Suryani lerin kirmizi topraklara donusu Haklarinda yapilan haberlere bakildiginda Suryanilerin goc ettikleri yerlerden Tur-Abidin’e geri dondukleri anlasiliyor. Ancak Suryani diasporasinin yurtlarina donmelerinin sessiz-sedasiz ve kolay olmayacagi da cok acik. 28 Yil Isvec’te yasadiktan sonra yurdunu secen Suryani Aziz Isik ile onarmaya basladigi evinin golgesinde konustuk. Her anisini gozyaslariyla islatan Isik; bir zamanlar Timurlenk’in fillerinin cignedigi kirmizi renkli topraklarda artik cimenlerin yeserecegini umut ediyor Bugun sakinleri tarafindan terkedilmis Savur’un Dereici koyunun tam karsisina dusen dagin doruklarindaki harabenin bir zamanlar buyuk bir manastir oldugu soylenir. Zamaninda Hiristiyanligi kabul etmeyen Roma Imparatorlugu nun gazabindan korkup kacan Suryaniler bu manastirda baris icerisinde yasamislar. Timur ve fillerinin cignedigi topraklar Ancak Aksak Timur 1400’lu yillarda Cubuk ovasinda Yildirim’i yenilgiye ugratmadan once buradan gecmis. Gectigi yerlerde adeti oldugu uzere canli birakmayan Timur manastirdaki binlerce Suryani’yi kilictan gecirip hanelerini de baslarina yikmis. Suryanilerin birbirine eklenerek gole donusen kanlari dere olmus dagdan akarak asagilara; tarlalara yayilmis. Rivayet olunur ki Aksak Timur’un koca filleri bu kanli topraklardan dizlerine kadar kana batarak gecmisler. Ot bitmeyen kirmizi topraklarin rengini bu kanlardan aldigi soylenir. Ama bu topraklarda dokulen son kan bu olmamis. Amerika’da ki Altina Hucum’ donemini animsatan Turkiye’nin Almanya’ya isci vermesinin en cok etki yarattigi yerlerden biri de fakirligin adeta topragina sindigi Guneydogu. Goc fikrinin dogmasiyla ve bu fikirden esinlenerek butun dunyanin kapilarini asindiranlarsa Suryaniler olmus. Ilk gidenlerin yardimlariyla ivme kazanan Suryani gocu sistemli bir hal almis. 1980 sonrasi bolgede bas gosteren catismalar koylerin bosaltilarak guvenli alanlara cekilmek istenmesi koruculuk sistemi ve faili mechul cinayetlerle birlikte goc isim degistirerek kacis’a donusmus. Suryanilerin onemli yerlesim alanlarindan olan Mardin Midyat Savur Idil Nusaybin Sirnak Diyarbakir Hakkari ve Siirt terk edilen merkezler. Bu gun hic degilse yaptiklari haberlerle Suryanileri getirmeyi tercih eden medya mensuplarinin aksine cok hizli ve yogun bir geri donus fikrine katilmiyor Suryaniler. Ancak medyada yer alan geri donuyorlar’ icerikli haberleri tekzip etmeyi de dusunmuyorlar. Cunku donenler umutla digerlerinin yolunu gozluyorlar. Aziz Isik 1979’da ilk giden Suryanilerden. Midyat’in Yemisli koyundeki evinde; Suryanilerin gidis-kacis’ ve donus’lerini konustuk. Kapisina Paskalya Bayraminda dayandigimiz icin pek cok misafiriyle birlikte sicak karsiladi bizi Aziz Isik. Benim gitmemin nedeni buradaki yoksulluk oldu. O siralar catismalar baslamamisti. 1979 yilinda gittim Isvec’e. Sonra babami ve kardesimi aldim yanima catismalar baslamisti cunku. Cok kotu elbette. Dusunun ki her gun birilerinin olum haberini aliyorsunuz. Bu kimi zaman bir akrabaniz kimi zaman cocuklugunuzda birlikte erik agacina tirmandiginiz arkadasiniz oluyor. Olmekten daha korkunc olani olmeyi yada birilerinin olmesini beklemek tahmin etmek. Benim bacanagim ve oglu koyde kimligi belirsiz kisiler tarafindan olduruldu. Yine birakip gittigim koyumun muhtari Isa Koc Midyat’tan Uckoy’e giderken minibusu tarayanlar tarafindan olduruldu. Bizim koyde iki kardes vardi. Biri kiz biri erkek. Ikisi de ozurluydu ve kimseleri yoktu. Koydekiler bakarlardi onlara. Hic kimseye zararlari da yoktu. Ama surasi da cok aciktir ki tarihin hicbir doneminde hicbir ulus kilicla yok edilememistir. Peki kac Suryani goc etti yada kacti kac Suryani geriye dondu? Bu konuda yapilmis bir arastirma yok. Tahminler var yalnizca. Aziz Isik’in da cesitli tahminleri var. Cok gittiler kactilar. Seksenli yillarin ardindan ozellikle daha cok artti. Fakirlikken gitme nedeni sonradan can kurtarmak icin kacis oldu. Cok dogru olmamakla birlikte sadece Orta Avrupa’ya 20 bin kisi bolgeden gitti. Iskandinavya ulkeleri ile birlikte yaklasik 50 bin kisi. Ustelik diger dunya ulkelerini bunun disinda tutuyorum. Donus umudu Benim kusagimin neredeyse tamami donmek istiyor. Ancak ikinci kusak Turkiye Suryanileri icin durum daha zor. Oralarda dogup orali gibi buyuduler. Haliyle donmek konusunda aceleleri yok. Ama hic degilse her yil bir sure icin gelip tatil yapmak istiyorlar. Cok net bilgim yok ama sanirim yuz aileyi gecmez donenler. Neredeyse butun Suryani koylerinde tamirat var. Evler yeniden onariliyor. Topraklarimizdan vazgececek kadar zayif degil koklerimiz. Donusunun yerel secimlere denk dusmesiyle Sunni ve Suryanilerin bir arada yasadiklari Yemisli koyunde muhrun hic secim yapilmadan koy halkinin ortak karariyla teslim edildigi Aziz Isik simdi muhtar. Konusmamiz sirasinda bayram ziyaretine gelen ziyaretcilerle ki cogunlugunu Sunniler olusturuyordu kimi zaman neseli kimi zaman da huzunlu anilar anlatildi. Onlari anilari ve umutlariyla birakip ciktigimizda acik radyodan yayilan turkunun sozleri; karsiliksiz sevilmekse sevda gercek seven kule donmus her cagda” diye suruyordu. Sunnilerin de Suryanilerin de neredeyse en onemli dileklerinden birisi goc edenlerin geriye donmesi ve tekrar birlikte bir yasam surdurulmesi. Once Timur’un fillerinin cignedigi sonra sik sik uzerinde olenlerin kanlariyla sulandigi bu kirmizi renkli topraklarda hakikaten cimen yetisir mi bilinmez ancak gorunen herkesin bunu cok istedigi…