ì»ñç»ñë äáÉëáÛ àõëáõóã³ó ÐÇÙݳñÏÇ Ý³Ë³Ó»éÝáõû³Ùµ Ññ³ï³ñ³Ïáõ³Í ¿ Ãñù³Ñ³Û Ý߳ݳõáñ å³ïÙ³µ³Ý »õ É»½áõ³µ³Ý Ú³Ïᵠسñóۻ³ÝÇ §Ð³Ù³Ûݳå³ïÏ»ñ Ñ³Û Ùß³ÏáÛÃǦ Ûû¹áõ³ÍÝ»ñáõ ÅáÕáí³ÍáõÇÝ ². ѳïáñÁ, áñ Áëï §Ø³ñÙ³ñ³¦Ç, §´³ñÓñ ÇÙ³ëï »õ ï³ñáÕáõÃÇõÝ áõÝÇ Ù»ñ Ùß³ÏáÛÃÇÝ Ñ³Ù³ñ¦: ì»ñáÛÇß»³É Ùß³Ïáõóµ³Ý³Ï³Ý µÝáÛÃÇ Ûû¹áõ³ÍÝ»ñÁ äáÉëáÛ §Ø³ñÙ³ñ³¦ ûñ³Ã»ñÃÇÝ Ù¿ç Ññ³ï³ñ³Ïáõ³Í »Ý 1961¿Ý ëÏë»³É Çñ»ñ³Û³çáñ¹ Ï»ñåáí 1500 ûñ »õ ³Û¹ ßñç³ÝÇÝ Ù»Í Ñ»ï³ùñùñáõÃÇõÝ ëï»ÕÍ³Í »Ý Ùß³Ïáõóë¿ñ ÁÝûñóáÕÝ»ñáõ ɳÛÝ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÝ Ùûï: ²é³çÇÝ Ñ³ïáñÁ ÏþÁݹ·ñÏ¿ »ñ»ù ϳñ»õáñ ѳïáõ³ÍÝ»ñ. §u³Ë³å³ïÙ³Ï³Ý áõ ëϽµÝ³å³ïÙ³Ï³Ý ßñç³Ý¦, §u³Ë³ùñÇëïáÝ¿³Ï³Ý ßñç³Ý¦ »õ §øñÇëïáÝ¿áõÃÇõÝ »õ àëÏ»¹³ñ¦: Ú³é³çÇϳÛÇÝ Ññ³ï³ñ³Ïáõ»ÉÇù ѳïáñÝ»ñáõÝ Ù¿ç åÇïÇ Áݹ·ñÏáõÇÝ §uáõ³ÕÙ³Ý ßñç³Ý¦ §²ñͳÿ ¹³ñ¦, §²ÝÏÙ³Ý ßñç³Ý¦, §Ê³õ³ñ ¹³ñ»ñ¦, §ì»ñ³ÍÝáõݹ¦, §²ñ¹Ç ßñç³Ý¦, »õ §Ä³Ù³Ý³Ï³ÏÇó ßñç³Ý¦ µ³ÅÇÝÝ»ñÁ: êïáñ»õ ÏÁ Ý»ñϳ۳óÝ»Ýù §Ø³ñÙ³ñ³¦Ç ·É˳õáñ ËÙµ³·Çñ èáå¿ñ гïï¿×»³ÝÇÝ ÏáÕÙ¿ ·ÇñùÇÝ Ñ³Ù³ñ ·ñáõ³Í ݳ˳µ³ÝÁ: Ú³Ïᵠسñóۻ³Ý ÙÇßï Çñ ëñïÇÝ Ù¿ç ëÝáõó³Í ¿ñ Ñ³Û Ùß³ÏáÛÃÇ ³Ù÷á÷ å³ïÙáõÃÇõÝÁ ·ñ»Éáõ Íñ³·Çñ ÙÁ: Ú³×³Ë Çñ ßáõñçÇÝÝ»ñáõÝ ÏÁ å³ïÙ¿ñ ³Û¹ Ù³ëÇÝ, ÙÇÝã»õ ÇëÏ Ûëï³Ï ·ÇÍ»ñáõ Ù¿ç ÏÁ µ³ó³ïñ¿ñ, ÿ Çñ ÙïùÇÝ Ù¿ç ÇÝãåÇëDZ Íñ³·Çñ ÙÁ å³ïñ³ëï ÏÁ ëå³ë¿ñ Çñ³Ï³Ý³Ý³Éáõ ûñáõ³Ý, áñå¿ë½Ç Ñ³Û ÅáÕáíáõñ¹Ç Ùß³ÏáÛÃáí Ñ»ï³ùñùÇñ ³Ù¿Ý ³ÝÓ Çñ ïñ³Ù³¹ñáõû³Ý ï³Ï áõݻݳñ Ñ³Û Ùß³ÏáÛÃÇ µáÉáñ »ñ»ë³ÏÝ»ñÁ ³Ù÷á÷ Ï»ñåáí Ý»ñϳ۳óÝáÕ §Ñ³Ù³Ûݳ·Çï³ñ³Ý¦ ÙÁ: ØÇÝã»õ ÇëÏ äáõÉϳñÇáÛ Ù¿ç ³Û¹ áõÕÕáõû³Ùµ ³é³çÇÝ ÷áñÓ ÙÁ ϳï³ñ³Í ¿ñ: ijٳݳÏÇ ÁÝóóùÇÝ ½ÇÝùÁ ßñç³å³ïáÕ »ñÇï³ë³ñ¹ ·ñáÕÝ»ñÝ áõ §Ø³ñÙ³ñ³¦Ç ËÙµ³·ñáõÃÇõÝÝ ³É ëÏë³Ý ³ÛÝù³Ý ˳ݹ³í³éáõû³Ùµ µ³ÅÝ»É ³Û¹ ó³ÝÏáõÃÇõÝÁ, áñù³Ý ÇÝùª Ú³Ïᵠسñóۻ³Ý: سñóۻ³Ý í»ñç³å¿ë áñáß»ó ³éÝ»É ³é³çÇÝ ù³ÛÉÁ »õ §Ø³ñÙ³ñ³¦ ûñ³Ã»ñÃÇÝ Ù¿ç ³Ù¿Ý ³ÙÇë, ³Ùëáõ³Ý ³é³çÇÝ ù³ÝÇ ÙÁ ûñ»ñáõÝ ÁÝóóùÇÝ Ññ³ï³ñ³Ï»É Ûû¹áõ³Í³ß³ñù ÙÁ, áñ åÇïÇ Ïáãáõ¿ñ §Ð³Ù³Ûݳå³ïÏ»ñ Ñ³Û Ùß³ÏáÛÃǦ: 1961ÇÝ Ø³ñóۻ³Ý ëÏë³õ Ññ³ï³ñ³Ï»É Ûû¹áõ³Í³ß³ñùÁ: ʳݹ³í³é ¿ñ, ³Ûëù³Ý »ñϳñ Å³Ù³Ý³Ï ÷³Û÷³Ûáõ³Í »ñ³½Ç ÙÁ Çñ³Ï³Ý³óáõÙÝ ¿ñ ³Û¹: Æñ ݳ˳µ³ÝÇÝ Ù¿ç ÏÁ Ý»ñϳ۳óÝ¿ñ Íñ³·ÇñÇÝ µáí³Ý¹³ÏáõÃÇõÝÁ »õ ÏÁ ·ñ¿ñ, ÿ Ùß³ÏáÛÃÇ ³Ûë å³ïÙáõÃÇõÝÁ Ù³Ýñ³Ù³ëÝáõÃÇõÝÝ»ñ ï³É¿ ³õ»ÉÇ, åÇïÇ ç³Ý³ñ ¹³éÝ³É §Ñ³ñ»õ³ÝóÇ, µ³Ûó ³Ù÷á÷ ï»Õ»ÏáõÃÇõÝÝ»ñáõ ѳٳÛݳ·Çï³ñ³Ý ÙÁ¦: سñóۻ³Ý ³é³çÇÝ ßñç³ÝÝ»ñáõÝ Ñ³õ³ï³ñÇÙ Ùݳó ³Ù÷á÷ å³ïÏ»ñÝ»ñ ï³Éáõ Çñ ݳ˳ï»ëáõÙÇÝ: ´³Ûó ÁÝûñóáÕÝ»ñáõ Ùûï ëï»ÕÍáõ³Í ˳ݹ³í³éáõÃÇõÝÁ ³ÛÝù³Ý ɳÛÝ ¿ñ »õ ³ÛÝù³Ý Ëñ³ËáõëÇã, áñ Ñ»ÕÇݳÏÁ ï³Ï³õ ëÏë³õ ÇݽÇÝù Û³ÝÓÝ»É ³õ»ÉÇÝ ï³Éáõ, Ù³Ýñ³Ù³ëÝáõÃÇõÝÝ»ñáõ Ù¿ç Ëáñ³Ý³Éáõ »õ ³õ»ÉÇ ³ÙµáÕç³Ï³Ý å³ïÏ»ñÝ»ñ ·Í»Éáõ ѳ×áÛùÇÝ, ѳ×áÛùª áñ ÝáÛÝáõû³Ùµ ÏÁ µ³ÅÝáõ¿ñ ÁÝûñóáÕÝ»ñáõ ÏáÕÙ¿ ³É: سñóۻ³ÝÇ ÝÙ³Ý Ñ³Ù³Ûݳ·¿ïÇ ÙÁ ѳٳñ ³Ù¿Ý ë»ÕÙáõÙ áõ ë³Ñٳݳ÷³ÏáõÙ µ³Ýï³ñÏáõÃÇõÝ Ï³Ù Ééáõû³Ý ¹³ï³å³ñïáõÃÇõÝ ÏÁ Ý߳ݳϿñ: ÆÝù å³ïñ³ëï ¿ñ Ûáñ¹»Éáõ áõ ³ñ¹¿Ý ÏÁ Ûáñ¹¿ñ: Þáõïáí ³Ùëáõ³Ý ³é³çÇÝ ù³ÝÇ ÙÁ ûñ»ñÁ ùÇã »Ï³Ý ³Ù¿Ý ³Ùëáõ³Ý ѳٳñ ݳ˳ï»ëáõ³Í µ³ÅÇÝÝ»ñáõÝ Ñ³Ù³ñ »õ Ûû¹áõ³Í³ß³ñùÁ ÷éáõ»ó³õ ³Ùëáõ³Ý µáÉáñ ûñ»ñáõÝ íñ³Û, ³Ûëå¿ë ¹³éݳÉáí ³ÝÁݹѳï Ññ³ï³ñ³ÏáõáÕ Ûû¹áõ³Í³ß³ñù ÙÁ: лÕÇݳÏÁ ³ÛÉ»õë ÇÝù½ÇÝùÇÝ Ïþ³ñïûÝ¿ñ Ñ»é³Ý³É ݳËÝ³Ï³Ý Íñ³·Çñ¿Ý »õ ÙÇßï ³õ»ÉÇ É³ÛÝ Ù³Ýñ³Ù³ëÝáõÃÇõÝÝ»ñ ï³É Çñ Ùß³Ï³Í ÝÇõûñáõÝ Ù³ëÇÝ: ´³½Ù³Ñ³½³ñ ÁÝûñóáÕÝ»ñ Ù¿Ï ÏáÕÙ¿ ÏÁ ˳ݹ³í³éáõ¿ÇÝ Ûû¹áõ³Í³ß³ñùáí, ³Ù¿Ý ûñ ÏÁ ÙÏñ³ï¿ÇÝ áõ ÏÁ å³Ñ¿ÇÝ ³Û¹ ³ñÅ¿ù³õáñ Ûû¹áõ³ÍÝ»ñÁ, ÙÇõë ÏáÕÙ¿ ³É ë³Ï³ÛÝ Ñ³ñó Ïáõ ï³ÛÇÝ Ã¿ ³ÛëåÇëÇ ³ß˳ï³Ýù ÙÁ »±ñµ Ïñݳñ ѳëÝÇÉ Çñ ³õ³ñïÇÝ: Úû¹áõ³Í³ß³ñùÇÝ Ññ³ï³ñ³ÏáõÃÇõÝÁ ÏÁ Éñ³óÝ¿ñ ³é³çÇÝ ï³ñÇÝ, Û»ïáÛ »ñÏñáñ¹ ï³ñÇÝ, Û»ïáÛ Û³çáñ¹ ï³ñÇÝ»ñÁ »õ سñóۻ³Ý ÙÇßï ³É ï³Ï³õÇÝ ß³ï Ñ»éáõ ÏÁ Ùݳñ Ûû¹áõ³Í³ß³ñùÇÝ ³õ³ñï¿Ý: ÆÝù »õë ÏÁ Ëñïã¿ñ ûñ³Ã»ñÃÇ ÙÁ Ý»ñùÇÝ ³é³çÇÝ ëÇõݳÏÝ»ñÁ ³Ù¿Ý ²ëïáõÍáÛ ûñÁ Çñ»Ý »õ ÝáÛÝ Ûû¹áõ³Í³ß³ñùÇÝ í»ñ³å³Ñáõ³Í ÁÉɳÉÁ ï»ëݻɿ: ´³Ûó ·áñÍÁ ëÏë³Í ¿ñ ³Ý·³Ù ÙÁ »õ å¿ïù ¿ ÁÝóݳñ: Ú³Ïᵠسñóۻ³Ý Ûû¹áõ³Í³ß³ñùÁ ·ñ»É ß³ñáõݳϻó ÙÇÝã»õ áñ ù³ÝÇ ÙÁ ó³õ³ÉÇ ¹¿åù»ñ ½ÇÝùÁ ¹³éÝáõû³Ý ÙÕ»óÇÝ áõ å³ï×³é ¹³ñÓ³Ý, áñ ³Ý Û³ÝϳñÍ ÁÝ¹Ñ³ï¿ Çñ ³Û¹ù³Ý ³ñÅ¿ù³õáñ Ûû¹áõ³Í³ß³ñùÁ: ØÇÝã¹»é ³Ý ï³Ï³õÇÝ áñù³Ý ß³ï µ³Ý»ñ áõÝ¿ñ å³ïÙ»ÉÇù »õ ûñ»õë ³É åÇïÇ ëÏë¿ñ ·ñ»É ³ÙµáÕç ѳٳÛݳå³ïÏ»ñÇÝ ³Ù¿Ý¿Ý Ñ»ï³ùñùñ³Ï³Ý Ù³ë»ñÁ: àñáß Å³Ù³Ý³Ï í»ñç Çñ Ùï»ñÇÙ µ³ñ»Ï³ÙÝ»ñÁ ß³ï ³ß˳ï³Ýù ï³ñÇÝ, áñå¿ë½Ç ï³ñѳÙá½»Ý Ú³Ïᵠسñóۻ³ÝÁ »õ ³Ý ß³ñáõݳϿ ·ñ»É Çñ Ó·³Í Ï¿ï¿Ý: â»Õ³õ: سñóۻ³Ý ÏáñëÝóáõó³Í ¿ñ Çñ ˳ݹ³í³éáõÃÇõÝÁ: »ñ»õë ÇÝù ³É Ûáõë³Ñ³ï³Í ¿ñ Ñ³Û Ùß³ÏáÛÃÇÝ Ëáñáõû³Ý áõ ³Ýå»Õ»ÉÇáõû³Ý ¹ÇÙ³ó: âáõ½»ó ß³ñáõݳϻÉ: ÎáÃáÕ³ÛÇÝ ·áñÍÁ Ùݳó ³Ý³õ³ñï: ´³Ûó áñù³°Ý ɳõ ¿, áñ ·áÝ¿ »Õ³ÍÁ ÏÁ ÷ñÏáõÇ Ùáé³óáõûݿ áõ ÏÁ ¹ñáõÇ Ñ³Û Ùß³ÏáÛÃÇ ëÇñ³Ñ³ñÝ»ñáõÝ ïñ³Ù³¹ñáõû³Ý ï³Ï: àõëáõóã³ó ÐÇÙݳñÏÁ ѳٵáõñ»ÉÇ ·áñÍ ÏÁ ï»ëÝ¿ ³Ûë ß³ñùÁ Ññ³ï³ñ³Ï»Éáí: ÈáÛë»ñáõ Ù¿ç ÝÝç¿ Ñ³Û Ùß³ÏáÛÃÇ, ѳÛáó å³ïÙáõû³Ý áõ É»½áõÇ ÑÙáõï å³ñïǽå³ÝÁª Ú³Ïᵠسñóۻ³Ý: è. вîî¾Öº²u