını cizdi. Ardından da: Kars ı dunyanın en onemli stratejik merkezlerine ulasma yeri olarak gorduğunu belirtti. Sayın Aktan sozlerini bitirmek uzereyken Rober Kocaryan a karsı gelisen muhalefet hareketini izlemek uzere Ermenistan a giden DHA nın muhabiri su soruyu yoneltiyordu: Hem Turkiye - Gurcistan (Sarp Kapısı) hem de Turkiye - İran (Gurbulak Kapısı) uzerinden giren Turk malları Ermenistan da vitrinleri susluyor... Kapalı olan sadece Kars Doğu Kapı. (Ermenistan sınır kapısı.) Yoksa bu politikayla cezalandırmak istenen Kars mı? Muhabirin sorusu aslında Kars ta herkesin yureğini acıtan bir olgunun anlatımıydı. Ve sorudan cok bir saptamaydı. Yanıta gecmeden once kucuk bir parantez acmak istiyorum. Azerbaycan ın Ankara Buyukelcisi Mehmet Nevruzoğlu Aliyev Hurriyet Gazetesi Genel Yayın Yonetmeni Ertuğrul Ozkok un 7 Nisan 2004 gunku kosesinde yer alan mesajında diyor ki: (...) 300 bin Ermeni Erivan sehrinde İstanbul da calısan 30 bin Ermeni vatandasının kazandığı paralarla geciniyor haftada iki kere Erivan - İstanbul arası ucak ucuyor otobusler calısıyor vizeler veriliyor hava koridorları acık ticaret devam ediyor. (Gurcistan İran uzerinden)... İlk kez konunun tarafı yuksek bir makam bu denli nesnel ve carpıcı bir değerlendirme yapıyor. Boyle bir ambargo (!) olamayacağını soyluyor. Bu son derece onemlidir. Bu saptama soyle de okunabilir: Ermenilere her yer acılmıs her tur olanak sunulmus kapatılan salt Kars ın Ermenistan a olan sınır kapısı. Baska ne soylesin ki Sayın Aliyev. simdi parantezi kapatıp Gunduz Aktan ın verdiği ilginc yanıta donelim. Sayın Buyukelci diyor ki: (...) Devlet politikaları ulkelerle devletlerin arasındaki iliskilere gore kurulur. Bir ilin cezalandırılması soz konusu olamaz ve ekliyor: Eğer orta yerde Kars ın uğradığı bir zarar varsa bunun belirlenmesi ve devletce karsılanması gerekir. Kars halkı zaten bunu istiyor: Doğu Kapı mutlaka acılmalı ; ama eğer ulusal cıkarlarımız devletin kapıyı acmamasını gerektiriyor ve Ermenistan a ambargo yu zorunlu goruyorsa bu celiskili uygulama o zaman yeniden değerlendirilmeli. Herkes esit ve hakkaniyet olculerine uygun ozveride bulunmalı. Sesini yuksek cıkaran bir bolge bundan ayrı tutulacak bir islemle odullendirilmemeli. Ve Kars ın gorduğu zararın gercekci bir bicimde giderilmesinin yolları aranmalıdır. Cumhuriyeti yurekten ozumsemis aydınlanmacı uygar ve kimlikli bir kent olan Kars bu uygulamalar yuzunden toparlanıp hak ettiği yere gelemiyor. Bu dıs politikayı kendisine yonelik bir izolasyon olarak goruyor. Son yıllardaki yerel yonetimin bireysel cabaları bir yana tum bilesenler (parametreler) Kars ın hızla kan kaybettiğini ortaya koyuyor. sehrin adı en cok gocun olduğu iller arasında anılıyor. DPT nin yeni yayımladığı İllerin ve Bolgelerin Sosyo-Ekonomik Gelismislik Sıralaması nda yıllar once onunde olduğu pek cok sehrin bugunku sıralamada arkasına dusmus. Kars tan ayrılarak il olan Iğdır ve Ardahan bile gorece yukselen iller sıfatıyla Kars ın onune gecmis. Sınır kapılarının acık olduğu her yer onemli ticari hareketlilik yasıyor. Kars yerinde saymıyor geri gidiyor. Soruyoruz yoksa Kars stratejik kurban mı secildi? Sezai YAZICI Kent Konseyi Gen. Sek. News Source: Cumhuriyet