Kayseri nin Melikgazi Ilcesine bagli Germir ile Tavlusun Koyleri uzun suren bir mucadele sonrasinda eski isimlerini geri aldi. 1960 larin basinda Germir in adi Konaklar Tavlusun un adi ise Aydinlar olarak degistirilmisti. 1960 larin basinda bir gun Germir in tabelasi degisti Konaklar oldu. Bu koyde 20 nci yuzyil basina kadar Turkler Ermeniler ve Rumlar birlikte yasamisti. Germir adi hangi dilden geliyordu kimse bilmiyordu aslinda. Koy halki akla gelebilecek her makama basvurup Germir ismini geri aldi. AD DEGISTIRME KOMISYONU Koy kasaba ve sehirlerin isimleri 1940 tan itibaren degistirilmeye baslandi. Icisleri Bakanligi nda Ad Degistirme Komisyonu Yabanci Adlari Degistirme Komisyonu gibi birimler kuruldu. Ege Universitesi nden Doc. Esra Danacioglu na gore 1970 e kadar toplam 12 bin yerin adi degistirildi. Germir ile Tavlusun adlarina sahip cikti Konaklar ve Aydinlar olmayi reddetti Tavlusun koyluleri eski isimlerinin iadesi icin 1988 den itibaren mucadele vermeye basladi. On yillik caba sonrasinda 1998 de gercek isimlerine yeniden kavusan Tavlusunlular hemen tabelalari degistirerek bu basarilarini kutladi. Tavlusun’un isim hakkini kazanmasindan cesaret alan Germirliler ise 1999 da ise koyuldu ve Melikgazi Belediye Encumeni nin 15 Subat 2000 tarihinde aldigi kararla Konaklar isminden kurtuldu. Germir in bu mucadelesine muhtar Melik Temiz onderlik etti. Goreve gelir gelmez Valilik Icisleri Bakanligi Kultur Bakanligi Kaymakamlik gibi kurumlara dilekceler yazdi koy sakinlerinin tumunun imza attigi metinleri gonderdigi her dilekceye ekledi. Muhtar Temiz isim degisikligiyle yasadiklari soku soyle anlatiyor: ‘‘1960 larin basiydi. Tabelalar aniden degisti. Sanki gecmisimiz elimizden alinmis gibi oldu. Tarihsiz kaldik. Sokaklar ayniydi baglar bahceler degismemisti ama sanki birileri bizi almis da baska bir diyara goturmus gibi hissettik kendimizi. Sokaklarin baglarin bahcelerin elimizden alindigini dusunduk. Resmi yetkililerin onunde torenlerde hep Konaklar diyorduk ama onlar cekildikten sonra Germir demeye devam ediyorduk. Ben aramizda konusurken hicbir gun Konaklar dedigimizi hatirlamiyorum. Alisamadik bu isme sindiremedik icimize.’’ 750 YILLIK GERMIR Muhtar Germir in eski Turkce de aydinlik gunesli yerlesim birimi anlamina geldigini soyluyor ama kelimenin kokeni hakkinda yaptigimiz kisa bir arastirma sonunda bu konuda degisik fikirlerin one suruldugunu gorduk. Germir in kurulus tarihi hakkinda kesin bir kayit bulunamamis. Ama Germir de yaklasik 750 yildir Turk Ermeni ve Rumlar in birlikte yasadigi kesinlesmis. Koyde alti cami iki Rum ve bir de Ermeni kilisesi bulunuyor. Camilerin gecmisi de kiliselerin tarihi kadar eski zamanlara uzaniyor. Kayseri ye bes kilometre uzaklikta yemyesil bir vadi icinde bulunan bu koyun adi hakkinda cesitli rivayetler var. Germir in adi Rumca da Kermiria olarak geciyor ama onlar da anlamini bilmiyor. Ermenice de Garmir kirmizi anlamina geliyor. Bu ismin koydeki yapilarda kullanilan taslarin renginin kirmiziya calmasindan ileri geldigi soyleniyor. Ama Stefanos Yerasimos bu sozcugun Anadolu dillerinden gelmis olmasinin kuvvetle muhtemel oldugunu soyluyor. 1900 lerin basinda 6000 kisinin yasadigi Germir de dort eczane 12 doktor cesitli mallarin satildigi 35 dukkan vardi. 1892 yilina ait Rum kayitlarina gore koyde dort okul bes ogretmen ve 242 kiz ve erkek ogrenci bulunuyordu. Ermeni kayitlarina gore ise 1823 te 115 kiz ve erkek ogrencinin bulundugu bir Ermeni okulu mevcuttu. 20. yuzyilin basinda icinde 2000 kitap barindiran buyuk bir kutuphanesi vardi. Koyu once Ermeniler terketmis Mubadele den sonra da Rumlar gitmis. TURKOFON RUMLAR Germirli Rumlar Turkofon du yani Turkce den baska dil konusmazlardi. Yasli bir Germirli bize ‘‘Onlar Rumca bilmezlerdi. Yunanistan a gocunce cok zorluklar cekmisler. Bundan 20 yil once koyden Yunanistan a gocmus bir adam geldi. Dedi ki Bizi orada hep disladilar. Turk tohumu dediler. Aralarina almadilar. Yunanca yi sonradan ogrendik. Bunu duydugumda cok uzuldum.’’ Germir de Musluman mahallesi disinda iki de Rum mahallesi vardi. Birinin adi Aya Todori digerininki Panaia. Germir gecmiste Orta Anadolu nun en onemli beziryagi uretim merkeziydi. Germir de halen dimdik ayakta duran ama kullanilmayan 30 a yakin bezirhane var. Koy konaklarinin cami ve kiliselerinin duvarlarini tavanlarini susleyen resimler hala capcanli durabiliyorsa bunu beziryagina borclu. KILISELER SAHIS MALI Germir de ayakta kalmayi basarabilmis uc kilise var. Ortodoks Rumlarin kilisesi Panaya (ustte) ve Aya Todori Ermenilerinki ise Surp Stephanos. Essiz guzellikte bir can kulesi ve Germir i kusbakisi goren kubbesiyle Panaya Kilisesi gecen yila kadar ahir olarak kullaniliyormus. Simdi bosaltilmis ama gecmiste kiliseyi kullanan besiciler hemen kilisenin 3-4 metre ilerisinde ustu betonla kapli yeni bir ahir insa etmisler. Ineklerin bir kismi hala kilisenin giris kapisindaki sutunlara baglaniyor. Surp Stephanos Kilisesi eskiden Tanri nin eviymis ama simdi yari yikinti haliyle Elmas Hanim in evine donusturulmus. Tonozlari cokmus olan bolumlerin duvarlarini susleyen rengarenk kutsal metinler ve tasvirler harabenin icinde parlamayi surduruyor. Aya Todori nin sahipleri de kiliseyi ahir olarak kullanmayi tercih etmis. Germir deki uc kilisenin tapusu 1940 larda sahislara verilerek mabetler ozel mulke tevdi edilmis... Bin yillik Tavlusun Aydinlar olur mu? Tavlusun Koyu de 1960 lardaki isim degistirme operasyonunun kurbani olmus. Tabii kimseye eski ismin yenisiyle degistirilecegi soylenmemis hicbir koylunun fikri alinmamis. Gunlerden bir gun koy muhtarligina vilayetten bir resmi evrak gelmis. Evrakta koyun adinin bundan sonra Aydinlar oldugu ve eski ismin kullanilmasinin kesinlikle yasaklandigi bildiriliyormus. Tabelalari degistirin yeni doganlari nufus kutuklerine Aydinlar dogumlu diye yazdirin deniliyormus. Tavlusun isminin nereden geldigi bilinmiyor. Tavlusun un yetistirdigi akademisyenlerden biri olan Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Turkoloji ogretim uyesi Leman Tomsu Orta Asya da ayni isimde bir yer oldugunu one surmus. Zaten yeni isme alisamamis olan koy halki Muhtar Ahmet Altinkol un onderliginde 1988 den itibaren eski ismin iadesi icin mucadeleye baslamis. Leman Tomsu nun gorusunu bir bilirkisi raporu olarak dilekcelerine ekleyen koyluler tam 10 yil boyunca caba sarfetmis. Ve 1998 de muratlarina ermisler. PIYANO SESLERI Koy Ihtiyar Heyeti Uyesi Ibrahim Ozer (65) Tavlusun isminin Turkce olup olmamasinin aslinda hic de onemli olmadigini soyluyor. ‘‘Rumca ya da Ermenice olsa neyi degistirir ki. Simdi koyun adini Aydinlar yaparsak burada bir zamanlar dirlik icinde komsuluk yaptigimiz Ermeniler ve Rumlar in Tavlusun da yasamamis oldugunu kanitlamis mi olacagiz? Camiyle kilise yanyana. Iste bu bir zamanlar nasil yasadigimizin ifadesi.’’ . Ozer in babasi eskiden koyun Hiristiyan mahallesinden piyano seslerinin yukseldigini anlatirmis. Granit arnavut kaldirimli yollari isaret eden Ibrahim Ozer ‘‘Simdi biraz bozuldu ama eskiden bu koyde yagmurda ve karda yurudugunuz zaman pacalariniza bir damla camur sicramazdi’’ diyor. ‘‘O kadar mamurdu burasi. En yogun yagmurlarda bile sular taslarin ustunden bir turku cigirir gibi caglayarak akar evlerin icine sokun etmezdi.’’ Tavlusun da dort kilise ve 14 cami var. Olaganustu guzellikteki tas konaklarin buyuk bir bolumu doganin insafina birakilmis koy yari yariya terk edilmis. Kiliseler ve eski ekaliyet evleri ise definecilerin insafina birakilmis. Ibrahim Ozer ‘‘Osmanli parasinin altin olmasi basimizin en buyuk belasi’’ diyerek define avcilarina verip veristiriyor. Define avcilarinin yarattigi tahribat sonucu tum kiliselerin icine sanki bomba dusmus. Zemin taslari hallac pamugu gibi atilmis ibadet mekaninda adam boyu cukurlar kazilmis. Tavlusun da tipki Germir gibi 1996 da SIT bolgesi ilan edilmis ama tarihi mirasi korumak icin tek bir adim bile atilmamis. Tas konaklarin arasindan yuzlerce yillik cami ve kiliselerin yanindan yeni beton yapilar fiskirmaya baslamis. Koy Muhtari Ahmet Altinkol Kayseri ye 10 kilometre uzakliktaki Tavlusun un dunyada esi menendi bulunmayacak bir turizm ve kultur merkezine donusturulebilecegini soyluyor ama ellerinden birsey gelmedigini de ekliyor. Yetkililer koylulere SIT alani icinde yeni bina yapmamalarini soylemis ve koyun merasini konut alani olarak kullanmak icin karar alacaklarini belirtmisler. Ama bu karar tam alti yildan bu yana bir turlu cikmadigi icin bu essiz guzellikteki tarihi mekan yavas yavas yok olmaya terk edilmis. 600 YILLIK TAVLUSUN CAMII Tavlusun da tipki Germir gibi 1996 da SIT bolgesi ilan edilmis ama tarihi mirasi korumak icin tek bir adim bile atilmamis. Tas konaklarin arasindan yuzlerce yillik cami ve kiliselerin yanindan yeni beton yapilar fiskirmaya baslamis. Gecmisi 600 yil oncesine kadar uzanan Tavlusun Camisi de kiliseler gibi bakimsiz KILISELER BOMBA DUSMUS GIBI Tavlusun da dort kilise ve 14 cami var. Olaganustu guzellikteki tas konaklarin buyuk bir bolumu doganin insafina birakilmis koy yari yariya terk edilmis. Define avcilarinin yarattigi tahribat sonucu tum kiliselerin icine sanki bomba dusmus. Zemin taslari hallac pamugu gibi atilmis ibadet mekaninda adam boyu cukurlar kazilmis. BABA KAZAN’IN SON ISTEGI Beni Germir’e goturun Germir Kayseri kokenli dunyaca unlu sinemaci Elia Kazan in koyu. Koyluler ona Aliya diyorlar. Elia Kazan in babasi Amerika da olum dosegindeyken ogluna son istegini bakin nasil dile getirmis: ‘‘Anadolu yu bir kere daha gormek istiyorum. Anadolu daki dostlarim beni bekliyorlar. Bir adamin bahcesine gitmek istiyorum. Bu adamin bir bahcesi var. Turk ama iyi adam eski dost. Her cesit meyve agaci var. Kisin da tepenin yamacindaki evde oturur agaclara goz kulak olabilmek iyi bakabilmek icin. Yazin bu agaclar meyve verir her biri ayri bir meyve ayri ayri zamanlarda. Simdi haziranda kayisilar vardir. Orada bir agacin altinda oturmak ve bir dali agir agir kendime egmek istiyorum. Sonra da tak! Ufak yumusak meyveyi koparirim. Kolayca kopar. Cunku koparilmaya hazirdir. Buradaki gibi degil. Buradaki guzel gorunur tadi yok! Bu Turk le oturacagim bu ihtiyar adamla ben de ihtiyar bir adamim. Ikimiz oturup birlikte meyve yiyecegiz ve huzur icinde olacagiz. Son istegim bu... Beni ucaga bindir. Ondan sonrasi icin meraklanma. Insanlar bana bakarlar. Sen soylentilere aldirma Turkler cok iyi insanlar komsu gibi beni bu adamin bahcesine gotururler. Dunyadan tek istedigim bu. Bes dakika...’’