Sahafları her zaman sevdim... Gerek lise gerekse universitede okuma donemlerinde ve daha sonrasında sahaflara gidip dolasmayı bir dergiyi ya da kitabı gordugumde Ha bunu da alayım demeyi cok seviyorum. Her bir sayfa insanı alıp baska başka diyarlara goturuyor ve beyin fırtınası istiriyor... İşte boylesi bir durumu gecen hafta gittigim sahafta yine yaşadım.Gorduğum Anadolu nun her bir koşesinin gercekten iceriğine uygun olarak hem bir ana hem dolu olduğunun kendisiydi... Yıllar oncesinde bilgilendiğim gercek yuzume carpmıştı. Hopa da Ermenice konuşan muslumanlar... Yazar: Hasan Umar. Kitabın adı : Of Of Muharebeleri. Yayınevi : Guven Basımevi İstanbul. Basım yılı : 1949. Umar kitabında Of un tarihini kaleme alıyor ve Of un Fatih Sultan Mehmet tarafından feth edildikten sonra 1000 hicri tarihlerinde Maraşlılar ın bolgeye yerleştirildiğini yazıyor. Hopa da Ermenice konuşan Muslumanlar arabaşlığında bolgenin dini ve diliyle ilgili gozlemlerde bulunuyor. (meraklısına sayfa 11) Yakın senelerde Hopa da bulunuyordum. Orada 6-7 koyun Musluman halkı Ermenice konuşmakta olduklarını hayretle haber aldım. Hopa kaza merkezinden memur bulunan bu koyler halkından bir zatla goruşerek nesil oluyor da Ermeniceyi bırakmadıklarını sorunca mutessir bir tavırla Bırakmak istiyoruz fakat bir turlu muaffak olamıyoruz cevabında bulundu. Solaklı Deresi nin yukarı kısmında bulunan halkın Rumca konuşması Hopa da Ermenice konuşanlar gibidir. Rumca konuşan Oflular bu lisanı bırakmak istiyorlar lakin muaffak olamadılar... Hasan Umar ın kitabında anadili Ermenice Rumca ve dini Musluman olan yore insanıyla ilgili gozlem yaptığı bolgenin İstatistik Umum Mudurluğu nun 1927 yılındaki nufus sayım sonucları şoyle: Of ta nufusun dinlere gore dağılımı: Toplam nufusu 63 bin 558. Hepsi İslam. Of un ilcesi olduğu Trabzon nufusunun 289 bin 996 sı İslam olup 55 i Katolik 30 u Protistan (yazıldığı gibi) 77 si Ortodoks 99 u Ermeni 25 i Hıristiyan 3 u Musevi ve 10 u sair dinler. Hopa da nufusun dinlere gore dağılımı: Toplam nufusu 31bin 79 olup 1 i Protistan ve Hıristiyan geriye kalan da İslam dır. Hopa nın bağlı olduğu Rize nin (24 Ekim 1926 da Bakanlar Kurulu kararıyla Lazistan adı Rize olarak değiştirilmiştir) de nufusun 171 bin 647 si İslam 3 u Katolik 2 si Protistan 1 i Ortodoks 2 si Hıristiyan dır. Of ta nufusunun anadile gore dağılımı: Hepsinin anadili Turkce. Trabzon da ise 98 i Ermenice 64 u Rumca 61 i Kurtce 47 si Fransızca diye devam ediyor ve 289 bin 804 u Turkce. Hopa da nufusunun anadile gore dağılımı: 1 i İngilizce 8 i Kurtce ve geriye kalanın hepsi de Turkce.Rize nin 171 bin 657 nufusundan 1 i Rumca 3 u İngilizce 1 i İtalyanca 8 Kurtce ve 66 sı diğer dillerden. Hopa ve Of un 1927 deki anadile gore nufusun dağılımın resmi verilerinin sayımdan 22 yıl sonra basılan Hasan Umar ın kitabıyla celiştiğini goruyoruz. Umar ın 1949 da yazdığı koyler ve koylulerin bugunku durumunu yazmak icin gittiğimizde nelerle karşılaşacağımızın halini duşununce gecen gun gazetemizde cıkan bir haberi hatırlıyorum: İstanbul Maltepe Nufus Mudurluğu Kurtce aydınlık anlamına gelen Ronahi yi Eda olarak resmi kayıtlara gecirdi... Yıl: 1927. Nufusun anadile gore dağılımı şoyle: 11 8 milyonu Turkce 1 milyon 184 4 bini Kurtce 119 bin 822 si Rumca 64 bin 745 i Ermenice 134 bin 274 u Arapca 68 bin 900 u Yahudice diye devam ediyor. Yıl 2003. Artık Ankara nın resmi tek lik politikası gereği nufusunu anadile ve dine gore sayımı bile yapılmıyor... Nevzat O. Gun