Ulkemizde batili anlamda ilk tip okulu olan Tibhane-i Amire ve Cerrahhane-i Amire; 14 Mart 1827 de Sehzadebasi’ndaki Tulumbacibasi Konagi’nda acilmistir. 1919 yilinin 14 Mart gunu ise ilk kez Tip Bayrami yapilir. 1929 ile 1937 yillari arasinda Bursa’da Yildirim Bayezit Darussifasi’nda ilk Turkce tip egitiminin basladigi tarih olan 12 Mayis gunlerinde kutlanan Tip Bayrami; 1937’den sonra tekrar 14 Mart gunlerinde gerceklestirilmistir. 1976’dan bu yana tabip odalari 14 Mart’i icine alan haftayi “Saglik Haftasi olarak degerlendiriyor. Saglik alanindaki guncel sorunlar ve hekimlerin talepleri “Saglik Haftasi” icinde toplumun gundemine getiriliyor. 84 yil once Tibbiyelilerin baslattigi gelenek surduruyor. Hekimler; 14 Mart Saglik Haftasi’nda ulkenin saglik sorunlarini toplumun gundemine tasiyorlar. Turk Tibbina Hizmet Eden Ermeni Kokenli Doktorlar 18 inci yuzyilin sonlariyla 19 uncu yuzyilin baslarinda yuksek ogrenim gormek uzere Avrupa ya giden Ermeni asilli Osmanli vatandasi genclerin onemli bir bolumu tip okumayi ve uzmanlasmayi secmistir. Bu donemin Ermeni aydinlarinin basini cagdas Bati (Istanbul) Ermenicesi ile makaleler imzalayan Ermeni toplumunun gunluk yasaminda ve idaresinde soz sahibi olan Mesrutiyet hareketinde Turk Musluman yasitlariyla omuz omuza mucadele veren doktorlar cekmektedir. Turk ve Ermeni genc doktorlarin ulkenin modernizasyonu cabalarindaki birlikteligi 18 inci yuzyildan baslar. Turk Tip tarihindeki onemli isimlerden biri Sivasli ana-babasi olup da dogum yeri Istanbul olan Dr. Bogos Sasyan dir (1744-1814). Tip ogrenimini Roma da gormustur. Istanbul a doner donmez 1778 kolera salginina karsi surdurulen mucadelenin onculerinden olmus Sultan I. Hamid tarafindan Hassa Tabibi unvaniyla onurlandirilmis dort Osmanli Sultani na hizmet etmistir. Napoli ve Padova daki tip okullarindan mezun olan oglu Dr. Manuel Sasyan (1775-1858) da Sultan II. Mahmud un ve Sultan Abdulmecid in ozel tabibi olmustur. Sasyan ailesinden baska doktorlar da cikmistir. Manisali Dr. Sarkis Garabedyan (1795-1869) da Girit ve Mora komutani Yusuf Pasa tarafindan donanma yardimci tabipligine getirilmis Yunanistan cikartmasinda Rumeli ndeki catismalarda Yusuf Pasa nin yanibasinda gorev yapmis Ruslar tarafindan esir alinmis Odessa dan Istanbul a kacmayi basardiktan sonra ise Varna nin Ruslar a tesliminde rusvet almakla suclanan Yusuf Pasa in aklanmasi icin buyuk caba sarfetmisti. Osmanli Imparatorlugu doneminde 28 unlu Ermeni asilli tabip Hipokrat’in yolunda hizmet etmislerdir. Yine ayni donemde 16 Ermeni asilli tabip Mekteb-i Tibbiye-i Sahane’de ve Askeri Tip Akademisi’nde ogretmen olarak hizmet vermislerdir. Ermeni asilli doktorlar tip ilmiyle ilgili calismalari ve hizmetlerinin yani sira devlet ve kamu kademelerinde de gorev almislardir. Dr. Bogos Zohrabyan (1803-1883) Dr. Hagop Bey Davutyan (1813-1878) Dr. Hagop Davutyan (1813-1878) Dr. Kaspar Sinapyan (1814-1872) Dr. Serovpe Vicenyan (1815-1897) Dr. Antranik Pasa Gircikyan (1819-1894) Dr. Nahabet Rusinyan (1819-1876) Dr. Hovsep Sismanyan (1822-1888) Dr. Kapriel Sevyan (1822-1900) Dr. Stepan Aslanyan (1822-1902) Dr. Parunak Krtikyan (Feruhan) (1824-1869) Dr. Hovsep Beyran (1825-1866) dr. Hagop Bey Hovhannesyan (1825-1859) Dr. Hovsep Nurican (1827-1898) Dr. Andon Pasa Nafilyan (1831-1912) Dr. Hagop Bey Handanyan (1834-1899) Dr. Mikayel Horasanciyan (1835-1903) Dr. Dikran Pestimalciyan (1840-1894) Dr. Vahan Pasa Manuelyan (1841-1902) Dr. Hovhannes Bey Tabipyan (1845-1894) Dr. Civan Bey Ananyan (1848-?) Dr. Dikran Bey Acemyan (1852-1913) bu isimlerden sadece bir kacidir. Bildigimiz kadariyla 19 uncu yuzyilda otuza yakin Ermeni asilli unlu tabipten en az 16 si Mekteb-i Tibbiye-i Sahane’de ve Askeri Tip Akademisi’nde ogretmen olarak hizmet vermislerdir. Osmanli doneminin sonlarindan gunumuze kadar tip bilimine hizmet veren Ermeni asilli tabipler arasinda ustun hizmetleriyle goze carpan su isimlerin alti cizilebilir: Hayg Baronik Madteosyan 1836’da Egin’de dogdu. Tokat Amerikan Koleji’nde Colombia Universitesi’nde ogrenim gorerek 1863’te mezun oldu. 1865’ten itibaren Beyoglu’ndaki muayenehanesinde hizmet vermeye basladi. Kadin hastaliklari uzmani ve operator olan Dr Madteosyan 1866-1867 doneminde Surp Pirgic Hastanesi yonetiminde gorev ustlendi. 1868-1873 doneminde ayni hastanede bashekim oldu. Bir donem Robert College’de gorev yapti Turkiye Tabipler Dernegi baskanligi gorevinde bulundugu da bilinmektedir. 1912’de Istanbul’da Ermeni Tabipler Dernegi’ni kurdu. 1926’da oldu. Khintir Khintiryan 1853’te Istanbul’da dogdu. Khintir Amira Papazyan’in torunu ve Simon Khintiryan’in ogludur. Kuzguncuk ve Uskudar’daki Cemaran’da ogrenim gordukten sonra 1884’te Paris Tip Fakultesi nden mezun olmustur. Ic hastaliklari konusunda uzman olan Dr Khintiryan Beyoglu Agacamii semtinde hizmet vermistir. Doneminde ustaligi ile unlenerek uluslararasi bir isim kazanmistir. Burgazada onundeki Kasik Adasi kendisine ait olup onun adini tasimaktaydi. 1932’de oldu. Vahram Torkomyan 1858’de Uskudar’da dogdu. Uskudar’daki Surp Hac Okulu’ndan sonra Galatasaray Lisesi’ne gecti. 1884’te Paris Tip Fakultesi’nden mezun oldu. Tibbin yanisira arastirma konusundaki unu buyuktur. Gerek Turkce gerek Ermenice gerekse yabanci basinda binlerce sayfalik eserler verdigi biliniyor. Eski ve cagdas Ermeni tibbi konusunda eserleri onemlidir. Eremya Celebi Komurcuyan’in Istanbul tarihi adli eserini ilk kez genis notlarla yayina hazirlamistir. Tabipler Dernegi Baskani olmus Romen Tip-Tarih Kongresinden Liyakat Madalyasi ile onurlandirilmistir. Cemaat hayatinda da onemli bir yeri olan Dr Torkomyan 1913 yilinda Ermenice Harflerin bulunusunun 1500 uncu ve Ermeni Matbaaciliginin 400 uncu yili kutlamalarinda onemli gorev ustlenmistir. Cemaat Genel Meclisi’nde Maarif Komisyonu’nda Surp Pirgic Hastanesi Vakfi Yonetim Kurulu’nda Hovsep Izmiryants Edebiyat Komisyonu’nda gorev almis 1942’de olmustur. Yervant Bey Ozer 1874’te Uskudar’da dogdu. 1897’de Harbiye’deki Askeri Tip Okulu’ndan mezun oldu. Ayni yil yuzbasi rutbesiyle Bagdat’a yollandi ve orada 10 yil gorev yapti. 33 yil boyunca ulkenin cesitli yerlerinde hizmet etti. Balkan ve Birinci Dunya savaslarina katildi. Binbasi rutbesiyle katildigi son savastan sonra madalyalarla onurlandirildi. 1934’te emekliye ayrildi. Tibbin yanisira edebiyatla da ugrasan Dr Ozer ani ve hikayeler kaleme aldi. Cemaat hayatinda da rol alan Dr Ozer 1909-1911 doneminde Surp Pirgic Hastanesi Vakfi yonetiminde gorev aldi. Bagdasar Manuelyan 1894’te Mus’ta dogdu. Harput Amerikan Koleji’nde Galata Getronagan Lisesi’nden sonra Birinci Dunya Savasi yillarinda tip ogrenimi gormeye baslar. 1918’de Istanbul Tip Fakultesinden mezun oldu. Egitimini Paris’te de surduren Dr Manuelyan unlu bir tabip olarak Surp Pirgic ve Bulgar hastanelerinde 30 yil hizmet verdi. Tibbin yanisira bir aydin olan Dr Manuelyan Patrik Mesrob I. Naroyan’in eserlerinin yayinlanmasinda onayak oldu. Ogrencilik yillarinin gectigi Getronagan’da ogretmenlik yapti. Cok sayida konferans verdi ve makaleler yazdi. Eserleri 2002 yilinda toplanarak yayinlandi. Cemaat Genel Meclisi’nde 1950 yilinda Patrik Karekin I Hacaduryan’i secen Delegeler Meclisi’nde 1954’te Cemaat Merkezi Yonetimi’nde gorev aldi. 1955’te oldu. Arto Mezburyan 1879’da Istanbul’da dogdu. 1896’da Berberyan Lisesi’nden mezun olan Mezburyan 1903’te Paris Tip Fakultesi’ndeki ogrenimini tamamladi. Istanbul’a donusunde cocuk hastaliklari konusunda Beyoglu’nda hizmet veren Dr Arto Mezburyan 1906’da Tibbiye-i Sahane Dernegi’ne seref uyesi olarak secildi. Balkan ve Birinci Dunya savaslarina tabip Yuzbasi sifatiyla katildi Bursa ve Anadolu’daki cesitli yerlerde hizmet verdi. Beyoglu Fakirlere Yardim Kolu Dispanseri icin calisti. Cemaat hayatinda Karagozyan Yetimhanesi yonetiminde uzun yillar gorev aldi. 1946’da ayni kurumun kurucu temsilciligi 1947’de ise mudurlugu gorevlerine getirildi. Cocuk sagligi veremle savas ve korunma Ermeni asilli tabipler vb. eserleri bulunan Dr Mezburyan’in arastirmalari bugune dek kaynak olarak kullanilmaktadir. Zakar Tarver 1894’te Egin’de dogdu ayni yil ailesiyle Istanbul’a goc etti. Ogrenimini Topkapi Levon-Vartuhyan Bardizak (Bahcecik) Amerikan Koleji ve Istanbul Tip Fakultesinde tamamladi. 1933’te rontgen konusunda uzmanlasti. Yurtdisina yaptigi seyahatlerle uzmanligini guncellestirdi. Uluslararasi Radioloji Kurumu uyesi oldu. Ikinci Dunya Savasi yillarinda askerlik gorevini Sivas’ta yuzbasi rutbesiyle yapti. 1954-1957 ve 1957-1960 donemlerinde Demokrat Parti’den Istanbul milletvekili oldu. Saglik ve Sosyal Yardim Bakanligi’na hizmetleri tartisilmaz. 1949-1951 ve 1951-1954 donemlerinde Surp Pirgic Hastanesi Vakfi yonetimine secildi. Ayni hastanenin sorumlu mudurluk ve bashekimlik (1949-1954) gorevlerinde bulundu. Bir aydin bir yazar olan Dr Tarver yargilanmak icin goturuldugu Yassiada’da 16 Eylul 1960’da ...oldu. Hrant Pestemalciyan 1885’te Uskudar’da dogdu. Semt okullari ve idadiden sonra 1909’da Mekteb-i Tibbiye-i Sahane’den mezun oldu. Tasrada gorev yapmaya basladi. Birinci Dunya Savasi oncesinde Bagdat demiryolunun yapimi sirasinda Alman sirketi tarafindan Pozanti yakinlarinda kurulan hastanede gorev yapti. Savas yillarinda Cerkes Rustu Pasa’nin bolugunde bashekim olarak gorev aldi. Canakkale ve degisik cephelerde operator olarak calisti. Madalyalar ile onurlandirildi. Sonraki yillarda kadin dogum konusunda uzmanlasti. 1933 yilina dek Bakirkoy’deki Cocuk Esirgeme Kurumu dogumevinde bashekim olarak uzun yillar gorev yapti. 1921-1929 1933-1951 donemlerinde Surp Pirgic Hastanesi vakfi yonetiminde gorev aldi. 1941-1949 doneminde ise bashekim ve sorumlu mudur olarak hizmet verdi. Tip ve arastirma konulu makaleleri Surp Pirgic Hastanesi yilliginda yayinlandi. Gulbenkyan Foundation’in Istanbul temsilciligi gorevine getirildi. 1963’te oldu. Andre Vahram 1885’te Istanbul’da dogdu. Lusavoric ve Pakradunyats okullarindan sonra 1912’de Istanbul Tip Fakultesinden mezun oldu. 12 yil Paris’te kaldi ve ic hastaliklari ile romatizma konusunda uzmanlasarak diploma aldi. Ozel muayenehanesinin yani sira Pasteur Hastanesi’nde de calisti. Ikinci Dunya Savasi yillarinda tabip yuzbasi olarak Ankara ve Eskisehir’de hizmet etti. Cemaat hayatinda 1921-1922 doneminde Surp Pirgic Hastanesi Vakfi yonetim kurulu uyesi Delegeler Meclisi Divani 2. Baskani 1926-1940 doneminde Beyoglu Kiliseleri Vakfi yonetim Kurulu Baskani 1950’de Demokrat Parti’den milletvekili secildi. 1965’te oldu. Prof Dr Vensan Seyahi 1922’de Istanbul’da dogdu. Ogrenimini Mihitaryan ve Istanbul Tip Fakultesi’nde tamamladi. 1954’te ic hastaliklari konusunda uzmanlasti. 1958’de docentlik 1968’de ise profesorluk payesi aldi. Eserleri tip konuludur. Prof Dr Aram Sukyasyan 1928’de Istanbul’da dogdu. Arti Girtaran ve Mihitaryan okullarindan sonra 1952’de Istanbul Tip Fakultesi’nden mezun oldu. 1957’de ic hastaliklari konusunda uzmanlasti. 1967’de docentlik payesi aldi. Prof Dr Hagop Gotogyan 1938’de Istanbul’da dogdu. Sahakyan-Nunyan Bezciyan ve Getronagan okullarindan sonra 1957’de Istanbul Tip Fakultesi’nden mezun oldu. Cerrahpasa’da asistanlik doneminden sonra 1967’de uzmanligini tamamladi. 1973’te Cerrahpasa Tip Fakultesinden docentlik payesi aldi. Dalinda cok sayida makaleleri bulunmaktadir. Prof Dr Meri Urgancioglu 1942’de Istanbul’da dogdu. Mesrobyan Bezazyan ve Esayan okullarindan sonra 1965’te Istanbul Tip Fakultesi’nden mezun oldu. Capa’da goz hastaliklari konusunda uzmanlik egitimi aldi. 1969’da bursla Paris’e gonderildi. 1975’te docentlik payesi aldi. Bir dizi makaleleri olan Prof Dr Urgancioglu’nun Behcet Hastaligi konusundaki bir eseri 1966’da Paris’te yayinlandi. Prof Dr Nisan Nisan 1937’de Kayseri’de dogdu. 1964’te Istanbul Tip Fakultesi’nden mezun oldu. Doc Dr Arsen Zarfci 1914’te Istanbul’da dogdu. Saint Michel ve Istanbul Tip Fakultesinde tamamladigi ogreniminden sonra Surp Pirgic ve Haydarpasa Numune hastanelerinde goreve basladi. 1945’te uzmanlasan Dr Zarfci 1947’de Istanbul Tip Fakultesi Morfoloji Bolumu Anatomi Dali’nda goreve getirildi. 1951’de Anatomi docenti payesini aldi. Doc Dr Vahe Aliksanyan 1924’te Istanbul’da dogdu. Ogrenimini Incirdibi Protestan Okulu ve Mihitaryan Lisesi’de aldiktan sonra 1948’de Istanbul Tip Fakultesinden mezun oldu. 1955’te ic hastaliklari uzerine uzmanlasti. 1960’ta kendisine docentlik payesi verildi. 1966’dan bu yana Surp Pirgic Hastanesi’nde gorev yapmaktadir. Prof Dr Cihat Abaoglu ile “Semptomdan teshise” ve “Teshisten tedaviye” adli iki ciltlik eseri bircok kez yayinlanmistir. Doc Dr Vart Sigaher 1926’de Istanbul’da dogdu. Makruhyan Esayan Mihitaryan okullarindan sonra 1950’de Istanbul Tip Fakultesi’nden mezun oldu. Cerrahpasa’da ic hastaliklari bolumunde hizmet verdikten sonra 1957’de uzmanligini tamamladi. Uzmanlik tezi 1959’da yayinlandi. 1964-1968 doneminde ayni kurumda bilimsel ve poliklinik calismalarini surdurerek 1968’de docentlik payesi aldi. Tip alaninda cok sayida makaleleri bulunan Doc Dr Vart Sigaher ayni zamanda edebiyat konusunda da bir ustadir. Gerek siir gerekse duzyazi eserler veren Sigaher Istanbul Patrikligi ve Ecmiyadzin Katolikoslugu tarafindan da Liyakat madalyalari ile onurlandirilmistir. Doc. Dr. Penyamin Karabet Varvar 1923’de Istanbul’da dogdu. Bezazyan Cagaloglu Yuce Ulku Istanbul Lisesi okullarindan sonra 1947’de Istanbul Tip Fakultesi’nden mezun oldu. Cerrahpasa’da psikiyatri bolumunde hizmet verdikten sonra 1952’de uzmanligini tamamladi. 1957’de docentlik payesi aldi. Patrik Hazretlerinin Doktorlara Mesaji 14 Mart 2003 Cuma gunu Surp Pirgic Hastanesi Genclik Kolu ve Vakif Yonetim Kurulu uyelerinin ortak cabalariyla Tip Bayrami hastanemizde de kutlandi. Patrik Mesrob II Hazretleri doktorlarimiza su mesaji gonderdi: Tip Bayrami ve Saglik Haftasi vesilesiyle doktorlarimizi ve tum saglik calisanlarini pederane duygularla takdis ediyoruz. Ermeni ve yabanci kaynaklara gore tip ilmi Ermeni toplumu icinde 3 uncu ve 4 uncu yuzyillarda onceleri Sivas ve Kayseri’de gelisti. Hristiyanligin 301 yilinda resmen taninmasinin ve ozellikle de Ermenice yazilarin 404 yilinda bulunusunun tip ilminin gelismesindeki katkilari inkar edilemez bir gercektir. Bu sayede Aziz Cevirmenler ve onlarin halefleri tarafindan Aristoteles Asklepiates Oribazis Nysali Aziz Gregorios Nemesios ve diger ilim adamlarinin fizik ve tip konusundaki eserleri Ermenice ye tercume edildi. 9 uncu ve 14 uncu yuzyillar arasinda acilan okullar sayesinde tip ilmi Ermeniler arasinda ilerleme kaydetti. Bu donemin en onde gelen doktorlari Mikhitar Heratsi ve Tabip Krikoris iken 15 yuzyilda ise Amasyali Amirdovlat unlu bir tabip olmustur. Ermeni doktorlar sadece Turkiye Ermenileri icinde degil genel olarak Osmanli Imparatorlugu ve Turkiye Cumhuriyeti tarihinde onemli bir yere sahip olmuslardir. 18 uncu yuzyil sonlari ile 19 uncu yuzyil baslarinda Avrupa ya tahsile giden genclerimizin cogu tip egitimi almistir. 19 uncu yuzyilin ilk yarisindaki Ermeni dusunurlerin Bati Ermenicesi yle yazan yazarlarin ve Mesrutiyet hareketlerinin onculerinin cogu doktordu. Osmanli ve Cumhuriyet doneminde takdir edilen Ermeni doktorlar okullarda askeriyede ve devlet nezdinde yuksek mertebelere gelmislerdir. Bugun ise Turkiye Ermenileri doktorlariyla gercekten de gurur duyabilirler. Ayrica Yedikule Surp Prgic Ermeni Hastanesi ve Elmadag Surp Hagop Hastanesi verdikleri kaliteli saglik hizmetiyle cemaatimizin gurur kaynagi olmaya devam ediyorlar. Tip Bayrami ve Saglik Haftasi vesilesiyle basta Bashekim Dr.Arman Cakir idaresinde calisan tum doktor hemsire ve saglik personelini Surp Prgic Ermeni Hastanesi Yonetim Kurulu Baskani Setrak Tokat ve arkadaslarini Kadin ve Genclik Kollarini Mudur Toros Hakgor ve Genel Sekreter Bn. Silva Trika idaresindeki tum personeli tebrik ediyorum. Bu vesileyle doktorlarimizin kendi aralarinda ve hastane yonetimi ile suregelen saglikli diyalogun daha artarak gelismesini cemaat okullarimizdaki ogrencilerimizin ise ozel egitim ve rehberlik projeleriyle tip ve hemsirelik mesleklerine ozendirilmelerini diliyorum. Kutsal bir gorev yerine getirmekte olan tum saglik gonullulerine saglik mutluluk ve aydinlik gunler diliyorum. +Mesrob II Istanbul Ermeni Basepiskoposu Turkiye Ermenileri Patrigi