Tarih kitaplarının bir turlu kapsayamadıgı layıkıyla anlatamadıgı yakın tarihi omurleri bu tarihi surece denk gelenlerle yapılan sozlu tarih calısmalarından oğreniyoruz en cok. Boylesi anlatımların birebir yasanmışlıklara dayanan buyuk sozler genellemeler etmeden sıradan insanın kucuk yaşamından aktarılan unutulmaz anılarla insana tokat gibi carpan bir ozelliği var. Masal dinlermiş gibi oğreniverdiğimiz gerceklerin bu seferki anlatıcısı Anadolulu bir marangoz ustası Sarkis Cerkezyan. Sakın ola ki gorunuşe aldanıp onu alelade zanaatkâr sanmayın bir yaşam marangozudur karşınızdaki. Her kuşağı bir katliamdan toplumsal bir yıkımdan arta kalan ailesinin hikâyesi hepimizi bu toprakların acılarına ortak eder ama milliyetciliğin her turunu reddedip doğruyu komunizmde arayan insancıl bir yureğin iflah olmaz umudunu da hic ama hic bırakmaz elden Sarkis Usta nın sohbeti. O yuzden anlattığı acılar değil de icindeki o cocuk umudu utandırır en cok hepimizi. Annesi Ermenice oğretmeni Arusyak Hanım ın soyuyla gecen yuzyılın sonlarında Tokat ta başlayan aile hikâyesinin ilk acı durağı 1895 te Sultan Hamid in emriyle gercekleşen Tokat katliamıdır. Konya Karaman a gelen aile Sarkis Usta nın banker babası Gazaros Cerkezyan la budaklanır ancak 1915 tehciri sonrası aile Arabistan collerine surulur niceleriyle beraber. Sarkis Cerkezyan ın kendi yaşam hikâyesi ise Halep yakınlarındaki Meskene nin Cabul koyunde 1916 da bir deve ahırında başlayacaktır... l. Dunya Savaşı nın sona ermesinin ardından muhacir Cerkezyan ailesi her şeyi goze alıp Anadolu ya geri doner cunku Anadolu onların vatanıdır. Ama bir zamanların bankeri malsız mulksuz sıfırdan koyulacaktır yaşama. Kucuk Sarkis e yaşından buyuk anılar bahşeder hayat. Babasını dağlarda saklayan Buyuk Mustafa Ağa yı da bilir ihbar eden Fatma Teyze yi ve Rum aileyi de. İyiyi ve kotuyu teninde hissederek buyur. Karaman dan Ereğli ye oradan İstanbul a uzanan surgun yollarında yaşamı yeniden ve yeniden doğurur Cerkezyan ailesi. 20 kura askerlik de Varlık Vergisi de 6-7 Eylul yıkımı da gelip sırayla bulur bu sanki tarihe tanıklık icin secilmiş insanları. Her acıyı farklı bir yaşında aile icinde farklı bir konumunda yaşayan kucuk ergen yetişkin cocuk baba dede Sarkis Cerkezyan her şeyin ustunde bilge bir ses olur belleğinden damıtır da en alcakgonullu haliyle oykulerini mırıldanır duymak isteyen kulaklara. Bu calışma hâlâ hicbir 1 Mayıs ı kacırmamaya calışan karşısına cıkan herkese bir şeyler vermek tanıdığı herkese kitap hediye etmek icin cırpınan ben yaptım sozlerini ağzına yakıştırmayacak kadar alcakgonullu bu 87 lik komunist delikanlıya buyuk sevgi ve ortak tarihimize sorumluluk duygusunun bir urunudur diyor kitabı yayına hazırlayan Yasemin Gedik. Sarkis Usta nın anılarında eksik kalan yerleri de bir araştırmacı sorumluluğuyla ilgili doneme ilişkin belgelerle zenginleştiriyor. Oyle ki bir bakıyoruz Sarkis Usta yakın tarihin en kıyıda koşede kalmış ama vicdanlara hic sığamamış ayrıntılarını bile buyuten kocaman ışıl ışıl bir mercek olmuş. Gozumuz kamaşıyor berraklığından... Sevgisiz hicbir şey olmaz Sarkis Cerkezoğlu yaşama inat anlatacağı ne kadar acı varsa o kadar guzellik de buluyor adeta. Her surgun yerinden bir kurtarıcı her karanlığa bir aydınlık ekleyiveriyor. Katlanamadığı haksızlıklar soz konusu olduğunda Ermeni tanışları kollamaya yeltenmiyor hic. Sisteme her daim muhalif yapısıyla hayır işleyeceğim diye onuruyla oynayan sozde hayırseverleri duşmanlık tohumu eken milliyetcileri dedikodu edenleri sıra neferi olmayı bilmeyen solcuları ve hele de kendini ovenleri yerin dibine batırıyor. Anlatılan siyasi kişilikler tanık olunan tum o tarihi donemecler bir yana bu kitabın buyusu belki de cok temel ve insani bir ayrıntıya yaptığı o tertemiz dosdoğru vurguda gizli. Ben doyamadım babama deyişi colde o babayı yalnız komayan anasını minnetle anışı cokuyor insanın yureğine en cok. Bir de bir yılbaşı vakti koca adamken ve henuz daha evlenmemişken yalnızlığını hissedip de eski okulunun demirlerine yaslanıp hungur hungur ağlayışı. Hepimizin icindeki cocuğa dokunuyor onun durust korkuları onun temiz ozlemleri. Komunizm mucadelesindeki yuksek idealler icin olsun marangoz atolyesinde sıradan bir masa icin olsun Sarkis Usta nın yureğinde her şeyi farklılaştıran sıradanlıktan kurtaran koca bir sevgi kaynağı var. Boşuna dememiş şu sozleri: Sevgisiz hicbir şey olmaz. Meselâ marangozdum yaptığım şeyleri hep severdim. Emeğime değer verdiğim icin sevdim sevdiğim icin emek verdim ozendim. Oğlumun evinin mutfak dolaplarını ben yapmıştım. Hâlâ ne zaman gitsem bakarım ben yapmışım ne guzel olmuş diyorum. Oğlumla gelinime yapmışım ne kadar severek yapmışım. Ben kendim seviyorum... Sevgiyle yoğrulan yaşamında Dunya Hepimize Yeter diyor Sarkis Usta ama biliyoruz ki dunyanın dunya olması icin bir Sarkis Usta yetmez. Ne mutlu onu tanıyanlara ne mutlu kitap kılığındaki upuzun bir sohbetle onunla yeni tanış olanlara. Sarkis Usta yı sevmek icin hicbir yaş gec değil artık... KARİN KARAKAŞLI