Hayatinin ayrintilarini siirle adeta bogusarak dizelere doken Ermeni siirinin onemli isimlerinden Zahrad in tum siirlerinden derlenerek hazirlanan Yapracigi Goren Balik Belge Yayinevi tarafindan yayinlandi. Sairin 1993 te yine Ohannes Saskal in cevirisiyle Yag Damlasi adli bir kitapta toplanan siirleri Iyiseyler Yayincilik tarafindan yayimlanmisti; okur ilgisiz kalmamis ve kitap 2000 yilinda ikinci baskisini yapmisti. Ermeni edebiyatina ozellikle Belge ve Aras Yayinlari nin katkilari sayesinde cok da yabanci sayilmayiz artik. Oyku alaninda cok yetkin adlarla tanistik. Ama siir icin ayni seyi soylemek mumkun degil. Belge Yayinlari nin kisa sure once yayimladigi Sarkilarin Sarkisi bir baska buyuk Ermeni sairin Silva Gabudikyan in siirlerini yayimlamisti. Raffi A. Hermonn ve Emirali Yagan in Turkce ye kazandirdigi Silva ilgisiz kalinamayacak bir sair. Zahrad Istanbul da yasayan ve ureten bir sair. Pangalti Mikhitaryan Lisesi nden mezun olan Zahrad uc yil Istanbul Universitesi Tip Fakultesi nde okuduktan sonra okulu birakip askere gitti. Ilac deposunda kagitcida noterde tibbi malzeme kurulusunda calisti. Kravat ticaretiyle kemer imalatiyla musluk ve zincir ticaretiyle ugrasti. Butun bu ticari islerle bogusurken ote yandan sanatlarin en zoru siirle bogusmayi da ihmal etmiyor Zahrad. Siirle bogusmayi diyorum cunku Zahrad siiri icin en olanakli olan bicimleri arastirmaktan denemekten cekinmemistir. Ince bir duyarlikla hayatin icinden cikarip aldigi siirlestirdigi zengin ayrintilar daha cok gozlemlerinden yasadiklarindan damitilmistir. Art arda gelen alti siirle bir yengeci anlatmak ustelik hem soyleme bicimi olarak tekrara dusmeden anlatmak herhalde ancak Zahrad gibi sairlerin ustesinden gelebilecegi bir zorlu caba. Zahrad in siiri Yapracigi Goren Balikta toplanan siirlerin hangi kitaplarindan alindigi ve bu kitaplarin yayimlandigi tarih belirtilmemis. Ama kitapta siralanan siirler ilk siirlerinden son siirlerine dogru bir siralamaya isaret ediyor. Burdan Zahrad siirinin gelisim cizgisi de izlenebiliyor Ilk siirlerinde denilebilir ki Orhan Veli nin Garip siirinin etkisi gozlemleniyor. Midye buna guzel bir ornektir: Bir midye yardim/Icinden/ deniz dokuldu/-masmavi-//Ic icebilirsen. Siyah siiri de oyledir: Butun renkleri/Butun isiklari/Butun asklari/cikartirsan hayatindan/Iste kala kala/siyah kalir sana//Al tepe tepe kullan. Goruldugu gibi oyle sinifsal dayanagi olan toplumsal elestiri yoktur bu siirlerde. Dizeler olabildigince kisa. Sozcuklerin dize icindeki yerleri ve soylenis bicimleri de yalin ve imgesiz. Ironi elden birakilmamis ve siirin son dizesinde cikiyor ortaya. Zahrad anlasilan o ki bu siir tarzini seviyor ve kolay birakacaga benzemiyor. Can Yucel duyarligi ve ironisiyle yogrulmus Diz Ustu siiri yakin zamanlara ait bir siir olsa gerek: Benim bilgisayarim ufaciktir-diz ustu/Senin mavi etegin kisaciktir-diz ustu/Siir bir yakaridir-okunmali diz ustu. Tam da burada kitaba adini veren Yapracigi Goren Balik siirini Can Yucel in cevirdigini belirtmekte yarar var. Zahrad in bu tarzla yetindigini dusunmemek gerekiyor. Yukarida da deginmistim siiri icin degisik denemelerden cekinmeyen bir sair Zahrad. Ozlem Gomutluk Kanada ya Yapracigi Goren Balik Gece Bekcisi Kalip ve Olum Erimek Sevdiklerinin Agzinda gibi siirler hem duyarlik olarak hem de siirin yapi olarak islenisi oldukca farkli degisik tatlar barindiran siirler. Cunku soyle demistir Zahrad bir siirinde: Oysa yeniden dogar kalbim her askla. Kalbinin her askla yeniden dogduguna kusku yok. Yoksa Isilti siirini yazamazdi: Siyahtir ustumuze ustumuze yuruyen/Ve agir ceken bir sey vardir bazen:/Siyahtir//Siyahtir verimli basaklarin kokunu kemiren/Gundelik ekmegimizden eksilsin diye isik//Fakat uykusuz gecelerin sairleri vardir ki/Dikilirler karsisina siyahin/Isiltili/Apak/Firindan Yeni cikmis ekmek gibi simsicak. Zahrad ayni havayi soludugumuz bir sair yanibasimizda yasiyor. Siirlerinin Turkceye kazandirilmasi sevindirici hem bir buyuk sairle bulusmak hem de Ermeni dilinin siire yatkinligini anlamak icin. Zahrad in siirlerini Turkceye kazandiran Ohannes Saskal bilindigi gibi bir karikaturist. Ama Zahrad cevirisi mukemmel. Siirlerde asla ceviri kokusu tadi yok. Siir cevirmenin zorluklarinin ustesinden gelmis Saskal...Ve iste duru bir Turkceyle elimizin altinda Ermeni siirinin onemli adlarindan biri olan Zahrad in Yapracigi Goren Balik kitabi...