AB Ermenistan Atom Santralı nın (EAS) kapanısı icin kesin gun istiyor ve hatta alternatif enerji kaynaklarının temini icin 100 milyon yuro onermis durumda. Avrupalıların bu kesin tavrı Ermeni uzmanlar ve devlet adamları katında 180 derece farklı goruslere sebep olmakta. EAS’ın ilk bloku 1976’da ikincisi 1980’de devreye girmis burada ilk nesil atom santralları ornek alınmıstı. 1988 yılındaki cevre hareketi ve deprem baskısı sonucu bir sonraki yıl kapanmıs ancak 1988-92 yıllarında Ermenistan buyuk enerji sıkıntısı cekmis ulke karanlıga bogulmustu. Hukumet kararıyla EAS 1995 yılında tekrara devreye alındı. EAS’nin proje omru 2016’da bitmektedir. Avrupa EAS’yi kapatmak icin nicin acele ediyor bu rahatsızlığında ne yatıyor? AB Ermenistan temsilcisi Aleksis Luber santralın sismik fay hattı uzerinde olduğunu ve eski nesil santral olduğunu ve gozlemcilerin benzerleri icinde EAS’nin en tehlikelisi olduğunu iddia etmekte. Tarihi Ermenistan’ın depremler acısından zengin olması dikkate alınırsa bu rahatsızlık gercekci. Cevre ulkelerdeki son yıllarda sıklasan depremler de burada etkili. Ulusal Sismik Arastırmalar Sorumlusu Alvart Antonyan bir erken tahmin sistemi gelistirildiğini EAS’den belli bir uzaklıktaki deprem titresimlerinin 15-20 saniye oncesinde EAS’ye iletilip sistemin devre dısı tutulmasının mumkun olduğunu proje değerinin 1 milyon dolar olup MAGATE’ye onerildiğini soyledi. Ayrıca Ekonoosfer Arast. Merk. ErmDevletAtomDenetimi ve İngiliz Arkins kurulusuyla beraber santral alanında olası deprem modeli projesi gelistirmekte ve beklenmedik bir durumda neler yapılacağını planlamakta. Ancak bu da proje asamasında. EAS uzmanlar santralın sismik dayanıklılığının umut verici olduğunu ifade ederken Ermenistan Enerji Bakan Yard. Arek Galstyan EAS reaktorlerinin aynı nisilden olan Rus Bulgar ve Slovak benzerlerinin yore kosulları dikkate alınarak modifiye edilmis tipi olduğunu soylemekte. Ermenistan Amerikan Univ. Oğretim uyelerinden Carlz Danlap Avrupa ve ABD’li kurulusların guvenlik amcıyla 50 milyon dolar harcamalarına rağmen EAS’nin gunumuz ihtiyaclarına yanıt vermediğini yeni nesil santralların koruyucu beton guvenlik duvarıyla cevrili olduğunu EAS’nin ise buna sahip olmadığını kaydetti. Burada endise verici noktalardan birinin de atom yakıtının Rusyaidan hava yoluyla gelmesi. Akonoosfer Arastırmaları Merk. Md. Armen Sağatelyan ucağın kazaya uğraması durumunda bile bunun tehlike yaratmıyacağını vurgulamakta. Devlet yetkilileri Ermenistan’daki kanser ve kan hastalıklarındaki artısı Ermenistan’ın hava su ve toprağındaki radyokatif maddelerin zenginliğiyle acıklamakta bunun yuksek dağlık alandan kaynaklandığı tum yurtdığı atıkların dağların uzerine oturduğu ifade edilmekte. Ermenistan’ın alternatif enerji kaynakları yonunden zengin olduğunu kaydeden ve Alternatif enerji meseleleriyle uğrasan Solaren Ltd. İsletme md. Viktor Afyan yapılan arastırmaların ruzgar enerjisinden 400-450 MgW guc elde etmenin mumkun ve bunun EAS’nin 1/3 urettiği enerjiyi uretebileceğini bunun gerceklestirilebilmesi icin devletin AB’ye sunduğu 800 milyon dolarlık yatırım teklifinin reddettiğini vurguladı. EAS bugun itibarıyla Ermenistan’ın tukettiği enerjinin 1/3’nu uretmektedir ve EAS’nin tekrar kapatılması ulkenin karanlığa burunmesi anlamına gelmektedir. O yıllar bilindiği gibi cok pahalıya mal oldu ve bunun sonucunda Sevan golunun su duzeyi cok azaldı. O zamnalar alternatif yoktu zira kuzeyden gelen doğal gaz hattı devamlı havaya ucurulmaktaydı. EAS’nin kapanması durumunda Ermenistan teknik acıdan sorunlu ve bolgesel siyasi kaynamalar dolayısıyla guvencesiz bu hatta mahkum olmaktadır. İkinci bir enerji alternatifiyse İran-Ermenistan Gaz hattıdır. Ancak AB gaz boru hattı ve alternatif enerji icin soz verdiği 100 milyon yuro tahsisatını dondurmus durumda zira Ermenistan EAS’nin kapatılması icin kesin bir gun vermekte zorlanmaktadır. Ermenistan yonetimi enerji guvenliği konusunda alternatif kaynakların gercek olanaklarını gormeden ulkeyi riske atmak istememektedirler. Fakat EAS’nin kapatılması ve alternatif enerji kaynaklarının insası onlarca yıl surebilir. Sadece EAS’nin tehlike yaratmayacak sekilde kapatılması icin 1 milyar dolar gerekmektedir. Ermenistan bu meblağa sahip değildir. AB EAS’nin kapatılması icin katı tavır gostermekte ve ve sabırsızlıkla kesin gun verilmesini istemektedir. EAS sorunu; Ermenistan ve AB icin bir cıkmaz sokağa girmis durumda.