En cok 6-7 Eylul de korkmustum Yozgat Bogazliyan da 1925 yilinda dogdum. Uc yasindayken Istanbul a gelmisiz. Ihlamur da bir barakada kaliyorduk. Evimiz Bostanustu Sokak taydi. Aileniz nasil gecinirdi? Hicbir gecim kaynagi yoktu ailemin. Babam Yozgat ta koyde irgatti. Ailemiz dort kisiydi. Sonra iki kardesim daha oldu. Burada da amelelik yaparak gecimini kazandi. Fakru zaruret icindeydik. Besiktas taki Makruhyan Ilkokulu na guc bela gidebiliyordum. Defter kitap almamiz imkânsizdi. Ama orada Ermeni alfabesini ogrendim. Ermenice zamanla silindi ancak Turkceyi gayet guzel kullanir hale geldim. Parasizliktan okulu biraktim ve bir ayakkabicinin yaninda ise girdim. Peki 2. Dunya Savasi yillarini nasil yasadiniz? Babam 20 Kura Askerlige gitti. Ihtiyat askerligiydi. Devletin bir kritik donemde olusundan zannimca... Yani Rum Ermeni Yahudileri ihtiyat askerligine aldilar. Babam daha once de askerlik yapmis olmali. Askerlikten sonra Varlik Vergisi uygulamasi oldu. Aileniz bu uygulamadan nasil etkilendi? Varlik Vergisi nedeniyle bir kritik donemden gectik. Bizim guc bela aldigimiz bir kucuk ev vardi ve o ev Varlik Vergisi yuzunden elimizden gitmek uzereydi. Sonradan deger bakimindan dikkate alip bizimkini affa ugrattilar. Ben bu arada kitaplarla tanistim. Yeni bir ufuk yeni bir alemdi. Icimizde bulunan cevherin ortaya cikisina sebep oldu. Dunyanin guzelliginin farkina varmama yardimci oldu. Kitaplarla yeni dunyalari ogrendim. Bir ayakkabici dukkâni acmistim ve 1961 de aksamlari Istiklal Caddesi nde sahaf sergisi acmaya basladim. 6-7 Eylul u nasil yasadiniz? Istanbul daydim. 6-7 Eylul de Taksim Meydani ni goren bir dukkânda bir Ermeni ayakkabi ustasinin yaninda calisiyordum. 6 Eylul aksami elimizde cok is vardi. Ustam evine gitmisti ama ben yasak olmasina ragmen kepenkleri kapatmis icerde calisiyordum. Taksim Meydani nda bugun The Marmara Oteli nin karsisindaki alanda bir toplanma oldu. Sunu soyleyeyim hareket hazirlanmisti. Talebeler toplanmisti halk toplanmisti. Ben bunlari acik sekilde goruyordum. Baktim disaridan bir sesler geldi. Karsida Rum Ermeni gibi gayrimuslimlerin dukkânlari var. Onlari tasliyorlardi. Vurun kirin diye sesler geliyordu. Aciyorlar esyayi malzemeleri yagmaliyorlar. Endisem suydu. Biri benim tarafi gosterip de Burada da bir Ermeni var veya gayrimuslim var derse ne yapacaktim. Etraftaki dukkânlar kapali. Bizim dukkân kapali gorunuyor. Bizim dukkâna donerlerse diye korkuyorum. Orada fare gibi sikistim. Endiseden cikamiyorum da... Polisler gelince kactim Ciksam Tutun yakalayin deseler hadiseler daha da kotu olur. Ben iceride endiseyle bekliyorum. Acip ciksam bir turlu iceride kalsam baska turlu. Cunku halk artik cilgin bir durumdaydi korkuyorum. Ben hayatimin en buyuk korkusunu orada yasadim. Bir de baktim bir manga asker ve polis geldi. Sanki beni korumaya geldiler. Ben o arada hemen ciktim ve sevincle kepengi kilitleyip kactim oradan. Istiklal Caddesi ndeki durum tam bir faciaydi. Kuyumcularin vitrinleri kirilip icindekiler calinmis. Butun elbise magazalari soyulmus. Eski ayakkabilar atilip kundura magazalarindan yeni ayakkabilar giyilmis. Ben cok iyi hatirliyorum arabalarin bagajlarina top top kumaslar konmustu. Birkac metre kumas topundan acilmis bagajdan sarkiyor ve kuyruk gibi arabanin arkasinda gidiyordu. -------------------------------------------------------------------------------- Utancin tarihi: 6-7 Eylul Gayrimuslimlerin ozellikle de Rumlarin Turkiye yle ilgili umutlarini yitirmesine yol acan olaylarin biri de 6-7 Eylul Olaylari olarak literature gecen vandalizm ornegi saldirilardir. 6 Eylul aksami baslayip 7 Eylul gunu ogle saatlerine kadar suren saldirilarda uc kisi yasamini yitirmis bes binden fazla gayrimenkul yikilmistir.. Istanbul da 6-7 Eylul un yasanmasini yaratan olaylar yillar oncesine dayandirilsa da organize edilmesi 28 Agustos 1955 te Ingiltere Turkiye ve Yunanistan in Kibris konusunda konferansa cagrilmasindan sonraya denk gelmektedir. Konferans icin Disisleri Bakani Fatin Rustu Zorlu nun Londra da bulundugu sirada 6 Eylul 1955 gunu saat 13.00 haberlerinde radyodan Ataturk un Selanik teki evine bomba atildigi haberi verildi. Saldiridan sonra Selanik Baskonsoloslugu nda kavas olarak calisan Hasan Ucar 2 yil Selanik universitesi Hukuk Fakultesi ogrencisi Oktay Engin de 3 yil 6 ay hapis cezasina mahkûm edildi. Serbest kalir kalmaz Turkiye ye iltica eden ve suclamalari reddeden Engin kaymakam ve vali olarak calisti. Organize saldiri Istanbul Ekspres gazetesi donemin kosullarinda olaganustu bir hizla iki saatte 290 bin gazete basarak saldiriyi duyurdu. Gazetede kisa sure once kurulan Kibris Turktur Cemiyeti nin Mukaddesata el uzatanlara bunu cok pahaliya odetecegiz ifadesine yer verildi. Ilk saldiri Sisli deki High Life Pastanesi ne yapildi. Saldirganlar Beyoglu na inerek once Rumlarin ardindan ayrim gozetmeden Ermeni ve Yahudilerin hatta bu arada Turklerin dukkânlarina saldirarak kirip doktu ve yagmaladi. Dikkat ceken nokta ise saldirilarin Beykoz Kadikoy ve Bakirkoy gibi birbiriyle kilometrelerce uzaklikta olan ilcelerde ve Adalar gibi arada deniz olan yerlesim yerlerinde bile ayni anda baslamasiydi. -------------------------------------------------------------------------------- Yasamak zor ama guzel Tum yasami boyunca zorluklarla karsilasan 80 yasindaki Virjin Mishakyan simdi de maddi sikintilarla mucadele ediyor. Mishakyan Yasamak guzel ama zor diyor. Ben 1923 yilinda dogdum. Bir kizim bir de oglum var. Burada gordugunuz gibi gecinmeye calisiyorum. Hangi okula gittiniz? Samatya da Sahakyan Munyan Okulu na gittim. Kilise var Surp Kevork Kilisesi. Iki tarafi okuldur. Simdi bir tarafi lisedir bir tarafi ilkokuldur. Ben orada okurken bir tarafinda Anadolu dan gelenler oturuyordu. Muhacirhane idi. Onlarin cocuklari da bizlerle beraber okurdu. Ilkokulu bitiremedim. O zaman ilkokul alti sinifti. Ben 5 ten ciktim. Annem babam hastalandi. Ben onlara bakmaya basladim. Kac kardestiniz? Bes kardestik. Ben ikinci cocuktum. Bir buyuk agabeyim vardi sonra ben. Sonra bir kiz kardesim vardi. Iki de erkek kardesimiz vardi. Diger kardesleriniz okudu mu? Evet okudular. Kardesimin biri yuksek mimar. Digerleri de okudu. Sonra babami askere aldilar. 20 Kura askerlige. 1941 de. Kardesim ilk mektebi bitirmisti. Muduru Getronogan Lisesi ne aldirdi. Orada okudu. Mimar oldu. Amerika da bir kardesim var. Anneniz babaniz nereden gelmisler? Anne tarafim Kayseriliydi. Babam da Edremit Havranliydi. Ilkokulu orada okumus. Ermenice ogrenmesi icin Istanbul a buradaki amcasinin yanina gonderilmis. Bezciyan a koymuslar. Babamin orada Edremit Havran da kalan akrabalarinin hepsi kayiptir. Hicbiri yoktur. Onun icin bes cocuguna da onlarin isimlerini koymus. Babam Istanbul da da bekârlari suruyorlarken hemen evlenmis. Kilise nikâhi gecerliymis o zaman. Turk nikâhi yokmus. Kiliseden hemen bir papaz geliyor onu nikahliyor. Babam askere gidiyor. Annem babamin dukkâninda durmus sonra. Asma lamba lamba lamba sisesi. Amcasi orada sarrafmis. Ama ne altini gorundu ne bir seyi. Hicbir seyi gormedik hepsi kayipti. Bir babam kalmis ortada. Babam da askere gidince annem bakmis dukkâna. Daha bizler yokmusuz tabii. Babami 2. Dunya Savasi nda da askere aldilar. 20 Kura Askerlik yapti. Varlik Vergisi ni nasil hatirliyorsunuz? 2 bin lira geldi babama. O zaman buyuk paraydi. Hic paramiz yoktu. Zaten askerden yeni gelmisti. Evi ipotek yaptilar bankaya. Banka para verecek dediler. Banka da para vermemis kâgit vermis. O kâgidi goturup yatirmislar Varlik Vergisi diye. Sonra da yillarca odediler o parayi. Sonra ne oldu? Sonra ne olacak; 6-7 Eylul oldu. Babamin dukkânini kirdilar doktuler. Lamba zamani bitmisti. Is degistirmis havagazi ocagi utu gazocagi pompasi filan yapiyordu. Kirip doktuler. Haberimiz yoktu bizim. Biz evdeydik. Sabah gidiyorlar ki dukkâna goruyorlar. Simdiki derdimiz fakirlik Ermeni oldugunuz icin kirici bir davranisla karsilastiniz mi? Hayir. Aksine ben musterilerimin annesiyim teyzesiyim nenesiyim. O bir zaman oluyor iste kiskirtiliyorlar. Ondan sonra canciger oluyorlar. Kirmak dokmek gibi seyler oldu iste 6 Eylul de. Sonra komsularimizla bayramlar yaptik. Salincaklar kuruldu sarkilar soyledik beraberce. Oyle iyi musteriler var ki ozellikle gelirler. Baska yerden almazlar benden alirlar. Eskiyle simdiki zamani karsilastirir misiniz? Her zaman genclik guzeldir tabii ama iste en guzel zamanimizda boyle darbeler dokundu bize. Simdi baska bir sey var. Bir issizlik var bir perisanlik var. Su dukkânla 2 milyar vergiyi ben nasil vereyim. Zor bir durumdayiz. Hep guzel muhabbet olsun candan olalim birbirimize. Biz de bu vatanin evladiyiz. Yasamak cok sey gormek demektir cok yasadik cok gorduk. Yasamak hem guzel hem zor