Tum dunyada melodilerin arka planda kalmasi muzikte tek tiplesmenin yasanmasi insanlari arayislara yoneltti. World music bu arayislarin bir urunu Insanlar artik her seyin birbirine girdigi muziklerden hoslaniyor ama world music denen etnik muzik albumleri de arsivlere girmeye basladi. Bazilarini dinlemek cok keyifli bazilari ise sabir istiyor. Tum dunyada ritmin on plana cikmasi melodilerin geri planda kalmasi ve muzikte bir tek tiplesmenin yasanmasiyla birlikte yeni arayislar gundeme geldi. Bunun sonucunda world music adiyla yeni bir muzik akimi olustu. Son on-onbes yilda gelisen bu akimda farkli ulkelerdeki otantik muziklerin yeni duzenlemelerle sunulmasi esas alindi. Dunya muziginin new age denilen tarza yonelmesiyle birlikte etnik tinilarin on planda oldugu muzikler bolgesel olmaktan cikip kitalar otesinde bile dinleyici bulmaya basladi. Turkiye de de kisa bir zaman oncesine kadar ulke muziklerine ilginin artmasinda hatta kimi gazete ve dergilerin ulke muziklerinden olusan CD leri promosyon olarak vermesinde world music in katkisi vardi. Turkiye de etnik muzikten soz edildiginde asil belirtilmesi gereken muzik suphesiz Kurt muzigidir. Ozellikle 90 larin basinda muzik piyasasi Kurt muzigine yogun ilgi gosterdi. Her alanda oldugu gibi bu alanda da kisa zamanda bir furya olustu. Cunku uzun yillar boyunca sansurlenmis olan bir dille yapilan muzige duyulan acligi ticari kazanca donusturmek isteyen muzik firmalari siradan insanlari bulup Kurtce albumler yaptirdi. Laz muzigi Dogu Ege Orta Anadolu derken son yillarda Karadeniz turkuleri bir hayli revacta. Yazili kultur olarak cok fazla ornek bulunmayan Lazlar icinde bulunduklari durumu sozlu urunlerle cogunlukla da muzikle yansitmislardir. Lazlarin yasadiklari durum cok genis bir konu yelpazesini icerdigi icin konularina gore farkli muzikal turlerin kullanilmasi sonucu da ortaya cikmis. Islenen konular destanlar atismalar is ve mola sarkilari agitlar ninni ve horon adlari verilen turler kullanilarak aktarilmis. Laz muziginde kullanilan geleneksel calgilarin basinda ise kemence tulum ve kaval geliyor. Suryani Muzigi Mezopotamya da boy gosteren eski kulturun ve uygarligin devami olan Suryaniler butun bilim ve sanat dallarinda oldugu gibi muzik alaninda da oncu bir ugrasa sahip. Bu ugras uygarlik doguran milattan onceki Proto-Suryaniler (Asurlular) doneminde baslar. M.S. 12. yuzyila kadar etkin bir bicimde devam eder. Bu devamlilik dunya muziginin temellerini sarmalayacak olcude Suryanilere ozgu dinsel toren ve kurallari isleyen bir sanat olarak alabildigine genisleyen bir ugras dali olur. Sonra diger alandaki etkinlikleri gibi Suryanilerin muzik alanindaki etkinligi de olumsuzluklarin ve kayitsizligin cenderesine sikisip kalir. Zengin bir altyapi kulturune sahip Suryani muzigi daha cok dinsel icerikli olmasina karsin ask ayrilik ulke ozlemiyle dolu bir halk muziginden filizlenerek budaklanmaya yuz tuttu. Yeniden budak surmenin bir gostergesi ise gecen aylarda muzikseverlerle bulusan album calismalariydi. Suryani muziginde yuzyillarin pasiflestiren tikaclarini asmanin bir cabasi olarak gorebilecegimiz bu albumlerin ilki Kalan Muzik ten Suryaniler adiyla digeri Anadolu Muzik ten Anadolu nun Solan Rengi: Suryaniler adiyla cikti. Albumler yuzyillar boyunca yasanan zorluklara taniklik eden bir edayla gecmisin tarihini haykiriyor. Vurgulu ve duragan bu haykirisin icinde Suryanilerin gelgitler yasayan dusleri sakli. Duygu ve tarih yuklu ritimlerinde ise umutlari... Azerbaycan Halk Muzigi Geleneksel Azerbaycan muzigi icin Kafkasya ve Iran muziginin tekil bir cesitlemesi tanimi belki bir dereceye kadar dogru ama eksiktir. Bolgenin nesilden nesile aktarilan muzik mirasi hem form cesitliligi hem melodik zenginlik hem de ince nuanslara dayanan oldukca karmasik makan sanati acisindan kendi cevresindeki en koklu yapi olma ozelligindedir. Asik muzigi kuskusuz Azeri muzik kulturunun en basta gelen kaynagidir. Asik genellikle halk sarkisini akordu Anadoludakilerden farkli bir saz esliginde seslendirir. Asiklar kendilerine ozgu bir soyleme teknigi sergilerler ve bu teknik bize bir parca Turkmen Baksi gelenegini cagristirir. Kars yoresinde Azerilerin tasiyiciligi sayesinde Azerbaycan halk muzigine karsi buyuk olcude ticari olsa da yogun bir ilgi soz konusu. Ancak bu zengin gelenekten bize yansiyabilenler Azeri karakterini yansitmaktan uzak kaldi. Tasinan orneklerin moda turkulerle sinirli kalisi ciddi telaffuz hatalari kotu icralar diger etnik muziklerde oldugu gibi Azeri muzigini de etkiledi. Ermeni Halk Muzigi Ermeniler ozellikte 1940 tan sonra basta Tatul Altunyan olmak uzere bircok muzik adami devletin de destegiyle kurduklari halk sarki ve dans topluluklariyla Ermeni Halk Muzigi ni butun dunyaya tanittilar. Bir ekol olarak yayginlasan sade cok seslilik tavri Ermenistan da ve dunyada ilgi buldu. Yerel kulturlerin artik unutulmaya yuz tuttugu bir dunyada yasadigimizi gozonune alirsak bugun de Ermenistan da kendini ureten bir canli halk muzigi geleneginin yasiyor oldugunu bilmek insani bir sure icin de olsa umutlandiriyor dogrusu. Yasanan bircok toplumsal yikima karsin ozgun kulturel kimligini alabildigine zenginlestirerek koruyan Ermeni halk muzigi esas olarak tek-seslidir. Halk muzigi son iki yuzyilda kilise muziginin getirdigi cok-seslilik aliskanligi ve klasik bati muzigiyle etkilesim sayesinde Erig gamlarina dayali makamsalliktan kendine ozgu cok-seslilige kolayca evrilmis. Ermeni turkuleriyle Azeri Kurt ve Turk muzigi arasindaki yakinlik ise dikkat ceken onemli bir unsur olarak karsimiza cikiyor. Cingene muzigi Etnik muzigin giderek yukselen popularitesi icerisinde Cingene muzigi onemli bir yer tutucak gibi. Romanlar ya da anlasilir bir ifadeyle Cingeneler icin Calgisiz yasayamaz olurler derler. Cingene nisan ve dugunlerinde soylenen sarkinin ilk cumlesi olan bu sozler ayni zamanda onlarin yasam felsefesini cok iyi ifade eder. Dunyanin bircok yerinde daginik olarak yasayan gerek muzik ve gerekse oyun alanindaki kabiliyetleriyle dikkat ceken Cingeneler de bu yeni akimin etkisiyle fark edilen topululuklardan oldular. Daha cok darbuka ve klarnet calicisi olarak gormeye alisik oldugumuz Cingenelerin basta Trakya olmak uzere Anadolu nun bircok yerinde farkli bolgelerde yasasalar da gelenek ve gorenekleri ozellikle de muzik anlayislari benzerlik gosterir. Tek farkla; Trakya Cingenelerinin buyuk cogunlugunun muzikle ugrastigini ve bundan dolayi da bunlarin muzikte profesyonel olduklarini soyleyebiliriz. Pomak muzigi Bulgaristan dan Anadolu ya tasinan Pomak muzigi butunuyle sozel olup Pesna olarak adlandiriliyor. Bulgarca da sarki turku anlamina gelen pesen sozcugu Pomaklarca pesna pesniya ya da pesne olarak kullanilir. Pesna bugun Anadolu da yasayan Pomaklara kendilerine ozgu muzik kulturunu temsil eden ve etnik kimlik duygusunu uyandiran baslica tur olarak karsimiza cikiyor. Yasli kusaktan kisilerin belleklerinde korudugu dagari daha cok populer kulturle yogrulan gencler Yasli isi olarak nitelendirse ve pesna seslendirmelerinde bazi sozleri anlamasalar bile dinlemekten zevk almalari dikkat cekiyor. Pesnalarin buyuk bolumunde sevda kahramanlik ve tarihsel olaylar gibi konular islenir. Tahtacilarda Muzik Bir tur din disi muzik diyebilecegimiz muzik icrasini Abdal veya Cingen adi verilen profesyonel gruplar yaparlar. Tahtacilar in bu anlamda muzik uygulamalarini goremiyoruz. Dinsel yasamdaki muzikte ise Ayin-i Cemlerde uygulanan bir Tahtaci stilinden soz edilebilir. Bu muzik de asil olarak yoresel bir kimlik tasir. Antalya Tahtacilari ile Narlidere Tahtacilari nin muzik karakterleri birbirinden farklidir. Ancak toren icerisindeki muzigin islevi her yerde aynidir. Nefesler en yaygin muzik turu olarak karsimiza cikarlar. Bircok dogal ve sosyal olayi yari-dinsel bir uslupla isleyen nefeslere bazi Tahtacilar Deyis diyorlar. Ayin-i Cem baslangicinda ve Muhabbet toplantilarinda icra edilen bu nefes ve deyislerden sonra en yaygin tur Duvaz-i Imamlar dir. Duvazlar da Alevi-Bektasiler tarafindan kutsal sayilan oniki imamlarin isimleri gectiginden bu tur Tahtacilar arasinda da onemli bir yere sahiptir. Alevi-Bektasi topluluklari icinde Tahtacilari digerlerinden ayiran temel ozellik onlarin Semahlaridir. Tahtaci muziginin en tipik ozelligi belirgin bir motifin sazlar tarafindan israrla calinmasina karsin vokalin farkli melodik kaliplarda ezgiyi icra etmesidir. Ister nefes ister semah calinsin bu ozellik yerine getirilir. Bir tur cift seslilik diyebilecegimiz bu uygulama Tahtacilar in Ayin-i Cem disi muziklerinde gorulmez. Yoruklerde Muzik Gocebe yasam ve hayvancilik Yoruk muziginin pek cok yonunu anlamak bakimindan da onem tasir. Calgilari genellikle kucuk ve hafiftir boylece yaylaya gocerken yanlarina alabilirler. Bu calgilarla gurbet havasi koyun havasi davar havasi gibi parcalar calinir ayrica dans ezgileri de seslendirilir. Yoruk muzisyenler genellikle tek baslarina calarlar grup seslendirmesi gelenegi yoktur. Ancak zaman zaman bir calginin bir baska calgiya eslik ettigi de gorulur. Dagarlari da yerel muzik kulturlerine ait parcalari icerdiginden gunumuzde Yoruk muzigi dugun sunnet torenleri ve senlikler gibi etkinliklerde eglenme acisindan eski bulunur. Gurcu Muzigi Cok eski ve cok gelismis bir muzik kulturune sahip olan Gurculerin muzik konusundaki yetenekleri herkes tarafindan biliniyor. Bunun en iyi ornegi yetkin muzik folkloru ve onun bir kolu olan cok sesli halk muzigidir. Gurcistan in kendi profesyonel muzigini gelistirme olanagi 19. yuzyil sonlarina dogru dogdu. 20. yuzyil ilk ceyreginde milli klasik muzik eserleri olustu. Muzik faaliyetlerinin her dalinda Gurcu kompozitorler taninmis ornekler olusturdular. Gurcu muzigi uzun zamandir Sovyet arenasina girmisti. Son yillarda uluslararasi alanda da dikkat cekmeye basladi. Anadolu muzikleri revacta Kurt muzigine yonelim Turkiye deki diger kulturlerde de urunlerin yayinlanmasinin yolunu acti. Yillarca kendi icine kapanik bir halde cemiyet ya da kilise bunyesinde calismalarini surduren Ermeniler de albumler yayinlamaya basladi. Otantik ve modern altyapili duzenlemeli Lazca albumler yapildi. Cingenelerin albumleri arsiv albumleri serisinde yerini aldi. Etnik muzige yonelim ticari bir kazanc unsuru olarak degerlendirilmedigi icin koklu bir politika uretilemedi. Son yillarda halk turkulerine yonelik ilginin artmasi Turkiye de yasayan halklarin kendilerine ozgu muziklerini de yeniden ortaya cikardi.