Turk ve Ermeni tarihciler ilk kez soykırım iddialarını tartısmak uzere yıl sonunda Viyana da masaya oturacak... Toplantıda politika degil bu defa tarih konusulacak. İki Turk ve iki Ermeni tarihci 1915 yılındaki olayları tartışacak Turk-Ermeni ilişkilerinde bir ilk olarak nitelenen toplantıda Turk tarafını temsil edecek iki tarihciden biri Dr. İnanc Atılgan VATAN A konuştu. Viyana Turk-Ermeni Platformu nun (VAT) kurucu uyeleri arasında yer alan Dr. Atılgan Viyana da gercekleşecek tarihi buluşmanın Turkiye adına buyuk bir şans oldugunu soyluyor * Organizasyonu kim finanse ediyor? Bu toplantıyı organize eden kuruluş Viyana Turk- Ermeni Platformu (VAT). Gecen yıl Ermeni tarihci Artem Ohandjanian Viyana Universitesi Tarih Profesoru Wolf Dieter Bihl ve Kerstin Tomenendal ile birlikte kurduğumuz platform 2004 un sonunda bu buyuk buluşmayı organize edecek. Finansorlerimiz Avusturya da faaliyet gosteren bazı kurumlar. Ama şu anda isim vermek istemiyorum. * Toplantının Turkiye ye kazancı ne olacak? Turkiye ye katkısının cok buyuk olacağı kuşkusuzdur. Turkiye her şeyden once sozde Ermeni soykırımı iddialarına karşı bilimsel alanda kendini savunma imkanı bulacaktır. Ayrıca Ermeni tarih tezcilerinin ellerindeki belgeler yeterince bilinmediğinden bu buluşmada onların kaynakları da gozler onune cıkacaktır. Toplantıda ilk kez 2 tarafın elindeki belgeler değiş tokuş edilecek. Oturum kapalı yapılacak * Tartışmanın kuralları var mı? Evet. Hem Turk Tarih Kurumu na hem de Ermenistan Bilimler Akademisi yazdığımız mektupta buluşmanın gercekleşebilmesi icin bazı kuralların yerine getirilmesi gerektirdiğini soyledik. İki taraf da bu şartları kabul etti. Toplantıda soykırım kavramı kullanılmayacak 2 taraf ellerindeki belgelerin belirli bir tarihe kadar olanlarını VAT a yollayacak ellerindeki belgeleri birbiriyle takas edecek onceden kullanılacağı bilidirilmeyen belgeler gecerli kabul edilmeyecek toplantı kapalı oturum olarak gercekleştirilecek ve sunulan belgeler daha sonra Viyana Universitesi tarafından kitap haline getirilecek. * Toplantıya Turkiye adına kimler katılacak? 2004 un sonlarında gercekleşecek bu toplantıya Turkiye adına Turk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Yusuf Halacoğlu ve onun belirleyeceği bir kişi katılacak. Cunku Halacoğlu Avrupa da kabul gormuş yegane bilimadamlarımızdan biri. Halacoğlu nun soykırım iddialarına karşı tezlerinin olması bu toplantıya katılmasına bir engel değil. Ortada bir kavram karmaşası var. Farklı tezleri savunan Turk ve Ermeni bilimadamları biraraya gelip bunu tartışacaklar. Bizim amacımız 1949 yılında BM tarafından kullanılmaya başlayan Ermeni soykırımı ifadesinin ortadan kalkmasıdır. Her iki tarafın da problemi * Toplantı başlığında soykırım ifadesinin kullanılmayacağını soylediniz. Peki başlık ne olacak? Toplantımız Arşiv belgelerine gore 1915 senesi-Turk-Ermeni meselesi adı altında gercekleştirilecek. Bakın burada Ermeni meselesi denilmiyor Turk- Ermeni meselesi ifadesi kullanılıyor. Yani konu tek yonlu bir şikayetten cıkıp her iki tarafın problemi olarak ifade ediliyor. * Bir tarihci olarak Ermeni soykırımı iddialan hakkında sizin goruşunuz nedir? 1915 teki savaş esnasında Osmanlı verilmesi cok zor olan bir karar aldı. Osmanlı yonetimi buna mecburdu. Ermeni techiri gercekleştirildi. Her iki taraftan da cok kişi oldu. O yıllarda insanlar samanı at dışkısından ayırıp yemek zorunda kalıyorlardı. Tabii bu Turkler icin de gecerliydi. Yani bu olaylarda Turk ya da Ermeniler değil insan vardı. Asıl tartışılması gereken bu. * Bu toplantıdan ne sonuc bekliyorsunuz? Toplantı sonunda Turk ve Ermeni taraflarının ortak bir acıklama yapmasını istiyoruz. VAT Başkanı Artem Ohandjanian ile goruşlerimiz birbirine zıt. Ama onunla oturup konuşabiliyoruz. Onemli olan bu. Olaya insani acıdan bakmalıyız ve bu konuda karşılıklı fikir alışverişinde bulunabilmeliyiz. Turk tarafı belgeleri curuturse ben bunu kabul etmeye hazırım Toplantıya Ermenistan adına 1915 donemi uzerine kitabı da bulunan tarihci Artem Ohandjanian katılıyor. 45 yıldır Viyana da yaşayan Ohandjanian Baku doğumlu. Baku deki siyasi rejimden uzaklaşmak isteyen babasının aldığı goc kararıyla iki yaşındayken Tahran a taşınmış. Ohandjanian ile Viyana da konuştuk. * Toplantıda neler konuşulacak? Toplantıda konuşulacak konu 1915 te Turkiye de olan bazı olaylar. Bu onemli konuyu 2 Turk 2 de Ermeni tarihci tartışacak. Bu tarihcilerin buluşmasına başkanlık edecek olan kişi de Viyana Universitesi nden Ermeni konularında uzman olan bir başka tarihci. Prof. Wolf Dieter Bihl. Ben ve Turk tarihci inanc Atılgan da konuşacağız. * Turkiye den ve Ermenistan dan tarihciler kim? Erivan dan Jenosidi Muzesi Direktoru Prof. Dr. Lavrenti Barseghian ve Ermenistan Ulusal Akademisi Tarih Enstitusu Başkanı Prof. Dr. Ashot Melkonian gelecek. Turkiye den ise Turk Tarih Kurumu Başkam Prof. Dr. Yusuf Halacoğlu ve Prof. Dr. Hikmet Ozdemir. Bugune kadar tartışılmadı * Bugune kadar Turk ve Ermeni tarihciler aynı masa etrafında bu konuyu tartıştı mı? Bu şekliyle hayır. Turk ve Ermeni politikacılar tarihciler karışık olarak bir araya geldiler. Ancak bu araya gelmeler her seferinde aşırı polemik ve karşılıklı suclamalarla gecti. Bu yuzden toplantıların hicbir faydası olmadı. Ama bu seferki toplantıda sadece tarihciler var ve cok ciddi tarihciler bu kişiler. * Bahsettiğiniz şu ana kadarki toplantılar nerelerde ve ne zaman oldu? İki yıl once Paris te gecen yıl da Almanya da yapıldı. Ama soylediğim gibi bunlar genellikle karşılıklı suclamalarla ve polemikle gecti bu toplantılar. İlk kez Turk tezleri Ermenistan a yollanacak Ermeni tezleri de Turkiye ye. Tarihciler bu tezleri inceleyip hazırlanacaklar ve ondan sonra Viyana da tekrar bir araya gelecekler. Sadece eldeki tarihi belgeler uzerinde konuşulacak. * Siz hangi belgelerle geleceksiniz? Alman ve Avusturya- Macaristan İmparatorluğu nun devlet arşivi belgeleriyle. * Bilgi kaynakları nereden bu belgelerin? 1915 te Osmanlı doneminde Turkiye de gorevli olarak bulunmuş devlet gorevlileri mesela konsosloslar askeri ateşeler bankerler... Bu onemli bir adım * Viyana daki bu toplantı ne zaman olacak? - 2004 yılı sonunda. Cunku hazırlık icin 2004 sonuna kadar zamana ihtiyac var. Şoyle olacak: Once Turk ve Ermeni tarihciler ellerindeki belgeleri Viyana ya yollayacaklar. Sonra Viyana dan Ermeni belgeleri Turkiye ye Turk belgeleri de Ermenistan a gonderilecek. Bu aşamadan sonra Turk tarihciler Ermeni belgelerini Ermeni tarihciler de Turk belgelerini inceleyip hazırlanıp Viyana da oyle bir araya gelecekler. * Toplantıdan ne gibi beklentileriniz var? Bence bu toplantının en buyuk amacı iki ulkeyi birbirine yaklaştırmak olmalı. Bu iki ulke birbiriyle komşu halkları birbirine yakın paylaşmış oldukları cok şey var. Tabii ki bu iki ulkeyi birbirine yaklaştırmak bu toplantının yapabileceği bir şey değil ama bu toplantıda karşılıklı suclama olmadan sakin ve uzman tarihci gozuyle olaylara bakabilmek cok onemli. Bu da onemli bir adım. * Taraflar tezlerinde iddialı kalırsa mesela siz soykırım kavramında ısrar ederseniz bu toplantıdan bir şey cıkabilir mi? Toplantıda bazı belgeler tartışılacak. Ben kendi adıma şunu soyluyorum; eğer Turk tarafı bendeki belgeleri curutecek kanıtlar ortaya koyarsa ben bunu kabul etmeye hazırım. Toplantının amacı bence uzlaşı ve yanıldığın noktada bunu kabul etmek olmalı.